«تضمین میدهم که تمام دولت در برابر گشتهای اجباری، فیلتر کردن و فیلترشکن بازی و فشارهای بیرونی در همه جلسات و تمام قد بایستد» این یکی از قولهای کلیدی مسعود پزشکیان رئیس دولت چهاردهم، قبل از انتخابات بود.
وی در سخنرانیهای انتخاباتی نیز بارها بر لزوم رفع فیلترینگ تاکید کرد. رئیس جمهور، اما در چرخشی ۱۸۰ درجه و در نخستین حضورش در جلسه شورای عالی فضای مجازی نهتنها خبری از رفع فیلترینگ نداد بلکه دستور داد تا با فیلترشکنفروشها برخورد شود.
ستار هاشمی وزیر ارتباطات وی نیز در اظهاراتی عجیب خواسته مردم را مدیریت هوشمند فضای مجازی دانست، اظهاراتی که معمولاً از سوی طیف موافق مسدودسازی اینترنت برای توجیه بحث فیلترینگ ابراز میشود.
این رویکرد جدید دولت حتی صدای مدافعان سرسخت مسعود پزشکیان را نیز در آورده است. عباس عبدی در اینباره گفت: اگر مسئله فیلترینگ حل نشود، وفاق با جامعه شکست میخورد.
روزنامه اعتماد متعلق به رئیس شورای اطلاع رسانی دولت نیز به انتقاد از اظهارات وزیر ارتباطات پرداخت و خواستار توجه جدی دولت به مسئله رفع فیلترینگ شد.
وحید شیخعلی زاده فرید فعال حوزه آی تی کشور در اینباره به آفتابنیوز گفت: متاسفانه فیلترینگ برقرار شده در دولت قبل، در حال حاضر با همان کیفیت و حتی سختگیرانهتر هم اعمال میشود. یعنی در دولت جدید هیچ تلاشی برای سبک کردن فیلترینگ و آزاد کردن دسترسی به برخی اپلیکیشنها صورت نگرفته است، علاوه بر این در حال انجام ۲ اقدام جدید نیز هستند که انجام آن حتی در دولت قبلی نیز قفل بود؛ در دولت قبل قصد فعال کردن اینترنت فناوران در پارک فناوری پردیس را داشتند که به علت واکنشهای منفی گسترده فعالان و رسانهها، منتفی شد. این نوع اینترنت خود شاخه متفاوتی از اینترنت طبقاتی است. در اینترنت طبقاتی افراد و گروههای مختلفی مانند دانشجویان و خبرنگاران به نوعی از اینترنت کمتر فیلتر شده دسترسی پیدا میکنند و بقیه آحاد جامعه در وایت لیست یا اینترنت داخلی قرار میگیرند.
وی افزود: اینترنت طبقاتی خود مستعد ایجاد یک بازار سیاه جدید و رانتهای گسترده است و تبعیض بسیار ناخوشایندی میان شهروندان ایجاد میکند، علاوه بر این، با این روش ما اصولاً اینترنت بهتر و با کیفیتتری ایجاد نمیکنیم، بلکه صرفاً دسترسی بیشتری برای گروههای بسیار محدودی از جامعه ایجاد میشود و مثلاً فقط یک استاد دانشگاه به تلگرام بدون فیلتر دسترسی خواهد داشت و برای بقیه مردم در بر همان پاشنه قبلی خواهد چرخید. در حال حاضر هم در بحث فیلترینگ نوعی رانت برقرار شده است و برخی مرتبطین با حاکمیت و به اصطلاح از ما بهتران، از خط سفید برخوردار شدهاند، یعنی اینترنتشان کلاً آزاد است و فیلتر ندارد. خود این افراد هم بعضاً در توییتر به اصطلاح سوتی دادهاند و اظهار کردهاند که از فیلترشکن استفاده نمیکنند. خود بنده شناخت دارم، مثلاً فردی میآید میگوید بیا خط اینترنت شما را سفید کنیم و در ازای آن مثلاً فلان کار را برای ما انجام بده!
این فعال حق دسترسی به اینترنت آزاد در ادامه اظهار کرد: البته خط سفید خیلی محدود است و در بحث اینترنت طبقاتی مثلاً در دولت قبل میگفتند هر کس در پارک فناوری و مراکز مشابه است از اینترنت با کیفیتتری استفاده کند.
وزیر ارتباطات مدعی شد این فیلتر شکنها هستند که موجب آلودگی و اختلال شبکه شده است، نظرتان چیست؟
vpn ترافیک شما را امن میکند و به همین دلیل از فیلترینگ عبور میکند و در اصطلاح عامیانه به آن فیلترشکن میگویند، در واقع vpn ابزار امنیت است، کاربرانی که قصد دارند امنیت خود را افزایش دهند در همه دنیا حتماً از vpn استفاده میکنند و هیچ ربطی هم به اختلال شبکه ندارد. این اختلال وقتی به وجود میآید که وزارت ارتباطات تلاش میکند جلوی این vpnها را بگیرد و آنقدر ترافیک و شبکه را زخمی میکند که اختلال به وجود میآید، یعنی اصل آسیب به شبکه از تلاش وزارت ارتباطات برای مبارزه با vpn نشات میگیرد، در واقع بستر آلودگی، فیشینگ و هک را نیز خود دولت ایجاد کرده است، دولت از طریق فیلترینگ کاربر غیرآموزش دیده را با برخی که فیلترشکن میفروشند مرتبط میکند و کاربر ناچار است بدون شناخت کافی به آنها تراست کند. علاوه بر این، فیلترینگ باعث شده که نرمافزارها و گوگل پلی آپدیت نشود و کاربر ناچار است به بازار آزادی مراجعه کند که به اندازه گوگل پلی قابل اطمینان نیست. در واقع این دولت است که کاربر را با آلودگی گوشی و نرم افزارهای آلوده مواجه کرده است.
پزشکیان هم در دوره انتخابات در حوزه فیلترینگ، قولهای واضحی داد و به صراحت گفت که در مقابل فیلترینگ میایستد، اما وی و وزیر ارتباطات هم مثل همه دولتهای قبلی پس از استقرار، حرف دیگری می زنند. دولت قدرت رفع فیلترینگ را دارد؟
پزشکیان و وزارت ارتباطات اگر بخواهند میتواند فیلترینگ را رفع کند، ولی اینکه نمیخواهند خودشان را درگیر کنند این یک بحث مجزا است. رئیس جمهور رئیس شورای عالی فضای مجازی است. یعنی همان نهادی که منبع فیلترینگ است، رئیس جمهور رئیس آن نهاد است و ۶ نفر از اعضای این شورا نیز عضو دولت هستند. رئیس جمهور حداقل میتواند بگوید من با فیلترینگ مخالفت کردم، اما بقیه ۶ نفر از دیگر نهادها مخالفت کردند و نشد، اما دکتر پزشکیان در آنجا میگوید ما «باید با فیلترشکن» مبارزه کنیم، نمیگوید باید با فیلتر مقابله کنیم، وزیر ارتباطات میفرمایند ما باید اینترنت هوشمند (طبقاتی) برقرار کنیم و فیلتر شکن را به دروغ به عنوان یک ابزار ناامن معرفی میکنند، چون ایشان به عنوان وزیر این حوزه حتماً در این حد دانش و اطلاعات دارد که بداند vpn ابزار امنیت است نه آلودگی، ولی متاسفانه در مصاحبهای اخیر به صراحت و به دروغ عنوان میکند که vpn عامل ناپایداری شبکه است و هدفش را مقابله با فیلترشکن قرار میدهد. ایشان و رئیس جمهور به جای مقابله با افراد قدرتمند مخالف اینترنت آزاد، برخلاف وعدههای قبلی در دوربین نگاه میکنند و میگویند ما میخواهیم با فیلترشکن مقابله کنیم.
نظر شما در مورد آمارهای برخی رسانه ها که مدعی اقبال شدید مردم به ایتا، .. شده بودند چیست؟
اگر این آمارها صحت داشت و کاربر به نرمافزارهای بومی اقبال داشت که مجبور نمیشدند فیلترینگ را هر روز افزایش دهند. ممکن است مثلاً وقتی بانک ملی میگوید هرکس ارز آزاد میخواهد باید بله نصب کند، کاربر برای استفاده موردی این آپها را نصب کند، اما محتوای در آنها تولید نمیشود و همین خبرگزاری فارس مثلاً مگر چقدر مخاطب روی ایتا دارد و تمرکز اصلیشان روی کانال تلگرام و توییتر و اینستاگرام است، اما علیه این شبکههای اجتماعی گزارش تولید میکند. اگر راست میگویند و فیلترینگ تاثیرگذار بوده، خوب بروند روی روبیکا و ایتا فعالیت کنید، چرا در تلگرام و توییتر فعال هستید.
شاید یکی از اولین کشورهای که تلگرام در آن گٌل کرد ایران بود، آیا ممکن است استارلینک هم در ایران فراگیر شود؟
معتقدم در نهایت تکنولوژی بر فیلترینگ غلبه خواهد کرد، سرعت رشد فناوری بسیار بالا است و همین الان نیز فیلترینگ فاقد اثر است و دو سال دیگر ممکن است فناوری به بازار بیاید که از استارلینک هم جلو بزند و هم رشتههای دولت را پنبه نمایید. تنها نتیجه تلاش دولت برای فیلترینگ، آزار دادن مردم در ایران و متضرر کردن اپراتورها و کسب و کارهای داخلی است.