جزئیاتی از پیشنهاد تهدیدآمیز آمریکا به ایران؛ پایان دادن به غنی‌سازی!
هفت هفته پس از آغاز مذاکرات میان ایالات متحده آمریکا و ایران، مقامات اسرائیلی نگران‌اند که دولت دونالد ترامپ ممکن است با توافقی موافقت کند که مانع توانایی تهران برای تولید بمب اتمی نشود، اما در عوض، گزینه اقدام نظامی اسرائیل را محدود کند.
این وضعیت اسرائیل را در موقعیت دشواری با مهم‌ترین متحد خود بر سر یکی از اساسی‌ترین مسائل امنیتی‌اش—خطر دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای—قرار داده است. تلاش‌های اسرائیل برای «سخت‌ترکردن موضع آمریکا در مذاکرات» و «حفظ گزینه حمله نظامی به تأسیسات هسته‌ای ایران» باعث ایجاد نارضایتی در کاخ سفید شده است.
تهران بار‌ها اعلام کرده که برنامه هسته‌ای‌اش صلح‌آمیز است و هیچ‌گاه و تحت هیچ شرایطی به دنبال جست‌و‌جو، تولید و یا به دست آوردن سلاح هسته‌ای نخواهد بود.
ترامپ، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، روز چهارشنبه اعلام کرد که به بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، هشدار داده که از انجام اقداماتی – مانند حمله نظامی – که ممکن است مذاکرات بین واشنگتن و تهران را مختل کند، خودداری کند.
ترامپ در یک نشست خبری در کاخ سفید گفت: به او گفتم که انجام چنین کاری در حال حاضر بسیار نامناسب است، زیرا ما به دستیابی به یک راه‌حل بسیار نزدیک شده‌ایم.»
نتانیاهو به‌طور علنی نگرانی‌های اسرائیل را ابراز کرده و هشدار داده که «دستیابی به یک توافق بد، بدتر از عدم حصول توافق است.»
مذاکرات هسته‌ای از ۱۲ آوریل آغاز شده و دو طرف تاکنون پنج بار با یکدیگر دیدار کرده‌اند. نماینده آمریکا در این مذاکرات، فرستاده ویژه ترامپ، استیو ویتکاف، و هیئت ایرانی به ریاست وزیر امور خارجه ایران سید عباس عراقچی، مذاکرات را هدایت می‌کنند. در حال حاضر، دو طرف همچنان بر سر این درخواست تیم ترامپ که ایران باید توانایی غنی‌سازی اورانیوم را کنار بگذارد، به بن‌بست رسیده‌اند.
ترامپ بار‌ها اعلام کرده که راه‌حل دیپلماتیک را به رویارویی نظامی ترجیح می‌دهد، اما در صورت عدم دستیابی به توافق، گزینه نظامی همچنان روی میز خواهد بود. در نامه‌ای که در ماه مارس به تهران ارسال شد، ترامپ برای موفقیت مذاکرات ضرب‌الاجلی دوماهه تعیین کرده بود، هرچند مقامات دولتش این ضرب‌الاجل را الزام‌آور نمی‌دانند.
بسیاری از مقامات اسرائیلی نگرانند که دولت ترامپ در اشتیاق خود برای رسیدن به توافق، بر سر موضوع کلیدی غنی‌سازی عقب‌نشینی کند. ترامپ نیز اعلام کرده که هنوز در این مورد تصمیم نهایی نگرفته است. ویتکاف نیز پیش از آغاز مذاکرات گفته بود که ایالات متحده آمریکا می‌داند برای رسیدن به توافق، هر دو طرف باید امتیازاتی اعطا کنند.
آونر گولوف، مدیر سابق شورای امنیت ملی اسرائیل که اکنون در گروه مشورتی امنیتی MIND Israel فعالیت می‌کند، گفت: نگرانی این است که، چون ترامپ به دنبال توافق است و ایران می‌تواند وقت‌کشی کند، در نهایت با توافقی روبه‌رو خواهیم شد که اصل غنی‌سازی صفر را زیر پا می‌گذارد.
برخی از مقامات سابق آمریکایی و اروپایی که با ایران مذاکره کرده‌اند نیز تردید دارند که دولت ترامپ بتواند توافقی به دست آورد که در آن، ایران کاملاً از توانایی غنی‌سازی چشم‌پوشی کند.
در حال حاضر، آمریکا و ایران در حال تدوین چارچوبی هستند که اصول شکل‌دهنده توافق را مشخص کند. یک مقام ارشد آمریکایی گفت که آمریکا آماده است پیش‌نویس توافقی را به ایران ارائه دهد که شامل پایان دادن به غنی‌سازی باشد. اگر آنها این شرایط را نپذیرند، روز خوبی برای ایران نخواهد بود.
نتانیاهو اعلام کرده که دولتش از توافقی حمایت خواهد کرد که به برنامه غنی‌سازی سوخت هسته‌ای ایران پایان دهد. با این حال، ایران طی دو دهه گذشته همواره بر حفظ توانایی غنی‌سازی اورانیوم به عنوان یک خواسته اساسی تأکید کرده است. توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ که در زمان دولت باراک اوباما حاصل شد، به ایران اجازه غنی‌سازی اورانیوم را داد، اما محدودیت‌های سختی را برای مدت ۱۰ سال بر فعالیت‌های هسته‌ای آن اعمال کرد تا اطمینان حاصل شود تهران حداقل یک سال با توانایی ساخت بمب فاصله دارد. ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری خود از این توافق خارج شد.
اجماع گسترده‌ای بین اسرائیلی‌ها مبنی بر اینکه آنان باید صرف‌نظر از نتیجه مذاکرات، حق اقدام مستقل علیه ایران را حفظ کنند، وجود دارد. برخی از اسرائیلی‌ها استدلال می‌کنند که مادامی که این فرصت فراهم است، آنان باید بدون حمایت آمریکا، به برنامه هسته‌ای ایران حمله کنند. اما چنین اقدامی ممکن است رابطه با متحد کلیدی اسرائیل را خدشه‌دار کند و بدون کمک نظامی آمریکا – از جمله در دفع واکنش گسترده احتمالی ایران – مؤثر نباشد یا به سختی قابل اجرا باشد.
راز زیمت، پژوهشگر ارشد مؤسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل در تل‌آویو، گفت: اسرائیل بدون موافقت آمریکا دست به اقدام نظامی نخواهد زد. بنابراین، نگرانی‌هایی وجود دارد مبنی بر آنکه توافق به اندازه کافی خوب نخواهد بود و اینکه فرصت دیگری را برای رسیدگی اساسی‌تر به مسئله هسته‌ای ایران از دست خواهیم داد.
مقامات آمریکایی می‌گویند امید واشنگتن این است که چارچوب یک توافق، نگرانی‌های اسرائیل را برطرف کند و تل آویو را متقاعد کند که در حال حاضر از حمله به ایران خودداری کند. در دولت ترامپ هیچ‌کس تمایلی به مذاکرات طولانی‌مدت چندساله ندارد، به‌ویژه با وجود خطر حمله اسرائیل به ایران.
یک مقام ارشد آمریکایی گفت: ما با اسرائیل بر سر چگونگی برخورد با این موضوع در حال حاضر اختلافاتی داریم، اما اگر ایران تمایلی به حصول توافق نداشته باشد، رویکرد ما می‌تواند تغییر کند.
بنابر اظهارات یک فرد آگاه از برنامه‌ریزی‌های اسرائیل، تل آویو پیشتر برای حمله به ایران در سال جاری برنامه‌ریزی کرده بود، اما بنا به درخواست دولت ترامپ برای اعطای فرصت به دیپلماسی، آن را متوقف کرد.
به گفته مقامات سابق اسرائیلی و کارشناسان امنیتی، هر حمله نظامی احتمالاً تنها موجب تأخیر در برنامه گسترده و مستحکم هسته‌ای ایران خواهد شد و نیاز به تلاشی مداوم و چند مرحله‌ای دارد تا «ایران از برنامه هسته‌ای‌اش دست بکشد».
مقامات غربی و اسرائیلی گفته‌اند اقدام نظامی می‌تواند برنامه هسته‌ای ایران را حداقل یک سال عقب بیندازد، اما تردید‌های زیادی در مورد میزان تأثیر یک حمله بر سایت‌های غنی‌سازی و ذخایر اورانیوم با غنای بالا وجود دارد.
این بحث در شرایطی به نقطه اوج خود رسیده که روابط آمریکا و اسرائیل به دلیل نحوه مدیریت جنگ در غزه توسط رژین صهیونیستی و تصمیمات غیرمنتظره واشنگتن دچار تنش شده است.
ترامپ در سفر اخیرش به خاورمیانه از سرزمین‌های اشغالی بازدید نکرد، با حوثی‌های یمن توافق آتش‌بس امضا کرد – در حالی که آنان کماکان به سمت سرزمین‌های اشغالی موشک شلیک می‌کند – و با حماس برای آزادی آخرین گروگان آمریکایی زنده در غزه مذاکره کرد—در حالی که بسیاری از گروگان‌های اسرائیلی کماکان در اسارت حماس هستند.
یعقوب عمیدرور، مشاور سابق امنیت ملی اسرائیل در دولت نتانیاهو، گفت که اسرائیل ممکن است بار دیگر مجبور به اقدام مستقل شود.
«ما ترجیح می‌دهیم یک توافق خوب حاصل شود. اما اگر اینگونه نباشد، اسرائیل باید با استفاده از نیروی قهری، برنامه هسته‌ای ایران را نابود کند—حتی اگر آمریکا با آن مخالفت کند.»
