نقش روسیه در تنش میان ایران و اسرائیل
"نیکیتا اسماگین" کارشناس و روزنامه نگار در حوزه امور بین الملل با انتشار مقاله‌ای در نشریه "مناره" چاپ لندن با اشاره به اینکه روسیه تلاش می‌کند از طریق کمک نظامی به ایران آن کشور را از دستیابی به سلاح هسته‌ای بازدارد، معتقد است که این تلاش کرملین شکست خورده خواهد بود و در این باره می‌نویسد: "مهم نیست که تنش کنونی بین اسرائیل و ایران چگونه به پایان می‌رسد؛ در حال حاضر سوالات جدی در میان نخبگان ایرانی ایجاد شده که آیا ایران برای تقویت بازدارندگی باید به سمت تولید سلاح هسته‌ای حرکت کند یا خیر.
اسماگین می نویسد: حملات اسرائیل و امریکا علیه گروه‌های نیابتی ایران در منطقه گمانه‌زنی را در میان استراتژیست‌های ایرانی برانگیخته مبنی بر آن که تهران ممکن است تمرکز خود را از تبدیل شدن به یک کشور دارای آستانه داشتن سلاح هسته‌ای به سمت دستیابی فعالانه به سلاح‌های هسته‌ای تغییر دهد. اگرچه هیچ کشوری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای آشکارا حمایت نمی‌کند، اما بدیهی است که جامعه بین المللی اهرم‌های محدودی برای جلوگیری از دستیابی ایران به این هدف در درازمدت در صورت مصمم بودن تهران دارد. اقدامات نظامی از جمله حملات احتمالی توسط اسرائیل یا ایالات متحده ممکن است موضوع را برای مدتی به تعویق بیاندازد. یکی از دلایل کلیدی خودداری تهران از دستیابی به سلاح هسته‌ای ممکن است نگرانی از واکنش‌های شدید روسیه و چین باشد که می‌تواند منجر به انزوای کامل اقتصادی تهران شود.
به ادعای این نویسنده: با این وجود، بحران کنونی با اسرائیل نشان داده که نه مسکو و نه پکن ریسک دفاع از ایران در صورت وقوع رویارویی نظامی جدی را نمی‌پذیرند. بنابراین، اگر انتخاب بین تحریم‌های احتمالی روسیه و چین و یک تهدید وجودی باشد، انتخاب اولی منطقی به نظر می‌رسد. جهان امروز هیچ تضمینی بهتر از تسلیحات هسته‌ای برای بقا در برابر دشمنان قوی‌تر ارائه نمی‌دهد؛ واقعیتی که با مثال کره شمالی کاملا روشن شده است. آخرین فرصت برای بازدارندگی تهران از این مسیر ممکن است در کمک نظامی روسیه باشد. در حالی که بعید است مسکو برای نجات ایران خطر رویارویی مستقیم با اسرائیل یا ایالات متحده را به جان بخرد، اما می‌تواند سامانه‌های دفاع هوایی پیشرفته مانند اس-۴۰۰ و جت‌های جنگنده مانند سوخو – ۳۵ را به ایران تحویل دهد.
اسماگین مدعی شد: این موارد می‌توانند به ایران کمک کنند تا یک سپر نظامی بسازد و هرگونه حمله علیه آن کشور را بسیار چالش برانگیزتر سازند. برای ایران این ممکن است آخرین گزینه غیرهسته‌ای به نظر برسد. برای روسیه این رویکرد فرصتی برای به دست آوردن اهرم فشار بر ایران فراهم می‌کند. از این نظر مسکو می‌تواند تاثیر بیشتری بر تصمیم تهران برای دستیابی به سلاح هسته‌ای داشته باشد. با این وجود، در حالی که این سناریو روی کاغذ منطقی به نظر می‌رسد چندان ساده نیست. نخست آنکه رهبران ایران و بسیاری از جمعیت آن کشور مدت‌ها مصمم بوده‌اند که وابستگی خود را به قدرت‌های بزرگ کاهش دهند. نگرانی از مداخله خارجی و استعمار نقش مهمی در جرقه زدن انقلاب اسلامی ۱۹۷۹ داشت. روسیه اغلب توسط ایرانیان به عنوان یک قدرت امپراتوری که مشتاق کنترل بر منابع ایران است تلقی می‌شود. اتکای عمیق‌تر به حمایت روسیه احتمالا حتی در میان نخبگان ایرانی با مقاومت روبرو خواهد شد. دوم آنکه سال‌ها به طول خواهد انجامید تا ایران یک سیستم جدید دفاع هوایی ملی را با استفاده از تسلیحات روسی توسعه دهد. تحویل تنها چند جت یا یک سامانه اس-۴۰۰ به سختی توازن قدرت منطقه‌ای را تغییر می‌دهد. دستیابی به این هدف ممکن است یک دهه یا مدت زمان بیشتری به طول انجامد در نتیجه، تهران ممکن است با توجه به تهدیدات امنیتی فعلی خود آن را روندی بسیار کُند و و وقت‌گیر قلمداد کند. در این مورد، دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای ممکن است سریع‌تر و ارزان‌تر به نظر برسد. روسیه نیز به نوبه خود ممکن است تردید‌هایی داشته باشد. مسکو عمیقا درگیر جنگ اوکراین است و با تقاضا‌های قابل توجهی برای تسلیحات در داخل مواجه است. تحلیلگران نظامی خاطرنشان کرده‌اند که روسیه در حال حاضر فاقد سیستم‌های دفاع هوایی یدکی مورد نیاز برای صادرات است. علاوه بر این، اصلاحات در حال انجام وزارت دفاع روسیه تقاضای زیادی برای تجهیزات نظامی در داخل کشور ایجاد کرده و توانایی روسیه را برای انعقاد قرارداد‌های خارجی را محدود کرده است. در نتیجه، در کوتاه مدت تا میان‌مدت مسکو احتمالا نیاز‌های تسلیحاتی خود را بر تعهدات خارجی از جمله در قبال ایران ارجح خواهد دانست.
این تحلیلگر روس در ادامه می‌نویسد: علاوه بر این، تامین تجهیزات نظامی قابل توجه برای ایران می‌تواند به روابط مسکو با کشور‌های خلیج فارس و ترکیه آسیب برساند. در حالی که ایران شریک مهم خاورمیانه برای روسیه است، تنها شریک خاورمیانه‌ای روس‌ها نیست. برای مثال، حجم مبادلات تجاری روسیه با امارات متحده عربی بیش از دو برابر تجارت آن کشور با ایران است. همچنین، مسکو منافع حیاتی در حفظ روابط خوب با عربستان برای تاثیرگذاری بر بازار جهانی نفت دارد. ارزش تجارت روسیه با ترکیه در سال ۲۰۲۳ به ۵۵ میلیارد دلار رسید در حالی که حجم مبادلات تجاری روس‌ها با ایران در همان بازی‌ای زمانی صرفا ۴ میلیارد دلار بود.
این تحلیلگر روس در پایان می‌نویسد: در پایان، کمک نظامی روسیه به ایران می‌تواند آخرین استدلالی باشد که تهران را از دستیابی به سلاح هسته‌ای باز می‌دارد. با این وجود، این سناریو هنوز با چالش‌های متعددی روبرو است. هر دو طرف ممکن است آن را بسیار وقت‌گیر، مخاطره‌آمیز و پیچیده بدانند که احتمال موفقیت آن را کاهش می‌دهد.
