براساس گزارش یدک کار، مرجع لوازم یدکی خودرو، بطور دقیق نمیتوان مشخص کرد، اما گردش مالی قاچاق لوازم یدکی خودرو مبلغ قابل توجهی از بازار لوازم یدکی خودرو را شامل میشود و تعیین اینکه چه مقدار از لوازم یدکی موجود در بازار قاچاق است به دلیل نبود اطلاعات رسمی و قابل اعتماد دشوار است، اما برخی از گزارشات کارشناسان میتواند باعث ایجاد دید کلی شود. به طور کلی تخمین زده میشود که این مقدار بیش از ۵ هزار میلیارد تومان در سال باشد. بیشترین سهم را قطعات سیستم تعلیق، جلوبندی و ترمز حدود ۷۲ درصد دارد و قطعات موتور و گیربکس ۵ درصد، لاستیک ۵ درصد، لامپ و باتری ۲ درصد و ۱۶ درصد باقی مانده برای سایر قطعات خودرو توسط وزارت صمت تعیین و منتشر شده است.
عوامل زیادی هستند که بر میزان قاچاق لوازم یدکی اثر میگذارند که در ادامه بیشتر به این موارد خواهیم پرداخت.
سود بالا:
خرید لوازم یدکی با قیمت کمتر و پرداخت نکردن هزینههای گمرکی، حاشیه سود قاچاقچیان لوازم یدکی را بیشتر کرده و باعث تشویق آنها به این روند شده است.
کم اظهاری:
محدودیت در واردات و همچنین هزینههای گمرکی، واردکنندگان ارقام کمتری را به گمرک اعلام میکنند و این باعث میشود تعدادی از کالاها فاقد شناسه کالا و کد رهگیری باشند که جزو کالاهای قاچاق دسته بندی میشوند.
تولیدات کم:
تعداد بالای خودروها، مخصوصا خودروهای فرسوده باعث افزایش تقاضای بیشتر قطعات یدکی شده است و کمبود تولیدات قطعات یدکی داخلی و محدودیت واردات باعث افزایش قاچاق لوازم یدکی شده است.
ضعف کنترل و نظارت:
نبود نظارت کافی بر گمرک و مرزها مسیر قاچاق کالا را راحتتر کرده و باعث افزایش آن شده است.
تحریم ها:
محدودیت در واردات رسمی و مستقیم قطعات یدکی از تولیدکنندگان و شرکتهای معتبر باعث ورود آنها به کشور به صورت قاچاق شده است.
کمبود قطعات باکیفیت داخلی:
برخی از قطعات پیچیده و با کیفیت همچنان وارداتی هستند و عدم توان تولید داخلی آنها و همچنین محدودیت واردات آنها باعث افزایش قاچاق آنها شده است.
ایمنی خودرو:
در قاچاق لوازم یدکی به دلیل نبود شناسه کالا بر روی قطعات میتواند نگرانیهایی دربارهی اصالت و کیفیت قطعات یدکی وجود داشته باشد که نه تنها باعث آسیب به خودرو و افزایش هزینههای تعمیر آن میشود بلکه میتواند خطر حوادث و تصادفات ناشی از نقص فنی را افزایش دهد.
بیکاری و کاهش تولیدات داخلی:
با کاهش تقاضا برای قطعات داخلی فرصتهای شغلی در بخش تولیدات قطعات یدکی نیز کاهش پیدا میکند.
اقتصاد:
قیمت پایینتر قطعات قاچاق نسبت به قطعات تولید شده داخل باعث ضربه به تولیدکننده و بازار لوازم یدکی میشود همچنین باعث کاهش درآمدهای دولت در بخش عوارضهای گمرکی نیز میشود.
آسیب به محیط زیست:
قطعات تلقبی و بی کیفیت که عمر کوتاهی دارند و زود از بین میروند باعث افزایش زباله و آلودگی محیط زیست میشود همچنین هزینه تامین قطعه و تعمیرات را افزایش میدهد.
از آنجایی که قاچاق لوازم یدکی میتواند آثار مخرب زیادی بر ابعاد مختلفی از جمله اقتصاد، ایمنی، کسب وکار، محیط زیست و... بگذارد، مقابله با آن از اهمیت زیادی برخوردار است.
آگاه سازی
اطلاع رسانی و آگاه سازی مصرف کنندگان نسبت به عواقب و خطرات استفاده از کالای قاچاق و تشویق آنها به خرید قطعات اصلی و مجوزدار.
حمایت از تولید داخلی
حمایتهایی از جمله فراهم کردن تسهیلات و مجوزهای لازم برای تولید کنندگان و وارد کنندگان معتبر میتواند به کاهش قاچاق لوازم یدکی کمک کند.
افزایش کنترل و نظارت
استفاده از فناوریهای پیشرفته و اسکنر و سیستمهای ردیابی گمرکی، تقویت مرزها، وضع واجرای قوانینی مانند درج کد رهگیری اصالت و ایجاد سامانه برای پیگیری و استعلام کدها