صداوسیما دیگر صدای مردم نیست
در روز‌های گذشته، چند اتفاق در برنامه‌های صداوسیما رخ داد که از سوی کارشناسان، نه‌تنها غیرمعمول بلکه مخل امنیت ملی ارزیابی شد؛ از پخش اظهارات موهن درباره مقدسات اهل سنت تا تمسخر مقامات کشور‌های همسایه.
در همین زمینه، قادر باستانی تبریزی، استاد ارتباطات، ضمن انتقاد صریح از عملکرد رسانه ملی گفت: در شرایطی که اعتماد عمومی نیازمند ترمیم است، صداوسیما همچنان گرفتار روایت‌های خودساخته و چهره‌های تکراری است.
او افزود: شاید وقت آن رسیده باشد که این سازمان از نو بازتعریف شود؛ رسانه‌ای مستقل، حرفه‌ای و هم‌صدا با ملت، نه بازتاب‌گر صدای خاص یک جریان.
باستانی تبریزی اظهار کرد: رخدادهایی، چون پخش اظهارات موهن نسبت به مقدسات اهل سنت یا استهزای مقامات برخی کشور‌های همسایه، هر چند با عذرخواهی و وعده پیگرد همراه بود، نشان می‌دهد که صداوسیما هنوز از یک بازسازی عمیق و ساختاری بی‌بهره مانده است.
وی گفت: در چنین شرایطی، شاید اندیشه تأسیس یک رسانه نوین، مستقل و متعهد به اصول حرفه‌ای و منافع ملی، بیش از هر زمان دیگر ضرورت یافته باشد.
وی افزود: اعتماد رسانه‌ای، امری دستوری یا تزریقی نیست. اعتماد، از دل اعتبار برمی‌خیزد و اعتبار نیز تنها در سایه حقیقت‌گویی حاصل می‌شود. اگر روایت رسانه‌ای از واقعیت فاصله بگیرد، مخاطب به‌سرعت این گسست را درک می‌کند و واکنش نشان می‌دهد.
این استاد ارتباطات همچنین خاطرنشان کرد: در سال‌های اخیر، صداوسیما اغلب به روایت‌سازی بی‌پشتوانه واقع‌گرایانه روی آورده است؛ به‌گونه‌ای که گاهی گمان می‌رود خود نیز به این روایت‌ها باور دارد. این روند، از اصلی‌ترین عوامل تحلیل رفتن سرمایه اجتماعی و بی‌اعتمادی عمومی به رسانه رسمی کشور است.
باستانی تبریزی گفت: در بازتاب مذاکرات اخیر ایران و ایالات متحده، هر چند نمی‌توان به صداوسیما نمره کامل مثبت داد، اما در مقایسه با گذشته، نشانه‌هایی از بهبود نسبی قابل مشاهده است. البته این تغییر بیش از آنکه ناشی از تحول ساختاری باشد، محصول فشار افکار عمومی و ملاحظات موقت از سوی نهاد‌های بالادستی است.
وی با اشاره به ظرفیت‌های مغفول رسانه ملی تصریح کرد: با وجود بودجه‌های هنگفت، نیرو‌های انسانی متخصص و زیرساخت‌های فنی گسترده، صداوسیما این روز‌ها در رقابت با رسانه‌های فراملی و حتی پلتفرم‌های داخلی، در اقناع مخاطب دچار چالش جدی است.
او افزود: با این حال، استقبال مردم از فصل جدید سریال «پایتخت» نشان داد که ظرفیت بازگشت مخاطب هنوز وجود دارد، به‌شرط آنکه رسانه ملی اراده کند صدای همه باشد، نه فقط بلندگوی یک جریان خاص.
وی تأکید کرد: اصلاح صداوسیما تنها یک ضرورت حرفه‌ای نیست، بلکه یک نیاز بنیادین ملی است. این رسانه، واسط اصلی میان جامعه و ساخت قدرت است و عملکرد آن نقش تعیین‌کننده‌ای در اعتمادسازی یا گسست اجتماعی دارد.
وی گفت: تجربه کشور‌های مختلف گواه آن است که اصلاحات در شیوه حکمرانی، بدون پیش‌زمینه شفافیت و آزادی جریان اطلاعات، به‌سختی به نتیجه خواهد رسید. از این رو، می‌توانم با قاطعیت بگویم که اصلاح صداوسیما، مقدمه سایر اصلاحات خواهد بود.
باستانی در پایان اظهار داشت: اگر این نهاد بتواند از رویکرد یک‌سویه، اقتدارگرایانه و تبلیغ‌محور، به سوی نگاهی مشارکت‌محور و واقع‌نگر حرکت کند، نه‌تنها کارآمدتر خواهد شد، بلکه به رکن اصلی پویایی اجتماعی، ثبات سیاسی و توسعه پایدار بدل می‌شود.
