روزنامه های ۲۰ سال آينده چه شکلی خواهند بود؟
حتی خردمندترين کارشناسان نمی توانند با اطمينان پيش بينی کنند که روزنامه ها به چه شکلی درخواهند آمد، اما نشانه های خاصی هست که منطقی جلوه می کند. اولين مساله، اساسا هستی روزنامه هاست. مرگ آنها از ديرباز پيش بينی شده است. حتی همين ده سال پيش، محتوم بينان می گفتند سايتهای اينترنتی و اخبار مستمر تلويزيون زوال مطبوعات دست و پا گير و منسوخ را رقم خواهد زد و صحنه های روزنامه های زير بغل به فراموشی سپرده خواهد شد.
از زمان آن پيشگويی، اين تهديد به مدد وبلاگ، موتور جستجوگر، تلفن همراه، رايانه دستی و حتی کاغذ الکترونيکی پيچيده تر شده است.
هر چند روزنامه ها تاکنون اين پيشگويی های تيره و تار را به سلامت از سر گذرانده اند، ولی برای مقابله با اين رقابت گامهای بلندی برداشته اند. روزنامه گاردين سومين روزنامه قطع بزرگ در بريتانياست که به شکل جمع و جورتری درمی آيد و شايد بقيه نيز از آن پيروی کنند.
اما با وجود اين تحولات، فرمت روزنامه ها از زمان چاپ کورانت، اولين روزنامه خصوصی انگليسی زبان، در سال ۱۶۲۱ چندان تغيير نکرده است.
امروزه فروش جهانی روزنامه ها رشد داشته و به عنوان نمونه در سال ۲۰۰۴ ميلادی بيش از دو درصد افزايش داشته ولی در بريتانيا چنين رويه ای نبوده و فروش روزنامه در سال گذشته نسبت به سال ۲۰۰۳ بيش از چهار درصد افت داشته است.
اين موضوع با توجه به رقابت موجود اصلا عجيب نيست. اشتهای مردم برای وب سايتهای خبری يا موتورهای جستجوگر که اخبار را گردآوری می کنند، سر به فلک کشيده است. اکنون افراد بيشتری می کوشند از طريق محملهای ديگر مانند موبايل به اخبار دسترسی داشته باشند و در عين حال وبلاگها برداشتی شخصی و غير رسمی تر از رويدادهای خبری را ارايه می دهند.
نمايی از تحولات آينده در فيلم "گزارش اقليت" در صحنه ای به تصوير کشيده شد که مردی چيزی مانند روزنامه را می خواند ولی در حال مطالعه اش، صفحات آن به صورت الکترونيکی تغيير می کند.
وينس گراف، مفسر رسانه به بی بی سی گفته است که روزنامه های بريتانيا زوال نخواهند يافت، زيرا بسيار قابل حمل و ارزان هستند و کاربردشان آسان است.
به گفته وی، محتوی اين روزنامه ها در پاسخ به رقابت با رسانه های خبری ۲۴ ساعته تغيير کرده تا مطالبی بيشتر درباره سرگرمی و شيوه زندگی همراه با تحليل ارايه دهند. اما فرمت کاغذی دوام خواهد آورد.
آقای گراف می گويد: "فکر می کنم حتی تا پنجاه سال ديگر روزنامه روی کاغذ چاپ خواهد شد، چه بسا آن موقع، شايد مانند بازار امروزی صفحات گرامافون، بازار خاصی برايشان پديد آيد. مساله اين است که کاربرد روزنامه فوق العاده آسان است. چند نفر روزنامه را در توالت می خوانند؟"
اين کارشناس رسانه می افزايد: "اما فکر می کنم باقی ماندن روزنامه ها در قطع بزرگ نامحتمل تر می شود."
در مقابل، کارولين باست، استاد ارشد در گروه رسانه و فيلم در دانشگاه ساسکس بريتانيا می گويد افراد بيشتری از روزنامه های الکترونيکی استفاده خواهند کرد.
وی به بی بی سی گفته است: "می توان تصور کرد روزنامه به صورت مجموعه ای از داده درآيد که می توان آن را به صفحات الکترونيکی زيادی ارسال کرد. بدين ترتيب خوانندگان می توانند روزنامه شان را از وسايل قابل حمل مانند موبايل يا لپ تاپ دريافت کنند. در آن سوی بازار ممکن است روزنامه هايی باشد که مثلا به نمايشگرهای عمومی در ايستگاه های قطار ارسال می شود."
خانم باست افزوده است که روزنامه به شکل امروز بقا خواهد يافت، زيرا خواندن آن برای بسياری از خوانندگان آسان تر و به دست گرفتن آن خوشايندتر است.
درست همانگونه که راديو در عصر تلويزيون دوام يافت و تئاتر، مغلوب سينما نشد، روزنامه سنتی، آن هم به شکلی که می شناسيم، دوام خواهد آورد.
