ادامه ریزش سنگین شاخص بورس| متهم سوختن سرمایه‌های مردم کیست؟

در پایان معاملات امروز بازار سرمایه، شاخص کل با افت ۳۵ هزار و ۳۴۹ واحدی به عدد یک میلیون و ۳۴۰ هزارواحد و شاخص هم وزن با افت ۱۰ هزار و‌۴۴۴ واحدی به عدد ۳۵۹ هزار واحد رسید.

به گزارش آفتاب‌نیوز؛ نماد‌های فولاد، فملی و پارسان بیشترین تاثیر را در افت شاخص کل داشتند.

در فرابورس نیز ایفکس با افت ۳۷۷ واحدی به عدد ۱۹ هزارواحد رسید و نماد‌های اریا، زاگرس و هرمز بیشترین تاثیر را در افت ایفکس داشتند.

همچنین ارزش معاملات خرد بورس و فرابورس به بیش از سه هزار و ۶۷۰میلیارد تومان رسید و هزار و ۳۶۵میلیارد تومان تغییر خالص مالکیت افراد حقیقی به حقوقی بود.

امروز در دومین روز معاملاتی هفته جاری شاخص کل باز هم با تحرکات منفی همراه شد و با ۲۵ هزار واحد افت در محدوده یک میلیون و ۳۵۱ هزار واحد قرار گرفت. کارشناسان بازار سرمایه هفته‌های گذشته گفته بودند اگر شاخص کانال ۱٫۴ میلیون واحد را از دست بدهد با سرعت تندتری به تحرکات منفی خود ادامه می‌دهد.

دولت متهم اصلی است؟

برخی از کارشناسان بازار سرمایه همواره به نحوه محاسبه شاخص نقد داشتند و معتقدند عددی که شاخص نشان می‌دهد، بیانگر کل بازار نیست. البته برخی دیگر از کارشناسان هم معتقدند زمانی که شاخص کل با افت گسترده رو به رو می‌شود با عرضه‌اولیه و پذیره‌نویسی در بورس اقدام به شاخص‌سازی می‌کنند تا اندکی از افت و ریزش شاخص جلوگیری شود.

درباره علت منفی شدن شاخص کل بورس محمد خبری‌زاد، کارشناس بازار سرمایه می‌گوید: اگر بخواهیم دلایل اصلی وضعت فعلی بازار را تشریح کنیم دو دلیل کمبود نقدینگی و بی‌اعتمادی از عوامل عمده در جا زدن بازار هستند.

خبری‌زاد با اشاره به کمبود نقدینگی در بازار سرمایه ادامه داد: بی‌پولی عجیبی در بازار موج می‌زند و یکی از دلایل اصلی آن روند استفاده دولت و بانک مرکزی از بازار سرمایه به عنوان یک بنگاه تامین مالی است. انتشار و فروش اوراق دولتی در شهریور ماه، کاملا بازار سرمایه را خالی از پول کرده و در کنار آن عرضه‌های اولیه صورت گرفته و پذیره‌نویسی‌های اخیر ، ضربه نهایی را بر پیکر بی‌جان بازار وارد کرده است.

به نوشته تجارت نیوز؛ این کارشناس بازار در بخش دیگری گفت: همین اتفاقات و ادامه‌دار بودن روند منفی بازار باعث بی‌اعتمادی شدید سرمایه‌گذاران حقیقی و خروج پول توسط این افراد از بازار با وجود ارزنده شدن اکثریت نمادها در روزهای اخیر است.

خبری‌زاد در این باره افزود: تغییرات رخ داده شده در نرخ بهره اوراق با درآمد ثابت در بازار سرمایه و تغییرات در نرخ بهره بین‌بانکی نیز در ادامه سیاست‌های قبلی دولت بوده که کار را از نظر روانی برای بازار بدتر از قبل کرده است. وضعیت این روزهای بازار نشان می‌دهد، دولتمردان بعد از انتخابات کاملا بازار سرمایه را به حال خود رها کرده اند و بازار سرمایه از اولویت آنها خارج شده است.

همه‌چیز علیه بورس

روزنامه همدلی نیز در گزارشی درباره وضعیت این روزهای بورس نوشته است: جزایر بورسی دوباره به رنگ قرمز درآمده‌اند. دیروز هم در پی افت پی‌درپی بازار سرمایه، شاخص کل بورس بیش از ۱۸ هزار واحد دیگر عقب‌گرد داشت و به یک‌میلیون و ۳۷۵ هزار واحدی رسید. نگاهی به وضعیت بازار حکایت از این داشت که ارزش بسیاری از سهام شرکت‌های بورسی دچار ریزش سنگینی شده و صف‌های فروش هم ثانیه به ثانیه سنگین‌تر می‌شد. به نظر می‌رسد افت این‌روز‌های دلار، تأثیر قابل‌توجهی بر وضعیت بازار سرمایه گذاشته است. البته ناگفته نماند که خبر‌های ضدونقیض درباره برجام هم وضعیت بورس را حسابی به‌هم‌ریخته و انگار تکلیف هیچ‌چیز مشخص نیست. این ریزش‌های سنگین دوباره در حالی کلید خورده که بار‌ها درباره تقویت بازار سرمایه و تزریق نقدینگی به این بازار خبر‌های خوبی مطرح‌شده بود؛ اما جای نقدینگی‌هایی که قرار بود وارد این بازار شود، اصلاً مشخص نیست و بازار همین‌طور مسیر عقب را در پیش گرفته.

ریزش این‌روز‌های بازار سرمایه در حالی است که وضعیت دلار نیز به دلیل معلق بودن برجام در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته و دیروز تا لحظه تنظیم این گزارش قیمت آن ۲۷ هزار و ۶۳۰ تومان بود. مهم‌تر از همه این‌ها آنچه به نظر کارشناسان ریزش بازار را رقم زده، خروج نقدینگی از بورس به دلیل انتشار اوراق دولتی است؛ همان اوراقی که لطمه زیادی برای بازار سرمایه به همراه دارد و برای جبران کسری بودجه در حال فروش است.

به گفته کارشناسان دولت، به دلیل عدم فروش کافی نفت و عدم دسترسی به درآمد‌های مالیاتی کافی، برای تأمین بخشی از بودجه سیاست فروش اوراق را در دستور کار خود قرار داده است. گفته می‌شود یکی از کم‌خطرترین سیاست‌هایی که دولت می‌تواند برای جبران کسری بودجه در نظر بگیرد، به‌جای انتشار نقدینگی و چاپ پول، این است که اوراق خود را در سطح بازار بفروشد، اما وقتی حجم انتشار اوراق افزایش می‌یابد باید نرخ سود بالاتری داشته باشد تا برای سرمایه‌گذاری جذاب شود، این در حالی است که فشار فروش اوراق از جانب دولت، این موضوع مقدار زیادی از نقدینگی را به سمت خود جذب می‌کند و بخش دیگری از این نقدینگی نیز از جانب بازار‌های موازی تأمین می‌شود. این موضوع برای سرمایه‌گذاران بانکی با حجم بالا جذابیت بیشتری دارد و ازآنجاکه فروش اوراق از نگاه بسیاری از سرمایه‌گذاران، یک سرمایه‌گذاری بدون ریسک تلقی می‌شود، نقدینگی از بانک‌ها خارج و به سمت اوراق می‌رود، در این میان بانک‌ها نیز برای اینکه از قافله جا نمانند، سود بالاتری را به سپرده‌گذاران خود اختصاص داده و در نتیجه همه‌چیز علیه بازار سرمایه یا بورس می‌شود.

سجاد بوربور، یکی از کارشناسان ارشد بازار سرمایه درباره علت اصلی ریزش این‌روز‌های بورس می‎‌گوید: «این‌روز‌ها دو عامل بسیار مهم در ریزش بازار سرمایه نقش دارد. یکی از مهم‌ترین عواملی که بورس را متأثر کرده، کسری بودجه دولت است که برای جبران این کسری از فروش اوراق استفاده می‌شود و عامل دیگر هم ابهام در وضعیت برجام است (آینده دلار در ایران)». بوربور صحبت‌های خود را با «همدلی» این‌طور ادامه داد: «پیش‌بینی می‌شد که دولت برای جبران کسری بودجه در سه یا چهار ماه آخر سال دست به سیاست فروش اوراق بزند. جبران کسری بودجه از طرف بانک مرکزی (رشد پایه پولی)، تورم آنی به دنبال دارد و فروش اوراق دولتی نیز تورم نهایی را به ماه‌های آتی موکول می‌کند. از سوی دیگر آن‌طور که معاون وزیر امور خارجه در اظهارات خود اشاره کرده، قبل از دهم آذر دوره هفتم نشست وین برای تصمیم‌گیری درباره برجام تشکیل خواهد شد که نتیجه این نشست می‌تواند در روند دلار تأثیرگذار باشد و قیمت دلار را تعدیل کند. ازآنجاکه بسیاری از سهام شرکت‌های بورسی دلارمحور هستند و سهم‌های شاخص ساز نیز با روند دلار متأثر می‌شوند، بنابراین ابهامات درباره چشم‌انداز دلار، بر روند فعلی بازار سرمایه تأثیر منفی گذاشته است و بنابراین سرمایه‌های زیادی وارد بورس نمی‌شود». این کارشناس ارشد بازار سرمایه در ادامه افزود: «از نگاه کارشناسی کف قیمتی دلار با نقدینگی فعلی روی کاغذ ۲۴ هزار تومان است و پتانسیل افت بیش از ۱۵ درصد را ندارد، به همین دلیل شاخص بورس هم از همین‌جا بیش از ۱۵ درصد نمی‌تواند افت کند مگر خبر‌های مثبتی از نشست وین بیاید که به‌صورت هیجانی قیمت دلار را زیر ۲۴ هزار تومان بیاورد که به‌هیچ‌عنوان در میان‌مدت ماندگار نخواهد بود». به گفته این کارشناس: «در این صورت شاخص کل بورس هم به همین اندازه ریزشی خواهد بود، ولی پایدار نیست البته صحبت بنده فقط درباره شاخص کل است و امکان دارد برخی سهم‌ها ریزش‌های بیشتری را هم تجربه کنند».

بوربور ادامه داد: «در جهان عموماً دولت‌ها از مسیر مالیات و فروش اوراق بودجه خود را تأمین می‌کنند. در هر اقتصادی اگر نرخ اوراق بالا رود (جذابیت برای فروش) بورس کشور را افتی می‌کند، زیرا تأمین مالی گران‌تر می‌شود، اما فروش اوراق در کشور‌های پیشرفته به‌اندازه کشور‌های غیر پیشرفته بورس کشور را تهدید نمی‌کند، زیرا در کشور‌های پیشرفته متغیر‌های درون‌زا، مهم‌ترین وزن را برای رشد قیمت شرکت‌ها دارد و در کشور‌های غیر پیشرفته مهم‌ترین عامل تورم است که باعث رشد اسمی شرکت‌ها می‌شود و فروش اوراق باعث تأخیر در ایجاد تورم می‌شود».

وضعیت قرمز داراها!

بیش از یک سال و نیم از عرضه سهام دولت در بانک‌ها بیمه‌ها به نام صندوق «دارایکم» و پالایشگاه‌های مختلف به نام صندوق «پالایشی یکم» گذشته است و درحالی‌که خریداران پالایشی یکم حتی یک روز هم رنگ سود به خود ندیدند در این روز‌ها و همسو با ریزش‌های پی‌درپی بازار سرمایه قیمت دارایکم نیز به قیمت روز عرضه نزدیک شده است. به گزارش ایسنا، تبعات وعده‌ووعید‌هایی که در روز‌های اوج بازار سرمایه در اوایل سال گذشته داده شد هنوز تمام نشده و سهام‌داران بسیاری در صف‌های فروش زندانی‌شده‌اند. در این میان نیز افرادی بودند که دست به خرید سهام دولت زدند که در قالب صندوق‌های مختلف ارائه می‌شد. درواقع در آن روز‌ها اعلام شد که این صندوق‌ها قرار است عدالت را بین مردم برقرار کنند و سودده باشند. در این راستا وعده عرضه سه صندوق دولتی در قالب ETF از سوی دولتمردان داده و قرار شد صندوق نخست بانکی و بیمه‌ای، صندوق دوم پالایشی و صندوق سوم خودرویی و فلزی باشد. دولت بنا داشت باقیمانده سهم خود در برخی بانک‌ها، بیمه‌ها، پالایشگاه‌ها، شرکت‌های خودرویی و فولادی را در بازار عرضه و از این طریق سهام خود را به مردم واگذار کند. این صندوق‌ها با ۲۰ تا ۳۰ درصد تخفیف به مردم واگذار شد و هر ایرانی دارای کد ملی می‌توانست خریدار آن‌ها باشد.

دارایکم، لب مرز!

بر این اساس، صندوق اول با نام دارایکم در اوایل تابستان سال گذشته عرضه و در سوم تیرماه قابل معامله شد. در واقع وزارت امور اقتصادی و دارایی از طریق این واگذاری، به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی ایران، باقیمانده سهام خود در بانک‌های ملت، تجارت و صادرات ایران و بیمه‌های البرز و اتکایی امین را واگذار کرد. در پذیره‌نویسی صندوق دارایکم بیش از چهار میلیون نفر مشارکت کردند. صندوقی که هم‌راستا با روز‌های صعودی بازار سرمایه، بازدهی چشمگیری داشت و تا ۲۰۰ درصد سود هم پیش رفت.

سوددهی دارایکم به‌گونه‌ای بود که حتی با وجود سقوط چشمگیر شاخص کل بورس از دو میلیون واحد به کمتر از یک‌میلیون واحد، این صندوق همچنان در سود قرار داشت. البته به نظر می‌رسد ریزش پی‌درپی این روز‌های بورس دامن این صندوق را هم گرفته و برای نخستین مرتبه از زمان عرضه دارایکم تا لحظه‌ای که این گزارش نوشته‌شده است قیمت این صندوق لب مرز قرار گرفته و در حال حاضر با قیمت ۱۰ هزار و ۶۰۰ تومان معامله می‌شود.

قیمت پالایشی یکم نزدیک به نصف!

مسیر سوددهی پالایشی یکم از همان ابتدا کاملاً از دارایکم جدا شد. پالایشی یکم باقی‌مانده سهام دولت در چهار پالایشگاه تهران، تبریز، اصفهان و بندرعباس بود که عرضه آن با اختلاف بین وزارت نفت و وزارت اقتصاد کلید خورد و بهانه‌ای برای ریزش بازار شد! این صندوق عرضه شد، اما عرضه آن هم‌زمان با ریزش بازار بود. هر واحد این صندوق نیز در روز عرضه ۱۰ هزار تومان قیمت داشت، اما در روز‌های ریزشی بازار به ۵۰۰۰ تومان، یعنی نصف قیمت روز عرضه نیز رسید. در حال حاضر نیز این صندوق کمی بیش از ۶۷۰۰ تومان قیمت دارد.

وعده‌ها و انتظارات محقق نشده

این درحالی‌که است که محمدعلی دهقان دهنوی، رئیس سابق سازمان بورس و اوراق بهادار بار‌ها اعلام کرده بود که سهم‌های دولتی نیز باید دارای بازارگردان باشند و دولت نیز مانند هر ناشر دیگری باید از سهم خود حمایت کند. اتفاقی که به نظر نمی‌رسد محقق شده باشد. از سوی دیگر قرار شد سهم جدید پالایشی یکم یا سهم‌های دیگر به سهام‌داران ETF هبه شود. وعده‌ای که قرار بود به تصویب سران قوا برسد، اما از حدود هفت ماه قبل تا کنون در خاموشی فرورفته و دیگر خبری از جبران خسارت خریداران ETF‌های دولت نشد.