بی‌خوابی می‌تواند علائم سندرم تخمدان پلی‌کیستیک را تشدید کند
خواب نامناسب، یکی از مشکلات شایع، اما اغلب نادیده‌گرفته‌شده در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) است. با این حال، راهکارهایی برای مدیریت این وضعیت وجود دارد. در ادامه، دیدگاه‌های یک متخصص زنان در این زمینه را می‌خوانید.
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)، یک اختلال هورمونی است که زنان در سنین باروری را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اگرچه علت دقیق آن هنوز مشخص نیست، اما کارشناسان معتقدند عواملی مانند محیط، ژنتیک و سبک زندگی می‌توانند در بروز این سندرم نقش داشته باشند. از علائم رایج آن می‌توان به پریود‌های نامنظم، رشد موی زائد، افزایش وزن و ناباروری اشاره کرد. در برخی از زنان، مشکلات خواب نیز به‌عنوان یکی از نشانه‌های شایع گزارش می‌شود.
دکتر سانگیتا رائودئو، متخصص زنان و زایمان ارتباط میان این اختلال و بی‌خوابی را توضیح داد و توصیه‌هایی برای داشتن خوابی بهتر در زنان مبتلا به PCOS ارائه کرد.
چرا PCOS باعث مشکلات خواب می‌شود؟
دکتر رائودئو در این‌باره گفت:«زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک اغلب در به خواب رفتن دچار مشکل هستند و ممکن است با علائمی مانند سندرم پای بی‌قرار، احساس خستگی یا خواب‌آلودگی شدید در طول روز، دشواری در به خواب رفتن، یا ابتلا به وقفه تنفسی در خواب (Sleep Apnoea) مواجه شوند که باعث اختلال در تنفس هنگام خواب می‌شود.»
مطالعات نشان می‌دهند زنان مبتلا به PCOS، حتی اگر اضافه‌وزن نداشته باشند، ممکن است با مشکلاتی مانند آپنه انسدادی خواب و خواب‌آلودگی شدید در طول روز مواجه شوند. این اختلالات خواب ممکن است به عدم تعادل‌های هورمونی، مقاومت به انسولین، و تغییرات در سطح هورمون‌هایی مانند کورتیزول و ملاتونین مربوط باشد. یکی از این مطالعات که در سال ۲۰۱۸ در نشریه Nature and Science of Sleep منتشر شده، به این موارد پرداخته است.
علاوه‌براین، اضطراب، افسردگی، استعمال دخانیات، مصرف الکل و کم‌تحرکی—که در میان زنان مبتلا به PCOS شایع هستند—می‌توانند نقش مهمی در کیفیت پایین خواب ایفا کنند. هرچند تأثیر دقیق اختلالات خواب بر PCOS هنوز به‌طور کامل مشخص نیست، اما هر دو وضعیت با افزایش خطر بیماری‌های قلبی و دیابت نوع ۲ مرتبط هستند.
مقاومت به انسولین و دشواری خواب در PCOS
دکتر رائودئو تأکید کرد که خواب نامناسب می‌تواند منجر به بی‌نظمی در سطح هورمون‌ها، افزایش استرس و اختلال در فرآیند‌های متابولیک بدن شود، که در نهایت به مقاومت به انسولین می‌انجامد.
مقاومت به انسولین وضعیتی است که در آن سلول‌های بدن نسبت به عملکرد انسولین—هورمونی که سطح قند خون را تنظیم می‌کند—پاسخ مناسبی نمی‌دهند.
او توضیح داد:«مقاومت به انسولین می‌تواند باعث افزایش وزن شود، که به‌نوبه‌ی خود مشکلاتی مانند آپنه خواب، تحریک‌پذیری زیاد و خواب‌آلودگی را به‌دنبال دارد؛ همه‌ی این موارد به ایجاد اختلال در خواب منجر می‌شوند. بنابراین، این عوامل به‌شکلی مستقیم با هم مرتبط‌اند.»
آیا تغییر سبک زندگی می‌تواند به بهبود خواب در مبتلایان به PCOS کمک کند؟
نکته‌ی مهمی که باید به آن توجه داشت این است که تغییرات سبک زندگی می‌تواند به مدیریت علائم PCOS، از جمله اختلالات خواب، کمک کند.
به‌ویژه، تغذیه‌ی سالم و ورزش نقش مؤثری در مقابله با مشکلات خواب ناشی از این سندرم دارند. برخی از راهکار‌های پیشنهادی عبارت‌اند از:
• از مصرف هرگونه ماده‌ی کافئین‌دار حداقل پنج ساعت پیش از خواب خودداری کنید؛ کافئین باعث سخت‌تر شدن به خواب رفتن و اختلال در مراحل عمیق خواب می‌شود.
• حداقل چهار ساعت قبل از خواب از نوشیدن الکل خودداری کنید؛ الکل نیز می‌تواند خواب شبانه را مختل کند.
• از خوردن وعده‌ی غذایی سنگین حداقل دو تا سه ساعت پیش از خواب پرهیز کنید.
• سعی کنید هر روز در ساعت‌های مشخصی به خواب بروید و بیدار شوید.
• حداقل یک ساعت پیش از آماده شدن برای خواب از تلفن همراه و سایر وسایل الکترونیکی فاصله بگیرید؛ زیرا نور آبی ساطع‌شده از صفحه‌نمایش‌ها می‌تواند مانع از ورود بدن به مرحله‌ی خواب REM شود.
نتیجه‌گیری
اختلالات خواب یکی از علائم رایج، اما نادیده‌گرفته‌شده در زنان مبتلا به PCOS است. عدم تعادل هورمونی، مقاومت به انسولین و عوامل سبک زندگی همگی در بروز اختلالات خواب نقش دارند و این اختلالات به نوبه‌ی خود می‌توانند علائم PCOS را تشدید کنند. با این حال، انجام تغییرات مؤثر در سبک زندگی—مانند تنظیم برنامه خواب، حفظ وزن سالم از طریق تغذیه مناسب و ورزش منظم، پرهیز از کافئین و الکل پیش از خواب، و کاهش استفاده از وسایل الکترونیکی قبل از خواب—می‌تواند کیفیت خواب را بهبود بخشد. در صورتی که مشکلات خواب ادامه‌دار باشند، مراجعه به پزشک توصیه می‌شود.
