ریزش مو ناشی از کم‌خونی؛ ارتباطی که نادیده‌گرفته‌شده است
ریزش مو اغلب نگران‌کننده است، اما آیا همیشه دلیل آن ژنتیک یا استرس است؟ بسیاری افراد بدون آگاهی از یک عامل پنهان، ماه‌ها با کاهش تراکم مو مواجه می‌شوند. یکی از شایع‌ترین دلایل ریزش مو، کم‌خونی است؛ اختلالی که شاید هیچ علامت مشخصی نداشته باشد، اما تأثیر آن بر سلامت مو مستقیم و شدید است. اگر به‌تازگی موهایتان نازک‌تر شده یا هنگام شانه‌زدن حجم زیادی از آن جدا می‌شود، این مطلب را با دقت دنبال کنید. نکاتی درباره ریزش مو ناشی از کم خونی گفته خواهد شد که معمولاً نادیده گرفته می‌شوند.
نقش حیاتی آهن در چرخه رشد مو
آهن عنصر کلیدی در تولید هموگلوبین است. هموگلوبین، اکسیژن را در سراسر بدن منتقل می‌کند. وقتی بدن با علائم کمبود آهن مواجه می‌شود، اکسیژن‌رسانی به فولیکول‌های مو کاهش می‌یابد. نتیجه این فرایند، تضعیف ریشه‌ها و شروع ریزش است.
در شرایطی که بدن با کمبود آهن روبه‌رو شود، اندام‌های حیاتی نسبت به پوست و مو اولویت دریافت اکسیژن پیدا می‌کنند. این یعنی فولیکول‌ها از جریان خون کافی محروم شده و وارد فاز استراحت می‌شوند. به همین دلیل، افراد دچار کم‌خونی، اغلب با ریزش مو در ناحیه پیشانی و فرق سر مواجه می‌شوند.
علائم هشدار دهنده کم‌خونی که نباید نادیده گرفته شوند
کم‌خونی همیشه با ضعف یا رنگ‌پریدگی همراه نیست. برخی نشانه‌ها در ظاهر پوست و مو نمایان می‌شوند. اگر چند علامت زیر را تجربه می‌کنید، بهتر است بررسی آزمایشگاهی انجام شود.
نشانه‌های رایج کم‌خونی:
قبل از اقدام به درمان موضعی، ابتدا این علائم عمومی را بررسی کنید.
ریزش مو با الگوی پراکنده یا یک‌دست
شکنندگی ناخن‌ها
سردی دست‌ها و پا‌ها
تپش قلب در زمان فعالیت‌های سبک
خستگی مداوم حتی پس از استراحت
رنگ پریدگی لب‌ها و پلک داخلی چشم
وجود همزمان چند مورد از این علائم، احتمال فقر آهن یا کم‌خونی فقر آهن را افزایش می‌دهد.
کم‌خونی فقط به آهن مربوط نیست
هرچند کمبود آهن شایع‌ترین نوع کم‌خونی است، اما سایر کمبودهای تغذیه‌ای نیز نقش دارند. سطح پایین ویتامین B ۱۲، فولات یا حتی پروتئین نیز عملکرد طبیعی فولیکول مو را مختل می‌کند.
عوامل دیگر مؤثر در ریزش موی ناشی از کم‌خونی شامل موارد زیر است:
در برخی موارد، تشخیص دقیق نیازمند بررسی ترکیبی فاکتور‌ها است.
کمبود ویتامین B ۱۲ که بیشتر در افراد گیاه‌خوار دیده می‌شود.
جذب ناکافی فولات در دوران بارداری یا رژیم‌های غذایی سخت‌گیرانه.
کم‌خونی مزمن ناشی از بیماری‌های گوارشی یا قاعدگی‌های شدید.
سوءتغذیه یا مصرف نادرست مکمل‌ها بدون تجویز پزشک.
توجه به این نکات در تشخیص دقیق و جلوگیری از مصرف اشتباه مکمل‌ها اهمیت دارد.
نقش آزمایش خون در تشخیص دقیق علت ریزش مو
برخلاف تصور عمومی، انتخاب شامپو یا سرم مناسب برای توقف ریزش مو کافی نیست. آزمایش خون یکی از دقیق‌ترین روش‌ها برای شناسایی عامل زمینه‌ای است. در واقع بهترین روش برای تشخیص ریزش موی ناشی از کم خونی آزمایش خون است.
پارامتر‌های مهمی که باید در آزمایش بررسی شوند:
این بررسی‌ها اطلاعات دقیقی از وضعیت بدن ارائه می‌دهند.
سطح هموگلوبین (Hb)
فریتین (ذخیره آهن در بدن)
ویتامین B ۱۲
فولات
شاخص‌های RBC، MCV و MCH برای نوع کم‌خونی
این داده‌ها کمک می‌کنند نوع کم‌خونی مشخص شده و برنامه درمانی هدفمند تنظیم شود.
اصلاح تغذیه؛ گام اول در درمان ریزش مو ناشی از کم خونی
اصلاح رژیم غذایی پایه‌ای‌ترین قدم برای کنترل ریزش مو ناشی از کم‌خونی است. بدون دریافت عناصر حیاتی از طریق غذا، حتی بهترین مکمل‌ها نیز اثر کامل ندارند.
مواد غذایی موثر برای افزایش سلامت خون و مو عبارتند از:
مصرف منظم این منابع غذایی به بازیابی عملکرد طبیعی فولیکول‌ها کمک می‌کند
گوشت قرمز، جگر و دل
زرده تخم‌مرغ
سبزی‌های تیره مانند اسفناج و برگ چغندر
عدس، لوبیا و نخود
مغز‌ها به‌ویژه بادام و پسته
منابع غنی از B ۱۲ مانند ماهی، لبنیات و تخم‌مرغ
ویتامین C برای جذب بهتر آهن، مانند فلفل دلمه‌ای، پرتقال و کیوی
تغذیه مناسب نه‌فقط سطح آهن را تنظیم می‌کند، بلکه با رساندن آنتی‌اکسیدان‌ها به ریشه مو، رشد آن را نیز تقویت می‌کند.
آیا مکمل‌ها راه‌حل مناسبی هستند؟
در موارد شدید کم‌خونی، مکمل‌ها تحت نظارت پزشک لازم است. اما مصرف خودسرانه آهن یا ویتامین‌ها ممکن است باعث آسیب به کبد، یبوست یا حتی مسمومیت شود.
پزشک بر اساس نتایج آزمایش، نوع و دوز مناسب مکمل را مشخص می‌کند. دوره مصرف معمولاً ۳ تا ۶ ماه است و طی آن، بررسی مجدد وضعیت خون ضروری است.
همچنین، نوشیدن چای یا قهوه بلافاصله پس از وعده‌های آهن‌دار، جذب آن را کاهش می‌دهد. بنابراین، رعایت زمان‌بندی مکمل‌ها و وعده‌های غذایی اهمیت بالایی دارد.
چقدر زمان لازم است تا ریزش مو متوقف شود؟
پس از اصلاح فقر آهن، معمولاً بین ۲ تا ۴ ماه زمان لازم است تا رشد مجدد مو آغاز شود. البته در برخی موارد، به دلیل آسیب به فولیکول‌ها، زمان بیشتری نیاز است. صبر، نظم در مصرف دارو، تغذیه مناسب و مراقبت مو به شکل صحیح، نتایج پایدارتری ایجاد خواهد کرد.
ارتباط کم خونی و ریزش مو
ریزش مو تنها یک نشانه ظاهری است، اما ممکن است پشت آن کم‌خونی پنهان شده باشد. کاهش سطح آهن یا سایر عناصر خون‌رسان، به شکل مستقیم بر سلامت مو اثر می‌گذارد. با انجام آزمایش‌های دقیق، پیروی از رژیم غذایی مناسب و درمان هدفمند می‌توان این چرخه را متوقف کرد. مو‌هایی پرپشت و سالم، با توجه به درون بدن به دست می‌آیند، نه فقط با درمان‌های سطحی. اگر دچار ریزش غیرطبیعی هستید، پیش از هر اقدامی، سلامت خون خود را بررسی کنید.
