ویتامین د: حیاتی برای سلامتی
ویتامین د نقش‌های زیادی در سلامت دارد، از رشد استخوان‌ها گرفته تا تقویت سیستم ایمنی بدن. حتی شواهد نوظهوری وجود دارند که نشان می‌دهند این ویتامین در برابر ویروس کرونا نیز محافظت ایجاد می‌کند. اما اگر پیدا کردن منابع غذایی خوب ویتامین د اینقدر سخت است، پس ویتامین د موجود در مکمل‌ها از کجا می‌آید؟
مدت هاست که می‌دانیم ویتامین د با کلسیم همکاری می‌کند تا استخوان‌ها را سالم نگه دارد و از ناهنجاری‌هایی مانند راشیتیسم در کودکان و استئومالاسی در بزرگسالان جلوگیری کند. اما به طور فزاینده‌ای مشخص شده است که این ویتامین در سیستم ایمنی بدن ما نیز نقشی حیاتی دارد و به مبارزه با مهاجمان باکتریایی، ویروسی و قارچی کمک می‌کند.
ویتامین د از چندین راه به تقویت ایمنی کمک می‌کند، مانند کمک به عملکرد صحیح سلول‌های ایمنی و کاهش پاسخ التهابی. حتی شواهدی وجود دارند که نشان می‌دهند این ویتامین از ما در برابر ویروس کرونا محافظت می‌کند، زیرا سطح پایین ویتامین د با تعداد بیشتری از مرگ و میر‌ها و موارد ابتلا به کرونا در کشور‌های اروپایی و پیامد‌های شدیدتر برای افراد مبتلا به این بیماری مرتبط بوده است.
«ویتامین نور خورشید»
ویتامین د تنها ویتامینی است که بدن ما می‌تواند در حضور نور خورشید آن را تولید کند. در ماه‌های آفتابی سال، بیشتر افراد به این روش ویتامین د کافی برای نیاز‌های خود را به دست می‌آورند. اما در طول زمستان، حفظ سطح کافی ویتامین د تنها از طریق روش‌های طبیعی بسیار دشوار است.
در نتیجه، کمبود ویتامین د گسترده است و تخمین زده می‌شود که یک میلیارد کودک و بزرگسال در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. دلیل اصلی آن این است که به جز نور خورشید، منابع کمی از این ماده مغذی حیاتی وجود دارند.
ویتامین د ۲ در برابر د ۳
در اینجا، باید به این نکته مهم اشاره کرد که دو نوع اصلی ویتامین د وجود دارد: ویتامین د ۲ و د ۳. هر دو اساساً به یک روش توسط بدن ما به شکل فعال خود تبدیل می‌شوند. ویتامین د ۳ همان نوعی است که زیر نور خورشید می‌سازیم و همچنین در تعداد محدودی از غذا‌های حیوانی مانند ماهی‌های چرب و روغن کبد ماهی کاد یافت می‌شود. ویتامین د ۲ نیز از گیاهان و قارچ ها، از جمله قارچ‌هایی که زیر نور فرابنفش رشد می‌کنند، به دست می‌آید.
مکمل‌های ویتامین د
از آنجایی که تعداد منابع غذایی حاوی ویتامین د محدود است، بسیاری از کشور‌ها به شهروندان خود توصیه می‌کنند که در طول زمستان روزانه از مکمل ویتامین د استفاده کنند. در برخی کشور‌ها نیز، غذا‌هایی مانند شیر، ماست و نان با ویتامین د (از هر دو نوع) غنی سازی می‌شوند تا اطمینان حاصل شود که مردم به اندازه کافی از این ویتامین در رژیم غذایی خود دارند.
اما اگر به دست آوردن ویتامین د تا این حد دشوار است، این مکمل‌های ویتامین د چگونه ساخته می‌شوند؟ آنها به طور قطع از کوهی از کبد ماهی کاد یا قارچ‌ها به دست نمی‌آیند.
آیا ویتامین د از پشم گوسفند ساخته می‌شود؟
مکمل‌های ویتامین د از نوع د ۲ یا د ۳ ساخته می‌شوند؛ اگر برچسب محصول را بررسی کنید، باید نوعی که استفاده شده را به شما بگوید. ممکن است به شکل قرص شبیه هم به نظر برسند، اما از منابع مختلفی به دست می‌آیند.
چگونگی ساخت مکمل‌های ویتامین د ۳
برای تهیه مکمل‌های ویتامین د ۳، این فرآیند در واقع با لانولین آغاز می‌شود. لانولین یک ماده چرب است که توسط غدد پوستی گوسفند برای نرم کردن پشم آنها ترشح می‌شود. این ماده هزاران سال است که به اشکال مختلف توسط فرهنگ‌های انسانی مورد استفاده قرار گرفته و امروزه به دلیل خاصیت ضدآب و محافظتی اش، در بسیاری از کرم‌های پوستی، محصولات زیبایی و بالم لب به کار می‌رود. اما این ماده همچنین پیش ساز‌های شیمیایی لازم برای ساخت ویتامین د ۳ را فراهم می‌کند.
تولید ویتامین د ۳
برای تولید ویتامین د ۳، ابتدا پشم گوسفند شسته می‌شود تا ناخالصی ها، از جمله گرد و خاک، کاه، فضولات و انگل‌هایی مانند مگس، از آن زدوده شود. سپس یک ماده شوینده برای استخراج لانولین خام به آن اضافه می‌شود. در مرحله بعد، لانولین صابونی می‌شود؛ فرآیندی که جزء چرب آن را به موادی شیمیایی تبدیل می‌کند که می‌توان با سانتریفیوژ آنها را جدا کرد.
الکل‌های باقی مانده از لانولین با استفاده از شست و شو با حلال و/یا کروماتوگرافی تصفیه می‌شوند. این فرآیند، کلسترول خام را که ماده پایه برای یک سری واکنش‌های شیمیایی است، استخراج می‌کند. این واکنش‌ها ترکیبی به نام «۷-دهیدروکلسترول» یا همان «پیش ساز ویتامین د ۳» را تولید می‌کنند. این ماده سپس در معرض نور فرابنفش قرار می‌گیرد تا ویتامین د ۳ تشکیل شود، که این واکنش، همان واکنشی است که در پوست ما رخ می‌دهد.
ویتامین د وگان
برخی افراد، مانند وگان ها، ممکن است از استفاده از محصولی که از گوسفند به دست می‌آید، احساس خوبی نداشته باشند. افزون بر این، لانولین می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک شود (و می‌تواند پایه برخی حساسیت‌های ظاهری به پشم باشد). در این موارد، مکمل‌های ویتامین د ۲ می‌توانند یک گزینه مناسب باشند، زیرا آنها با فرآیندی متفاوت و با تاباندن اشعه فرابنفش به «ارگوسترول»، ترکیبی که از مخمر به دست می‌آید، تولید می‌شوند.
اما یک نکته وجود دارد: مطالعات اخیر نشان می‌دهند که مکمل‌های ویتامین د ۳ در بالا بردن سطح ویتامین د در بدن به طور قابل توجهی موثرتر از ویتامین د ۲ هستند.
جای شگفتی نیست که کارآفرینان فرصت را غنیمت شمرده و یک نسخه وگان از ویتامین د ۳ تولید کرده‌اند. برخی شرکت‌ها ادعا می‌کنند که ویتامین د ۳ را از منبعی وگان تولید می‌کنند که از گلسنگ‌ها استخراج می‌شود. گلسنگ ها، نوعی هم زیستی بین دو یا چند ارگانیسم هستند: یک قارچ و جلبک و/یا سیانوباکتری. ویتامین د ۳ با استفاده از روش‌هایی مشابه صنعت داروسازی، با آب و اتانول گیاهی و با اعمال فشار، از این گلسنگ‌ها استخراج می‌شود.
