سایه هیولای قاچاق بر تجهیزات پزشکی

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: درحالی‌که پدیده شوم قاچاق مانند قارچی سمی بر پیکره اقتصاد ایران رشد کرده و خسارات بسیاری بدان وارد می‌کند اما باید اذعان داشت که در پدیده قاچاق تجهیزات پزشکی، علاوه بر خسارات مادی، جان مردم نیز بازیچه سوداگران شده است. 

 در جاده همدان به تهران سانحه شدید رانندگی اتفاق می‌افتد و مرد دچار شکستگی دست و پا می‌شود و راهی اتاق جراحی می‌رود… در این عمل، برای کمک به ترمیم استخوان دست و پا از پلاتین استفاده می‌شود ولی پس ازعمل دائماً دچار شکستگی پلاتین می‌شود چراکه پلاتین‌ها نامرغوب و غیراستاندارد بوده است.

خانواده بیمار، حوصله، وقت و پول به خرج می دهند تا در خصوص کیفیت اجناس از شرکت مذکور بررسی صورت گیرد و در پایان، این نامه به دست آنها می‌رسد که “پیچ هایی که در بدن بیمار به کار رفته، پیچ پزشکی نبوده و پلاتین‌های استفاده شده هم نامرغوب بوده اند!”
 
تجهیزات پزشکی یکی ازحلقه های تکمیلی اما ضروری چرخه درمان بسیاری از بیماری‌هاست که این روزها با مشکلاتی دست‌وپنجه نرم می‌کند به نحوی که به دلیل بالابودن نیاز داخلی برای واردات آن، به عنوان یکی ازاقلام سود ده برای قاچاق به‌شمار می‌رود. 

آمارها نشان می‌دهد که حداقل در بخش ارتوپدی ۳۰ تا ۳۵ درصد درمان‌ها با جراحی و به کارگیری ایمپلنت ها انجام می‌شود که یکی از فراگیرترین بخش‌های استفاده از تجهیزات پزشکی است و حتی عمل‌هایی چون دریچه‌های قلب، مغز، چشم، زیبایی، سرطان‌ها و… بدون استفاده از تجهیزات پزشکی تقریباً غیرممکن است. 

نگاهی به وضعیت حاکم در جامعه بیانگر آنست که قاچاقچیان مرگ، تجهیزات را با عناوین مختلف از کشورهایی مانند چین، هند، پاکستان و برخی کشورهای آسیای جنوب شرقی وارد بازار می‌کنند و متأسفانه مصرف‌کنندگان تنها به دلیل ارزان قیمت بودن این اقلام آنها را خریداری می‌کنند. 

تجهیزات پزشکی تقلبی مرگ بیمار را رقم می‌زند 

استفاده از تجهیزات و کالاهای قاچاق در صورت تقلبی بودن آنها به میزان بسیار زیادی در بروز خطاهای بیمارستانی تأثیر گذاراست و دراین میان مشخص شدن مسئولی که مرجع پاسخگویی به خطاهای بیمارستانی باشد لاینحل است چراکه بحث مفصلی مانند تجهیزات پزشکی ازجمله هر جسم خارجی که در چشم، استخوان، مغز، قلب و… کار گذاشته می‌شود دامنه بزرگی از نام‌ها، مؤسسات، شرکت‌ها، افراد و وزارتخانه را در بر می گیرد. 

یکی از کارشناسان فعال در خرید و فروش تجهیزات پزشکی گفت: در برخی کشورها برای تقویت تولیدکننده، برحسب میزان صادرات به آنها امتیاز می‌دهند. 

دکتر عباس عبادی با اشاره به اینکه افزایش صادرات تولیدکننده داخلی موجب معافیت او از مالیات و برخورداری از تسهیلات بانکی ویژه می‌شود، افزود: در حال حاضر به دلیل روش‌های نادرست در کشور شاهد رشد قاچاق کالا هستیم. 

عبادی با تاکید بر اینکه تجهیزات نامرغوب پزشکی، ارتباط مستقیم با سلامت مردم و نقش زیادی در بروز خطاهای بیمارستانی دارد، اظهار داشت: استاندارد نبودن این وسایل مسلماً خطرات جبران ناپذیری برای سلامت افراد جامعه خواهد داشت. 

یکی دیگر از فعالان این عرصه با بیان اینکه بیش از آن که چیزی با نام قاچاق تجهیزات پزشکی در کشور معنا داشته باشد، هم اکنون با بی‌نظمی و برداشت‌های سلیقه‌ای در زمینه توزیع تجهیزات پزشکی مواجه‌ایم، گفت: اگر خلاءهای قانونی که امروز خود مسئولان در سطوح مختلف هم به آن اشراف دارند، مرتفع شود، بخش قابل توجهی از بی‌نظمی‌ها در توزیع و عرضه تجهیزات پزشکی حذف می‌شود. 

توزیع کنندگان تجهیزات پزشکی نیازمند آموزش هستند 

محمد اختری با بیان اینکه با تدوین قوانین و مقررات علمی و اصولی و آموزش توزیع کنندگان و مصرف کنندگان وسایل پزشکی و نظام‌مند شدن این روند، دیگر شاهد قاچاق تجهیزات پزشکی نخواهیم بود، افزود: نباید آموزش نیروهای نظارتی را فراموش کرد چرا که گاهی به کار گیری نیروهای آموزش ندیده در بخش نظارت موجب می‌شود کالایی به اشتباه به عنوان کالای قاچاق تجهیزات پزشکی گرفته شود. 

یکی دیگر از کارشناسان این عرصه گفت: عدم خدمات پس از فروش مناسب، عدم امکان ارایه خدمات PM به دلیل عدم اطلاع از وضعیت اولیه سیستم، عدم اطمینان از صحت کارکرد دستگاه (کالیبره بودن)، امکان صدمات جانبی به بیمار، عدم پاسخ‌گویی تولیدکننده در صورت بروز هر گونه رخداد، عدم اطمینان از صحت مرجع تهیه کالا و هزینه‌های مالی و زمانی به دلیل عدم کارایی از تبعات کالاهای سرمایه‌ ای قاچاق است. 

نادر یاوری ادامه داد: در مورد اقلام مصرفی قاچاق، با توجه به اینکه این نوع از کالاها دارای تاریخ مصرف مشخص و شرایط نگهداری خاص است، شرایط نامناسب محل و نگه‌‌داری آن به صورت قاچاق، ضریب اطمینان از کیفیت این کالا را پایین می‌برد. 

یاوری با بیان اینکه فعالیت افراد غیرمتخصص در این زمینه هم به این وضعیت آشفته دامن زده است، گفت: عدم اطلاع مصرف کننده از تبعات استفاده از کالای قاچاق و صرفاً به دلیل قیمت اولیه مشکلاتی را برای وی به دنبال دارد. 

مبارزه با قاچاق نیاز به یک فرهنگ‌‌سازی دارد 

وی با تاکید بر اینکه مبارزه با قاچاق نیاز به یک فرهنگ ‌سازی گسترده دارد تا جامعه کالای قاچاق را مصرف نکند، گفت: سرعت پیشرفت در دنیا آنقدر زیاد است که طبیعتاً روز به روز فاصله ما با آن بیشتر و بیشتر می‌شود و در اینجا رسالت مطبوعات فرهنگ‌‌سازی عمومی جامعه و بالا بردن آگاهی و باورهای صحیح است. 

در همین خصوص معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی استان همدان با تاکید بر اینکه صنوف تجهیزات پزشکی در همدان ساماندهی شده است، گفت: تجهیزات پزشکی به واسطه اینکه با سلامت مردم در یک راستا قرار دارد، از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردار است. 

حسن جلالوند با بیان اینکه تجهیزات پزشکی شامل دستگاه‌های تشخیصی، درمانی، مواد مصرفی در دندانپزشکی و تجهیزات کاشتنی است که در درمان بیماران مورد استفاده قرار می‌گیرد افزود: افزایش سطح آگاهی مردم و عرضه کنندگان کالاهای تجهیزات پزشکی موجب می‌شود با آسودگی خاطر از این وسایل استفاده کنند. 

وی خاطر نشان کرد: به خاطر اهمیت موضوع از اواخر سال گذشته طرح ساماندهی تجهیزات پزشکی آغاز شد که تاکنون 7 آزمون تجهیزات پزشکی در وازرتخانه برگزار شده که ۷۵ نفر از استان همدان شرکت کردند که از این تعداد ۴۸ واحد از سوی دانشگاه علوم پزشکی مجوز فعالیت دریافت کردند. 

وی با بیان اینکه این مراکز موظف به نصب شناسنامه فعالیت خود در فروشگاه تجهیزات پزشکی هستند، گفت: به دلیل استقبال متقاضیان به منظور فعالیت در صنف تجهیزات پزشکی درصدد هماهنگی لازم برای برگزاری دوره جدید آزمون هستیم. 

جلالوند از ساماندهی صنوف تجهیزات پزشکی در همدان خبر داد و اضافه کرد: معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی همدان به منظور ساماندهی اصناف مرتبط با تجهیزات پزشکی ضمن شناسایی مراکز، با برگزاری دوره‌های آموزشی از متقاضیان فعالیت در این عرصه آزمون گرفته شد. 

وی با بیان اینکه تاکنون کمیته مبارزه با قاچاق تجهیزات پزشکی، موفق به کشف هیچ باندی نشده است، پیش‌بینی کرد تا پایان سال جاری کشفیات خوب و مؤثری در این زمینه وجود داشته باشد. 

جلالوند یادآور شد: در این راستا مردم و دست ‌اندرکاران مجموعه پزشکی ازجمله صنوف و فروشگاه‌ها، شرکت‌های فروشنده تجهیزات، شرکت‌های تعمیرات، مطب‌ها، دندانپزشکی‌ها و بیمارستان‌ها باید اطلاع کامل از مجوز تجهیزات درمانی داشته باشند. 

رئیس اداره تجهیزات پزشکی دانشگاه علوم پزشکی همدان نیز علت قاچاق تجهیزات پزشکی را گران‌، حساس و پیچیده بودن این وسایل دانست و افزود: چون مردم نیازمند تأمین تجهیزات پزشکی هستند و اطلاع کافی از این مقوله ندارند در بازار انحصاری به کالاهای پزشکی قاچاق رو می‌آورند و بازار را برای فعالیت قاچاق فراهم می‌کنند. 

علیرضا جمالی رئیس اداره تجهیزات پزشکی دانشگاه علوم پزشکی همدان اظهار داشت: خرید از مراکز قاچاق ضمن اینکه سلامت مردم را با مشکل مواجه می‌کند زمینه اشتغال جوانان را نیز محدود می‌کند و در نهایت کشور را از نظر اقتصادی دچار چالش می‌کند. 

وی در مورد اقدامات معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی همدان در مبارزه با قاچاق تجهیزات پزشکی گفت: دبیرخانه کمیسیون مبارزه با قاچاق تجهیزات پزشکی و واحد نظارت و ارزیابی در زیر مجموعه اداره تجهیزات پزشکی دانشگاه علوم پزشکی همدان ایجاد شده که اقداماتی را با هدف توسعه و بسط بازرسی و نظارت فعال بر فرآیند تولید و توزیع و مصرف تجهیزات پزشکی انجام دهند. 

رئیس اداره تجهیزات پزشکی دانشگاه علوم پزشکی همدان خاطرنشان کرد: پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال جاری بیش از ۳۰۰ بازدید نظارتی از مراکز، صنوف و فروشندگان تجهیزات پزشکی در گستره استان همدان صورت گیرد. 

وی از اجرای طرح امحای پروتزها و کاشتنی‌های خارج شده از بدن بیماران برای نخستین بار در همدان خبر داد و افزود: در نخستین گام بیش از هزار و ۳۰۰ عدد انواع پروتز در بیمارستان‌های بعثت و امام حسین(ع) ملایر امحاء شده است. 

جمالی خاطر نشان کرد: برای نخستین بار در استان همدان برای جلوگیری از قاچاق، نمونه‌هایی از پروتز و لنز چشمی مورد استفاده در بیمارستان بعثت برای شرکت‌های تولید کننده و وارد کننده تجهیزات پزشکی به منظور تأیید اصالت آن‌ها ارسال شد. 

وی با اشاره به اینکه یک شرکت توزیع کننده محموله‌های پستی تجهیزات پزشکی در همدان شناسایی شده که برای تعیین تکلیف آن مکاتبات لازم صورت گرفته، گفت: برنامه‌ریزی و هماهنگی به منظور در نظر گرفتن یک نفر در شبکه بهداشت و درمان شهرستان‌ها به عنوان رابط تجهیزات پزشکی برای کنترل و نظارت بر فعالیت صنوف و شرکت‌های تجهیزاتی آن شهرستان انجام شده است. 

مردم از کالاهای پزشکی دارای هولوگرام استفاده کنند 

رئیس اداره تجهیزات پزشکی دانشگاه علوم پزشکی همدان با بیان اینکه مردم باید از کالاهای پزشکی دارای هولوگرام استفاده کنند، اضافه کرد: روی این مواد و تجهیزات باید نام اداره کل تجهیزات پزشکی، شرکت فروشنده و نام وزارت بهداشت در پست زمینه آن که قابل رؤیت است، نصب شده باشد. 

وی ادامه داد: در کالاهای ارتوپدی و انواع پروتزها که در بدن بیمار مورد استفاده قرار می‌گیرد و لنزهای چشمی باید دارای یک کد ۱۲ رقمی باشد که نشانگر این است که کالا مشمول طرح ثبت شده است. 

نگاهی به وقایع رخ داده در عرصه قاچاق تجهیزات پزشکی بیانگر آنست که زیان ناشی از استفاده از کالاهای پزشکی قاچاق تنها شامل زیان اقتصادی نیست، چرا که تجهیزات پزشکی مستقیماً با جان مصرف‌کنندگان آن در ارتباط است و در صورت تقلبی بودن نه تنها پروسه درمان را دچار اختلال می‌کند، بلکه در مواردی بیمار را دچار عوارض جبرا‌ن‌ناپذیر و حتی مرگ می‌کند. 

عدم نظارت و بازرسی درست در این زمینه باعث شده،‌در شرایطی قرار بگیریم که هم اکنون بسیاری از تجهیزات پزشکی و یا حتی داروها حتی در سوپرمارکت‌ها نیز به راحتی یافت ‌شود. 

از سوی دیگر، فقدان آگاهی و علم کافی نسبت به نیازها و عدم برنامه‌ریزی صحیح و اصولی و منطبق با این نیازها وضعیتی را به وجود آورده است که هم اکنون در برخی زمینه‌ها تولید بیش از حد نیاز و در برخی موارد به قدری محدود است که قاچاق را امری گریزناپذیر می‌سازد.