بررسی تفاوت دیدگاه‌های احمدی‌نژاد و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مورد توقیف روزنامه شرق
آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: در این گفت و گو که توسط امیر عباس تقی پور و امیر لعلی انجام شده، خواننده با دیدگاه های متولی رسانه های غیر صوتی و تصویری در ایران آشنا می شود. بخشی از این مصاحبه به بررسی تفاوت دیدگاه های احمدی‌نژاد و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در مورد توقیف روزنامه شرق، پرداخته و در ادامه، موضع گیری های هیئت نظارت بر مطبوعات و معاونت مطبوعاتی در این مورد و همچنین توقیف کیهان کاریکاتور مورد تحلیل قرار گرفته است.
در سی و یکمین شماره ماهنامه مدیریت ارتباطات مصاحبه اختصاصی با عفت مرعشی، همسر آیت الله هاشمی رفسنجانی نیز با موضوع بررسی نقش همسران رؤسای جمهور در فعالیت های اجتماعی و عام المنفعه منتشر شده است.
* روزنامه شرق به دلیل انتشار کاریکاتوری، توقیف مي‌شود. وزير ارشاد از مصوبه هيأت نظارت بر مطبوعات در مورد روزنامه شرق دفاع مي‌كند ولي آقاي احمدي‌نژاد مي‌گويد وزير، اشتباه كرده است. این موضوع، نشان دهنده حاکم بودن سلايق نیست؟
طبيعي است كه رئيس‌جمهور نظر خود را در باره اين توقيف بيان كرده است و باز طبيعي است كه وزير ارشاد هم طبق قانون تصميم هيات نظارت بر مطبوعات را كه خود رياست آن را به عهده دارد، اعلام كند. اگر به ياد داشته باشيد رييس‌جمهور در نشست خبري خود اعلام كردند كه در هيأت نظارت نمايندگاني از قواي مختلف هستند و تصميم‌گيري مي‌كنند، حتما اين را هم مي دانيد كه وزارت ارشاد در هيات نظارت يك راي از ۷ راي را دارد.
* مخاطب ما رسانه‌اي‌ها هستند و عموم مردم نيستند كه دچار هيجانات شوند. ما مي‌خواهيم بحث فني كنيم كه واقعاً هيأت نظارت وقتي يك مورد را مثل روزنامه شرق بررسي مي‌كند، برداشت‌هاي سليقه‌اي افراد بيشتر حاكم است يا قانون؟ ساده‌تر بگويم؛ اگر آن تركيب گرايشات سياسي ديگري هم داشت، به اين نتيجه مي‌رسيد؟ چه ميزان سلايق در تعیین خط قرمزها نقش دارد؟
موضوع اين است كه واقعاً نمی‌توان دريافت مجريان از قانون را در اجراي قانون بي‌تأثير دانست؛ چون مجري قانون يك عامل انسانيست كه ملاك عملكرد اين عامل هم درك و دريافتي است كه از قانون دارد. اگر اين درك به شائبه‌هاي سياسي و ديدگاه‌هاي جناحي، گروهي و فردي آغشته باشد، در اجراي قانون نقص وجود خواهد داشت. بله، اگر به جاي اين هفت نفر، افراد ديگری بودند شايد تصميم ديگري گرفته مي‌شد اما فكر مي‌كنم اجماع اين هفت نفر اين بوده كه قانون را اجرا كنند و البته انتظاري كه مي‌رود اين است كه مسؤولان سلايق سياسي خود را در تصميم‌گيري‌ها دخالت ندهند. فكر مي‌كنم در مورد روزنامه شرق تنها مرجعي كه مي‌توانست تصميم‌گيري كند و نمي‌توان به آن اتهام رفتار سليقه‌اي وارد كرد، هيأت نظارت است.
* به نظر می‌رسد برخي مواقع پيش‌مصلحت‌انديشي مطرح می‌شود؛ يعني فكر مي‌كنند ممكن است واكنشي نسبت به مثلاً كاريكاتوري كه در فلان مطبوعه چاپ شده صورت بگيرد كه تداعي‌كننده كاريكاتور سوسك باشد. حالا تلاش می‌کنند با مجازات‌هایی جلوي واكنش‌های بعدي را بگيرند و مي‌گويند فعلاً توقيف باشد تا تكليفش مشخص شود.
اگر تخلف يا جرمي صورت گرفته باشد هيأت نظارت متناسب با شدت آن جرم يا تخلف موظف است تصميم بگيرد و ظرفيت‌هاي قانوني مثل تذكر، توقيف يا لغو امتياز را هم قانون پيش‌بيني كرده، اما اينكه صرفاً به خاطر جلوگيري از تبعات يك محتواي رسانه اي صرف نظر از خود آن محتوا و ماهيت مجرمانه يا غير مجرمانه اش، هيأت نظارت بخواهد تصميم بگيرد، گمان مي‌كنم كه جاي چنين تمهيداتي هيأت نظارت نيست. اگر عملي مطلقا جرم نباشد و حتي افكار عمومي را به اشتباه بیاندازد، اقناع افكار عمومي يا مديريت واكنش‌هاي عمومي بايد در جاي ديگري صورت گيرد و هيأت نظارت در اين زمينه وظيفه‌اي ندارد. وظيفه هيأت نظارت اين است که نسبت به رسانه اعمال نظارت كند و اگر رسانه مرتكب تخلف يا جرمي شود، در این خصوص تصميم قانوني بگيرد. البته بايد این نکته را در نظر گرفت كه ما براي افكار عمومي هم احترام قايليم و نسبت به آن حساسيت داريم؛ چون مواردي كه افكار عمومي جريحه‌دار مي‌شود و واكنش‌هاي تند از خود نشان مي‌دهد، غالبا از جمله مواردي است كه تخلفی صورت گرفته و افكار عمومي در اغلب موارد اشتباه نمي‌كند.
* روزنامه شرق كاريكاتوري چاپ مي‌كند و در ادامه مدير مسؤول و طراح كاريكاتور مي‌آيند و بابت آن اتفاقي که افتاده و برداشتي كه بخشي از مردم داشته‌اند، عذرخواهي مي‌كنند و معتقدند که آن برداشت مدنظر روزنامه نبوده است. فكر نمي‌كنيد اثرات مانورهايي كه بعد از توقيف داده مي‌شود، مخرب‌تر از آن است كه ما اين عذرخواهي را از طراح آن كاريكاتور و مدير مسؤول بپذيريم و شرايط را به حالت عادي برگردانيم؟
عذرخواهي اگر چه ممكن است زمينه اي باشد براي اعمال كيفيات مخففه نسبت به جرم؛ اما آثار وقوع جرم را از بين نمي‌برد.
* ولی اين پاسخي است كه ما با هر مدير ديگري صحبت كنيم، مي‌شنويم. خواهش می‌کنم فنی‌تر پاسخ دهید.
اگر شما مي‌خواهيد من بگويم كه با يك عذرخواهي آثار هر تخلفي از بين مي رود، اين‌طور نيست؛ كما اينكه آقاي شريعتمداري، سرپرست مؤسسه كيهان هم با وجود اينكه به محض اينكه كاريكاتور كيهان کاریکاتور منتشر شد، خيلي مسؤولانه آمد و با رسانه‌ها مصاحبه و اعلام كرد كه آماده هر نوع برخورد قانوني با اين نشريه هست ولی عذرخواهي ايشان، مانع توقيف نشد.
* چقدر تلاش كرديد كه اين دو نشريه توقيف نشوند؟
اساساً ما هيچ‌گاه از توقيف هيچ نشريه‌اي استقبال نمي‌كنيم. شما كارنامه هيأت نظارت را در دو سال اخير بررسي كنيد. مي‌بينيد كمترين توقيف صورت گرفته و اين آمار مستند است؛ اما اين نباید به معناي قانون‌گريزي باشد؛ قانون براي همه است و ضمانت اجراهایی را برای تخلفات رسانه‌ها پيش‌بيني كرده است. اگر رسانه‌ای تخلف كند، هيأت نظارت مطابق قانون درباره آن به تصميم مي‌رسد. در عين حال نهايت تلاش ما اين است که شبهات و ابهامات احتمالي را كه ممكن است براي هر يك از اعضاي هيأت نظارت درباره موضوع يا مطلبي پيش بياید، برطرف کنیم. اگر جرمي محرز نباشد و صرفاً برداشت ظني و احتمالي از محتواي مطلبي صورت بگيرد با بررسي كارشناسي، به روشن شدن موضوع و تعيين نسبت آن با حدود قانوني مطبوعات كمك مي‌كنيم. برای این کار گزارش كارشناسي ارائه مي‌دهيم و ارزيابي فرآيندي عملكرد نشريه را مطرح مي كنيم. با توجه به نظرات كارشناسي ما، خيلي وقت‌ها هيأت نظارت به تذكر اكتفا مي‌كند.
* اگر نظر کارشناسی شما را در مورد روزنامه شرق و كيهان كاريكاتور بخواهیم، این نظر مبني بر توقيف است يا خير؟
اين نظر را قبلا به هيات نظارت ارايه كرده ايم و فعلا هم اميدواريم دادگاه در هر دو مورد راي عادلانه اي صادر كند.
بررسی عملکرد رسانه های داخلی در مقابل رسانه‌هاي فارسي‌زبان خارجی و اینکه آیا رسانه های داخلی بازنده میدان رقابت با آنها هستند یا خیر؟ خط قرمزها كجا طراحي مي‌شوند؟ روزنامه‌های مكتوب ما چقدر در حال و هوايي هستند كه مردم مجاب شوند كه روزنامه بخرند؟ دلایل كاهش تيراژ و علاقه براي خريد روزنامه و مقایسه آن با دوره اصلاحات، بررسی آمار برگشتي‌های روزنامه‌ها، بررسی وضعیت سایت های خبری و نحوه نظارت بر آنها، چگونگی حمایت ارشاد از رسانه ها و نتایج برگزاری نمایشگاه مطبوعات امسال از دیگر مواردی است که در این گفت‌وگو مورد توجه قرار گرفته است.
در سی و یکمین شماره ماهنامه مدیریت ارتباطات مصاحبه اختصاصی با عفت مرعشی، همسر آیت الله هاشمی رفسنجانی نیز با موضوع بررسی نقش همسران رؤسای جمهور در فعالیت های اجتماعی و عام المنفعه منتشر شده است.
* روزنامه شرق به دلیل انتشار کاریکاتوری، توقیف مي‌شود. وزير ارشاد از مصوبه هيأت نظارت بر مطبوعات در مورد روزنامه شرق دفاع مي‌كند ولي آقاي احمدي‌نژاد مي‌گويد وزير، اشتباه كرده است. این موضوع، نشان دهنده حاکم بودن سلايق نیست؟
طبيعي است كه رئيس‌جمهور نظر خود را در باره اين توقيف بيان كرده است و باز طبيعي است كه وزير ارشاد هم طبق قانون تصميم هيات نظارت بر مطبوعات را كه خود رياست آن را به عهده دارد، اعلام كند. اگر به ياد داشته باشيد رييس‌جمهور در نشست خبري خود اعلام كردند كه در هيأت نظارت نمايندگاني از قواي مختلف هستند و تصميم‌گيري مي‌كنند، حتما اين را هم مي دانيد كه وزارت ارشاد در هيات نظارت يك راي از ۷ راي را دارد.
* مخاطب ما رسانه‌اي‌ها هستند و عموم مردم نيستند كه دچار هيجانات شوند. ما مي‌خواهيم بحث فني كنيم كه واقعاً هيأت نظارت وقتي يك مورد را مثل روزنامه شرق بررسي مي‌كند، برداشت‌هاي سليقه‌اي افراد بيشتر حاكم است يا قانون؟ ساده‌تر بگويم؛ اگر آن تركيب گرايشات سياسي ديگري هم داشت، به اين نتيجه مي‌رسيد؟ چه ميزان سلايق در تعیین خط قرمزها نقش دارد؟
موضوع اين است كه واقعاً نمی‌توان دريافت مجريان از قانون را در اجراي قانون بي‌تأثير دانست؛ چون مجري قانون يك عامل انسانيست كه ملاك عملكرد اين عامل هم درك و دريافتي است كه از قانون دارد. اگر اين درك به شائبه‌هاي سياسي و ديدگاه‌هاي جناحي، گروهي و فردي آغشته باشد، در اجراي قانون نقص وجود خواهد داشت. بله، اگر به جاي اين هفت نفر، افراد ديگری بودند شايد تصميم ديگري گرفته مي‌شد اما فكر مي‌كنم اجماع اين هفت نفر اين بوده كه قانون را اجرا كنند و البته انتظاري كه مي‌رود اين است كه مسؤولان سلايق سياسي خود را در تصميم‌گيري‌ها دخالت ندهند. فكر مي‌كنم در مورد روزنامه شرق تنها مرجعي كه مي‌توانست تصميم‌گيري كند و نمي‌توان به آن اتهام رفتار سليقه‌اي وارد كرد، هيأت نظارت است.
* به نظر می‌رسد برخي مواقع پيش‌مصلحت‌انديشي مطرح می‌شود؛ يعني فكر مي‌كنند ممكن است واكنشي نسبت به مثلاً كاريكاتوري كه در فلان مطبوعه چاپ شده صورت بگيرد كه تداعي‌كننده كاريكاتور سوسك باشد. حالا تلاش می‌کنند با مجازات‌هایی جلوي واكنش‌های بعدي را بگيرند و مي‌گويند فعلاً توقيف باشد تا تكليفش مشخص شود.
اگر تخلف يا جرمي صورت گرفته باشد هيأت نظارت متناسب با شدت آن جرم يا تخلف موظف است تصميم بگيرد و ظرفيت‌هاي قانوني مثل تذكر، توقيف يا لغو امتياز را هم قانون پيش‌بيني كرده، اما اينكه صرفاً به خاطر جلوگيري از تبعات يك محتواي رسانه اي صرف نظر از خود آن محتوا و ماهيت مجرمانه يا غير مجرمانه اش، هيأت نظارت بخواهد تصميم بگيرد، گمان مي‌كنم كه جاي چنين تمهيداتي هيأت نظارت نيست. اگر عملي مطلقا جرم نباشد و حتي افكار عمومي را به اشتباه بیاندازد، اقناع افكار عمومي يا مديريت واكنش‌هاي عمومي بايد در جاي ديگري صورت گيرد و هيأت نظارت در اين زمينه وظيفه‌اي ندارد. وظيفه هيأت نظارت اين است که نسبت به رسانه اعمال نظارت كند و اگر رسانه مرتكب تخلف يا جرمي شود، در این خصوص تصميم قانوني بگيرد. البته بايد این نکته را در نظر گرفت كه ما براي افكار عمومي هم احترام قايليم و نسبت به آن حساسيت داريم؛ چون مواردي كه افكار عمومي جريحه‌دار مي‌شود و واكنش‌هاي تند از خود نشان مي‌دهد، غالبا از جمله مواردي است كه تخلفی صورت گرفته و افكار عمومي در اغلب موارد اشتباه نمي‌كند.
* روزنامه شرق كاريكاتوري چاپ مي‌كند و در ادامه مدير مسؤول و طراح كاريكاتور مي‌آيند و بابت آن اتفاقي که افتاده و برداشتي كه بخشي از مردم داشته‌اند، عذرخواهي مي‌كنند و معتقدند که آن برداشت مدنظر روزنامه نبوده است. فكر نمي‌كنيد اثرات مانورهايي كه بعد از توقيف داده مي‌شود، مخرب‌تر از آن است كه ما اين عذرخواهي را از طراح آن كاريكاتور و مدير مسؤول بپذيريم و شرايط را به حالت عادي برگردانيم؟
عذرخواهي اگر چه ممكن است زمينه اي باشد براي اعمال كيفيات مخففه نسبت به جرم؛ اما آثار وقوع جرم را از بين نمي‌برد.
* ولی اين پاسخي است كه ما با هر مدير ديگري صحبت كنيم، مي‌شنويم. خواهش می‌کنم فنی‌تر پاسخ دهید.
اگر شما مي‌خواهيد من بگويم كه با يك عذرخواهي آثار هر تخلفي از بين مي رود، اين‌طور نيست؛ كما اينكه آقاي شريعتمداري، سرپرست مؤسسه كيهان هم با وجود اينكه به محض اينكه كاريكاتور كيهان کاریکاتور منتشر شد، خيلي مسؤولانه آمد و با رسانه‌ها مصاحبه و اعلام كرد كه آماده هر نوع برخورد قانوني با اين نشريه هست ولی عذرخواهي ايشان، مانع توقيف نشد.
* چقدر تلاش كرديد كه اين دو نشريه توقيف نشوند؟
اساساً ما هيچ‌گاه از توقيف هيچ نشريه‌اي استقبال نمي‌كنيم. شما كارنامه هيأت نظارت را در دو سال اخير بررسي كنيد. مي‌بينيد كمترين توقيف صورت گرفته و اين آمار مستند است؛ اما اين نباید به معناي قانون‌گريزي باشد؛ قانون براي همه است و ضمانت اجراهایی را برای تخلفات رسانه‌ها پيش‌بيني كرده است. اگر رسانه‌ای تخلف كند، هيأت نظارت مطابق قانون درباره آن به تصميم مي‌رسد. در عين حال نهايت تلاش ما اين است که شبهات و ابهامات احتمالي را كه ممكن است براي هر يك از اعضاي هيأت نظارت درباره موضوع يا مطلبي پيش بياید، برطرف کنیم. اگر جرمي محرز نباشد و صرفاً برداشت ظني و احتمالي از محتواي مطلبي صورت بگيرد با بررسي كارشناسي، به روشن شدن موضوع و تعيين نسبت آن با حدود قانوني مطبوعات كمك مي‌كنيم. برای این کار گزارش كارشناسي ارائه مي‌دهيم و ارزيابي فرآيندي عملكرد نشريه را مطرح مي كنيم. با توجه به نظرات كارشناسي ما، خيلي وقت‌ها هيأت نظارت به تذكر اكتفا مي‌كند.
* اگر نظر کارشناسی شما را در مورد روزنامه شرق و كيهان كاريكاتور بخواهیم، این نظر مبني بر توقيف است يا خير؟
اين نظر را قبلا به هيات نظارت ارايه كرده ايم و فعلا هم اميدواريم دادگاه در هر دو مورد راي عادلانه اي صادر كند.
بررسی عملکرد رسانه های داخلی در مقابل رسانه‌هاي فارسي‌زبان خارجی و اینکه آیا رسانه های داخلی بازنده میدان رقابت با آنها هستند یا خیر؟ خط قرمزها كجا طراحي مي‌شوند؟ روزنامه‌های مكتوب ما چقدر در حال و هوايي هستند كه مردم مجاب شوند كه روزنامه بخرند؟ دلایل كاهش تيراژ و علاقه براي خريد روزنامه و مقایسه آن با دوره اصلاحات، بررسی آمار برگشتي‌های روزنامه‌ها، بررسی وضعیت سایت های خبری و نحوه نظارت بر آنها، چگونگی حمایت ارشاد از رسانه ها و نتایج برگزاری نمایشگاه مطبوعات امسال از دیگر مواردی است که در این گفت‌وگو مورد توجه قرار گرفته است.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید