حال و هوای تئاتری سخت

« U-Turn2» نوشته داریوش نصیری و مرتضی وکیلیان است؛ این نمایش عصر جمعه در آخرین روز جشنواره، مهمان تئاترشهر تهران بود؛ اثری میدانی با بازیگران پرشمار که احتمالاً پرجمعیت ترین مهمانان امسال بوده اند.

آفتاب‌‌نیوز :

امید بی نیاز* - حدود چهل بازیگر، جمعیت تئاترشهر و خیابان های همجوار را متوجه خود می کنند؛ درامی تجربی- دانشگاهی، انگار انرژی تازه ای را به یک روز آخر هفته بخشیده است!

داریوش نصیری بازیگر، کارگردان، مدرس و منتقد تئاتر به سراغ تئاتری سخت رفته است. کاری که تهیه و تولیدش به تناسب حجم بازیگران و شکل اجرا، به راستی دشوار است.

محتوای این نمایش، تاریخی است و برش های زمانی مختلفی از دوران گذشته و کنونی را در درونمایه و مدل تماتیک خود گنجانده است. با این حال، فراتر از داستان، کیفیت های اجرایی و فرمیک اثر قابل توجه است.

نمایش فرمی دوار یا گردشی دارد و به شکلی شناور، ساختار داستانی خود را بسط و گسترش می دهد. در عین حال، تکنیک اجرایی اش مبتنی بر نوعی آرامش و انفجار است؛ بازیگری (کوروش نصیری) در پیچ ها و گره های درام، روزنامه به دست، با سرعت به فضا می آید. این حرکت، یعنی خبری، برشی از تاریخ، اپیزودی از زمان و... در حال وقوع است. بعد، جمعیت بازیگران در نقطه مرکزی فضا جمع می شوند؛ روزنامه های پاره پاره را به هوا می فرستند.

این نقطۀ انفجاری روایت، برای رسیدن به آرامش بعدی است. مرحله ای که بیشتر به اصطلاح «آرامش بعد از طوفان» شبیه است. اینجا دیگر مشکلات و مصائب آن دوران، ریزتر، جزیی تر و موشکافانه تر پرداخت و آنالیز می شود. در این بخش های نمایش، طنز و حس مکشوفۀ موقعیتی، مدیوم ارتباطی درام و رابطه محوری بازیگر با تماشگر است.

با همه این تفاسیر، کارگردان در تولید « U-Turn2» سه چشم انداز اصلی را دنبال می کند. نخست تئاتری دیدنی است. دیدنی به معنی اینکه او با چشم و حس بصری تماشاگر درگیر است. بنابراین، آنچه که ما می بینیم؛ توسط ارتباط بصری و در تعامل و تلاش مولف- مخاطب از طریق حس بینایی است. به بیانی دیگر، نیروی استدلالی ما در پی کشف روابط دالی و مدلولی متن نیست. چراکه اساساً متن نیست! یا به نفع اجرا کنار کشیده و یا در شکل و ساختمان اجرایی اثر استحاله شده است.

این ویژگی را می توان به حساب اجرای خوب گذاشت. چرا که تئاتر غیر از آنچه در خود فضا و صحنه می بینیم، وابستگی خاص و قطعی ندارد. تئاتر یک کهکشان مستقل است و کیفیتی وابسته به نوشته یا هویت کاغذی نیست.

نکته دوم؛ تلاش کارگردان برای نمایشی «فرا ژانریک» است. در واقع این نمایش را نمی توان به شکل صد در صدی به ژانر خیابانی سنجاق کرد. این ویژگی هم از کیفیت ذاتی یک اثر خوب است.

« U-Turn2» می تواند نمایشی خیابانی باشد؛ یا شکل اجرایی محیطی یا میدانی را بپذیرد؛ یا حتی کیفیتی صحنه ای به خود بگیرد.

این مولفه هم از دلباختگی کارگردان به ذات تئاتر و چیستی آن ناشی می شود. همان چیستی که جغرافیای اجرایی را چندان به رسمیت نشناخته و می تواند مرز مکان و اتمسفرهای گوناگون را پشت سر بگذارد.

در تاریخ تئاتر، به وفور تولید چنین نمایش های سابقه داشته است. از خود میرهولد گرفته؛ تا برسد به ژروم ساواری و حتی پیتر شومان و صد البته که پیتر بروکِ محبوب!

شاید اتفاقاً در همین زمینه بتوان به داریوش نصیری تبریک گفت. چرا که اثری تئاتری است که صرفاً و صد در صد قائم به ذات باشد و از مکان و زمان، رسمیت کسب نکند.

اما سومین چشم انداز کارگردان در این اثر، متکی به انرژی حاصله از روح فضا و بازیگران است. گذاشتن حدود چهل بازیگر در فضا کار آسانی نیست. چهل بازیگر- دانشجو که تلاش دارند از دل و جان مایه بگذارند. شاید برای همین، جمعیتی کثیر به تماشای نمایش آمده اند. انگار جمعیت، جمعیت آورده است. انرژی این جمعیت، جمعیت خیابان های همجوار را هم برای رسیدن به این افراد پرشمار تحریک کرده است.

نمایش "U-Turn2" با ایفای نقش داریوش نصیری، علی سوهانی، حشمت ا... زارعی، سیدرضا حسینی، حامد جبارزاده، اسفندیار میمند، محمد علی محبوبی، عباس اکبری، محمد موذنی، آرسین احمدی، حسین خانزاده، محمد حسین نوائی، علیرضا حسن زاده محبی، امیر حسین صدیقی، محمد مهدی شورآبی، علی مشایخی، فراز حامی، پویا جلالی، مهدی مهدی فر، محمد حسن عدلی، سهیل توکلی، پوریا علیمحمدی، زهرا اسلام پناه، معصومه محمدی، زینب زارع، سحر میراضی، مائده خداخواه، فاطمه سلیمی، هدیه میرزا آقایی، محمد مهدی جورابلو، مرتضی صباحی و کوروش نصیری همراه است؛ نمایشی که بی شک داریوش نصیری در کارنامه حرفه ای خود آن را با خاطره ای خوب ورق می زند.

*نویسنده، منتقد تئاتر و سینما

گزارش خطا

لینک کوتاه: https://aftabnews.ir/002PxA