اگر واکسن کرونا کشف نشود
مریم واعظ جلالی - عضو هیات علمی گروه میکروبیولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تفاوت کووید۱۹ با سایر ویروس‌های تنفسی را سرعت انتقال بسیار بالا و بروز عوارض تنفسی شدید مانند تنگی نفس، کاهش سطح اکسیژن خون و نیاز به دستگاه‌های مراقبت‌های ویژه در برخی مبتلایان دانست و گفت: همین مساله آن را به یک پاندمی و بحران جهانی تبدیل کرده که تنها راه مهار و کنترل آن رعایت اصول بهداشتی توسط تک تک افراد جامعه است.
وی با بیان اینکه با گذشت چند ماه از شیوع، شناخت بیشتر بیماری توسط پزشکان و محققان، بکارگیری داروهای مختلف و تلاش بالای کادر درمان، منجر به رخداد روند کاهشی در ابتلا و نرخ مرگ و میر کووید ۱۹ در بیشتر نقاط جهان شده است، گفت: این مسایل در کنار ارتقای سطح آگاهی مردم و رعایت بیشتر اصول بهداشتی منجر به کنترل و مدیریت بهتر روند بیماری شده که البته با توجه به بازگشایی‌های اخیر مشاغل، هنوز مشخص نیست که در آینده با چه وضعیتی روبرو خواهیم شد.
این ویروس شناس با پیش بینی رفتار آینده کروناویروس، با بیان اینکه برخی ویروس‌ها مانند هپاتیت B و فلج اطفال سال‌ها در جامعه انسانی چرخیده و با محیط سازگاری پیدا کرده‌اند، گفت: ویروس این توانمندی را دارد که سال‌ها در جامعه انسانی باقی مانده و به زندگی مسالمت‌آمیز با انسان ادامه دهد، البته در این شرایط به میزبان انسانی خود احتیاج داشته و تمایلی به مرگ میزبان ندارد، به همین دلیل با تغییر و تعدیل رفتار به زندگی مسالمت آمیز خود در محیط‌های انسانی ادامه می‌دهد.
سرانجام اپیدمی کرونا
وی با اشاره به آینده ویروس کووید ۱۹ در جامعه انسانی، تصریح کرد: نهایت اپیدمی کرونا به اینجا ختم می‌شود که حدود ۲ تا ۳ سال آینده با ابتلای درصد بالایی از افراد جامعه یک ایمنی فراگیر نسبت به ویروس کووید ۱۹ در کره زمین اتفاق می‌افتد و کروناویروس نیز مانند آنفلوانزا و سرماخوردگی به یک بیماری عادی و شناخته شده تبدیل می‌شود.
این ویروس شناس با تاکید بر اینکه البته عوارض بیماری کووید ۱۹ همچنان برای افراد پرخطر از جمله سالمندان، خانم‌های باردار، افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای و نقص ایمنی خطرناک خواهد بود، گفت: باید در نظر داشته باشیم که آنفلوانزا یا حتی سرماخوردگی ساده نیز می‌تواند برای گروه‌های پرخطر عوارض شدیدی به دنبال داشته باشد.
همزمان با وقوع ایمنی جمعی قدرت سرایت بیماری کمتر می‌شود
وی با با بیان اینکه همزمان با وقوع ایمنی جمعی، قدرت سرایت بیماری کمتر می‌شود، اظهار کرد: در آن زمان چون بخش زیادی از افراد جامعه مبتلا شده و نسبت به بیماری ایمنی پیدا کرده‌اند، لذا سطح آلودگی و قدرت انتقال و سرایت بیماری کمتر می‌شود. همچنین پادتن مادری از طریق جفت به نوزاد منتقل شده و کودکان نیز ایمنی پیدا می کنند.
به گفته وی، این ایمنی در جامعه می‌چرخد و منجر به کاهش سطح آلودگی افراد با ویروس می‌شود؛ به عبارت دیگر تعداد مبتلایان و به همان نسبت عوارض بیماری و سطح حساسیت افراد نسبت به آن کمتر می‌شود. در عین حال با کاهش سطح آلودگی، افراد پرخطر هم کمتر در معرض بیماری و آلودگی قرار می‌گیرند. در این شرایط رفتار ویروس هم متعادل‌تر شده و برای بقا سازگاری بیشتری با جامعه انسانی پیدا می‌کند.
وی با بیان اینکه این سناریو ته ماجرای کروناست، عنوان کرد: بر حسب میزان آلودگی در جامعه این اتفاق یعنی ایمن شدن افراد، زودتر و یا دیرتر رخ خواهد داد. به عبارت دیگر در نهایت درصد بالایی از جامعه مبتلا شده و نسبت به آن ایمنی پیدا می‌کنند، با این حال تمام سعی جوامع باید به گونه‌ای باشد که این مساله به تدریج و طی چندین ماه اتفاق افتد تا سیستم بهداشت و درمان کشورها توان پاسخگویی به بیماران را داشته باشد.
واعظ جلالی با تاکید بر ضرورت رعایت اصول بهداشتی و طرح فاصله‌گذاری اجتماعی برای پیشگیری از سرعت بالای ابتلا در جامعه، گفت: در این حالت سیستم بهداشت و درمان کشور می‌تواند در آرامش پاسخگوی بیماران بدحال و نیازمند دستگاه‌ها و مراقبت‌های ویژه بوده و به دنبال آن با شناخت بیشتر پزشکان نسبت به عوارض بیماری و پیشگیری از بروز عوارض حاد و ثانویه، تقویت سیستم درمان و انتخاب داروهای مناسب‌تر، در نهایت نرخ مرگ و میر ناشی از بیماری نیز کاهش می‌یابد.
وی با انتقاد نسبت به نحوه مطرح شدن مساله ایمنی جمعی در سطح جامعه، اظهار کرد: رخداد ناگهانی و با سرعت بالای ایمنی جمعی، منجربه وقوع فاجعه خواهد شد؛ چراکه سیستم بهداشت و درمان گنجایش پاسخگویی به حجم بالای بیماران و رسیدگی به بیماران بدحال را نخواهد داشت.
اگر واکسن کشف نشود؟
این ویروس شناس با بیان اینکه این اتفاقات زمانی رخ می‌دهد که واکسن کووید۱۹ کشف نشده باشد، اظهار کرد: البته تهیه واکسن نیازمند تحقیقات طولانی مدت بوده و نمی‌توان به کشف سریع آن خیلی امیدوار بود. به عنوان نمونه تحقیقات بر روی ویروس‌های سارس و مرس همچنان بعد از چند سال ادامه دارد و هنوز واکسن موثری برای آنها ساخته نشده، کووید ۱۹ هم از خانواده کرونا ویروس‌هاست و از آنجا که به صورت کاملا هوشمند عمل می‌کند، با تحقیقات محدود و کوتاه مدت نمی‌توان نتیجه گرفت. البته با تعیین جایزه‌های متعدد برای تولید واکسن و با توجه به شرایط اضطراری موجود در کل جهان، شاید انگیزه و تلاش برای تهیه واکسن، اثربخش باشد.
وی با بیان اینکه کشف واکسن به ایجاد ایمنی بیشتر و سریع‌تر در سطح جامعه کمک می‌کند، گفت: اگر الان هیچ مورد بیماری سرخک دیده نمی‌شود دقیقا به علت انجام واکسیناسیون و قطع سیکل انتقال ویروس در جامعه است؛ در حالیکه این سیکل درباره کووید ۱۹ همچنان با قدرت در حال انتقال فرد به فرد بوده و تا پیش از کشف واکسن و یا ایجاد ایمنی جمعی (ابتلای درصد بالایی از افراد جامعه) این ویروس همچنان در جامعه بشری می‌چرخد. البته عوارض حاد آن با گذشت زمان تعدیل می‌شود.
نوع قوی و ضعیف کروناویروس وجود ندارد
واعظ جلالی در ادامه با بیان اینکه مطالب مطرح شده در ارتباط با بروز و شیوع دو نوع ویروس ضعیف و قوی کروناویروس صحت ندارد، گفت: کووید ۱۹ یک ویروس واحد با تاثیرات و عوارض وابسته به شرایط میزبان است، بنابراین آنچه تحت عنوان ویروس خفیف و شدید مطرح می‌شود، در حال حاضر از نظر علمی قابل اندازه‌گیری و تایید شده نیست.
علل مرگ و میر بالای کووید ۱۹ در برخی کشورها
این ویروس شناس در رابطه با علل مرگ و میر بالای کووید ۱۹ در برخی کشورها، با بیان اینکه این مساله ارتباطی با نوع ویروس در مناطق مختلف ندارد، گفت: درصد جمعیت سالمندان، هرم سنی، نبود تجهیزات و امکانات پزشکی، عدم تناسب امکانات با تعداد مبتلایان، بیماری‌های زمینه‌ای در افراد و نیاز به دستگاه‌ها و سیستم‌های حمایتی برای بیماران دارای شرایط حاد، برخی از عوامل تاثیرگذار در نرخ مرگ و میر ناشی از کرونا در کشورهای مختلف است.
