کشف دو راه مهم برای کاهش ابتلا به کرونا در کشور
پاندمی کووید-۱۹ اصلی‌ترین مشکل این روزهای جهان به شمار می‌رود و توانسته همه انسان‌ها را هم‌سرنوشت کند. ارائه آمار و قدرت پیش‌بینی در این زمینه به مردم و مسئولین امکان اتخاذ تصمیمات بهتری را می‌دهد تا با این مشکلات بهتر برخورد شود. این برآورد آماری برای نهادها و سازمان‌هایی که به طور مستقیم با مردم سر و کار دارند، بسیار حیاتی است. به عنوان مثال می‌تواند برای بیمارستان‌ها تعیین کننده باشد که لازم است آماده پذیرش چه تعداد بیمار باشند و چه تعدادی احتمالا حال وخیم دارند.
تیم تحقیقاتی کرونا در یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه بیوتکنولوژی که موفق به ساخت کیت تشخیصی nCov-۲۰۱۹ با نام تجاری LiCovid شده‌اند، تا کنون ۱۴ شماره گزارش آماری از وضعیت شیوع و پیشرفت این همه گیری ارائه کرده‌اند.
در این گزارش‌ها با میانگین دقت ۹۰ درصد، از طریق تکنیک‌های بهروز یادگیری ماشین (TSAF)، یادگیری آماری (Survival Time Analysis)، شبکه‌های عصبی (NARNET/ NARXNET) و شبیه سازی‌های کامپیوتری (شبیه سازی ذرات)، وضعیت شیوع و مرگ و میر به صورت کوتاه مدت (در هفته آتی) و بلند مدت (با ارائه سناریوها) را به اطلاع مردم رسانده است.
این گزارش از سوی از "سروش ستاره"، "رامین فاضل" و سایر محققان اعضای تیم کرونای این شرکت دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهیه شده است.
تصویری از شیوع کرونا در کشور
در کشورمان، ایران، شیوع بیماری ناشی از شیوع کرونا از ۳۰ بهمن ماه رسما اعلام شد و تا کنون با پشت سر گذراندن دو موج اصلی در وضعیت نسبتا پایداری قرار دارد.
موج‌های اصلی بیماری از چهار فروردین و ۲۷ اردیبهشت ماه ۱۳۹۹ آغاز شد که هر دو موج در گزارش‌های آماری این شرکت دانش بنیان اطلاع داده شده بودند. وضعیت شیوع بیماری از ابتدا تا حالا در مواجهه با سه نقطه گلوگاهی (Bottleneck) قرار گرفته که به ترتیب شامل "۱۴ خرداد"، "۲۷ اردیبهشت" و "۲ شهریور"است. این مواقع به علت افزایش بیش از حد معمول تجمعات، کشور پتانسیل بروز پیک را داشته است.
درصد کشندگی دقیق در این روزها حدود ۶.۵ درصد محاسبه شده است و بر این اساس از هر ۱۶ بیماری که دوره بیماری آنها تمام می‌شود، ۱۵ نفر بهبود یافته و یک نفر جان خود را از دست می‌دهد.
طول دوره بیماری ۱۴ روز است که میانگین آن در ۵ تا ۶ روز است و بر این اساس بیش از نیمی از مبتلایان در یک بازه ۶ روزه از جامعه مبتلایان و بیماران با سرنوشت نامعلوم خارج می‌شوند.
سیر زمانی رخدادها از ابتدای اعلام رسمی شیوع در ایران
گزارش‌ها و پیش‌بینی‌های آماری (صرفا مبتنی بر الگوی همه گیری بیماری‌های تنفسی مانند سارس) حکایت از رشد آمارها در ایران و تثبیت و کاهش آمارها در جهان دارند. این موضوع می‌تواند سرنخی از موج سوم باشد. اما در این دوره تاثیر عوامل انسانی و رفتار مردمی (مقصود از مردم آحاد مردم به علاوه تصمیم گیریهای موثر) آنقدر زیاد است که پیش‌بینی‌های آماری ضریب اطمینان کمتری دارند.
مدل‌سازی TSAF برای ۱۰ روز آینده با تکنیک‌های MA (چپ) و ARMA (راست). عمده iterationها حکایت از افزایش آمار مبتلایان دارند
نتایج شبیه سازی ذرات (بر پایه پارامترهای جامعه نظیر میزان تحرک مردم، تعداد برخوردها و طول دوره بیماری (مجموعه ضریب سرایت پایه R۰)، نرخ مرگ و میر، شدت رعایت پروتکل‌های بهداشتی، اندازه جوامع و زیرجامعه‌ها) نیز گواهی بر این مدعا هستند.
شبیه سازی ذرات برای شیوع پاندمی در ایران (پارامترهای مستخرج از آمارهای وزارت بهداشت ایران و ژورنال اپیدمیولوژی آمریکا)
مدل‌سازی NARNET برای مبتلایان جدید ایران در ۱۰ روز آینده
بر اساس سناریوی خوشبینانه آمار مبتلایان در هفته اول شهریور ماه ۳۰ درصد کاهش خواهد داشت و همچنین یک کاهش ۳۰ الی ۴۰ نفری در تعداد فوتی‌ها خواهیم داشت و احتمال دارد تعداد فوتی‌ها به کمتر از ۱۰۰ نفر نیز برسد.
سناریوی واقع بینانه (بیشتر محتمل- نتیجه تعداد بیشتر iteration ها) نشان از رشد ۱۱ درصد در تعداد مبتلایان را نشان می‌دهد که نتیجه آن افزیش ۵۷ نفری فوتی‌ها پس از یک دوره ۶ روزه (هفته دوم شهریور) خواهد بود.
طبق سناریوی بدبینانه تعداد مبتلایان بدون ایجاد پیک و تا مرز ۳۱۰۰ مبتلا افزایش خواهد یافت که متاسفانه نتیجه آن رشد تعداد فوتی‌ها به مرز ۲۳۰ نفر در روز خواهد بود.
پیشنهادها برای ۳ سناریو
ما با یک مساله بهینه سازی مواجه هستیم و هدف همه ما کاهش خسارات ناشی از این بیماری در همه ابعاد (اقتصادی، اجتماعی و از همه مهمتر جانی) است. مفهومی به نام رفتار مسئولانه و رعایت رفتار مسئولانه می‌تواند راهگشای این چالش باشد. به این معنا که هر فرد در حیطه اختیارات و توانایی خود، بیشترین مراعات را انجام دهد. بر اساس رفتار مسئولانه انجام هر کار غیرضروری که به انتشار بیشتر بیماری کمک می‌کند باید پرهیز و در صورت لزوم منع شود.
بر این اساس سازمان بهداشت جهانی برنامه‌ای را تحت عنوان Strategic Response Plan یا به اختصار SRP معرفی کرده که راهگشای انسان در روزهای مواجهه با یک همه گیری جهانی است.
پیشنهاداتی که با رویکرد آماری و با هدف کاهش پارامترهای مدل از سوی نگارندگان این گزارش‌ها پیشنهاد می‌شود، می‌تواند پتانسیل بیماری‌زایی و شیوع (بر اساس ضریب سرایت پایه R۰) را آن قدر کاهش بدهد که وضعیت بیماری پایدار شده و بتوانیم بیماری را پایان یافته بنامیم.این پیشنهادات به این شرح است:
شفاف‌سازی و عرضه گسترده پروتکل‌های بهداشتی
پروتکل‌های بهداشتی باید به طور مشخص و روشن، مرتبا بیان شده و برای اجرا به کسب و کارهای مختلف ابلاغ شوند. نحوه اجرای پروتکل‌های بهداشتی در هر کسب و کار متفاوت با دیگری است و باید به افراد جامعه به صورت مشخص آموزش داده شود. نصب پوسترها و ارائه برنامه‌های آموزشی در قالب آزمون‌ها، آموزش‌های سمعی و بصری و غیره از جمله این پیشنهادات است.
حتی‌الامکان سفر نروید!
از جمله پیشنهاداتی که در SRP گنجانده شده است، منع هرگونه سفر غیرضروری است. بیماری در مناطق مختلف کشور پتانسیل‌های مختلفی دارد و شیوع در هر منطقه با منطقه دیگر متفاوت است. تعبیری از پتانسیل، این روزها به نام مناطق قرمز و زرد معروف شده است (که البته روشن‌سازی معیاری که رنگ و Heatmap مناطق را تعریف می‌کنند و همین طور تفاوت اقدام‌ها در هر یک از مناطق با رنگ‌های مختلف نیز ضروری است).
اختلاف پتانسیل، اصلی‌ترین علت شارش و اصلی‌ترین علت این شارش سفر کردن است. به پیشنهاد سازمان بهداشت جهانی همه کشورها حتما باید مناطقی را سفید و سبز نگه دارند.
انجام تست تشخیصی بیشتر
انجام شدن تست تشخیصی بیشتر و غربالگری‌های اصولی هم ضریب اطمینان آمارها را افزایش می‌دهند و هم دید روشن‌تری برای تصمیم گیری به نهادهای تصمیم گیرنده می‌دهد. به عنوان مثال کشور آلمان با جمعیتی نزدیک به ایران، در اردیبهشت ماه قریب به ۳ برابر تست‌هایی که در ایران انجام شده بود، آزمایش کرونا انجام داده بود.
