اصول تغذیه سالم در ماه مبارک رمضان
رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت علوم پزشکی شیراز در خصوص تغذیه سالم در ماه مبارک رمضان، به نکات مختلف و متعددی اشاره و تاکید دارد که رعایت این موارد به سلامت جسمی فرد روزه‌دار کمک بیشتر خواهد کرد.
مریم سلامت، گفت: در زمان روزه داری، دستگاه گوارش و سیستم اعصاب مرکزی که در هضم و جذب مواد غذایی دخالت دارد، برای مدت چند ساعت استراحت کرده و بعد از روزه داری به نحو بهتری اعمال خود را به انجام می رسانند.
مهارت ادامه داد: روزه داری در پیشگیری و یا کنترل بیماری هایی که عادات غذایی، چاقی و اضافه وزن در بروز آنها نقش دارد، بسیار موثر است. بنابراین داشتن یک رژیم غذایی متعادل و مناسب در ماه مبارک رمضان و پرهیز از عادات غذایی غلط بسیار اهمیت دارد، تا هم از برکات معنوی این ماه برخوردار شویم و هم به حفظ و ارتقای سلامتی خود کمک کنیم.
او در پاسخ به این پرسش که؛ تنوع و تعادل برنامه غذایی در ماه مبارک رمضان به چه معنی است؟، خاطرنشان کرد: تغذیه صحیح در ماه مبارک رمضان مانند سایر اوقات، به معنی رعایت دو اصل «تنوع» و «تعادل» در برنامه غذایی است.
مهارت گفت: «تنوع» به معنی استفاده از تمام گروه های غذایی اصلی شامل نان و غلات، شیر و لبنیات، سبزی ها، میوه ها و گوشت و حبوبات است. «تعادل» نیز بدین معنی است که از همه گروه های غذایی به مقدار کافی مصرف شده و از کم خوری و پرخوری پرهیز شود. افراد روزه دار همانند زمانی که روزه نیستند بهتر است سه وعده غذا مصرف کنند که این وعده ها شامل افطار، شام و سحر است.
این کارشناس تغذی در خصوص ویژگی های یک وعده غذایی مناسب در سحر، گفت: وعده سحری به هیچ وجه نباید حذف شود، زیرا این وعده غذایی، مواد مغذی لازم و انرژی موردنیاز برای تمرکز و فعالیت روزمره را تامین می کند.
او خاطرنشان کرد: اشخاصی که بدون سحری اقدام به روزه گرفتن می کنند در طول روز دچار افت قند خون، کاهش تمرکز و توان کاری می شوند. این عوارض هیچ ارتباطی به روزه گرفتن ندارد و نتیجه تغذیه نامناسب است.
مهارت گفت: بهتر آنست که وعده غذایی مصرفی سحر خصوصیات و ویژگی های وعده ناهار را داشته باشد تا از ایجاد گرسنگی در طول روز پیشگیری شود. انواع چلوخورش های کم چرب و همچنین پلوهای مخلوط با حبوبات و سبزی ها مانند عدس پلو، لوبیا پلو و سبزی پلو، به همراه یک منبع پروتئینی کم چرب مثل مرغ، گوشت یا ماهی انتخاب مناسبی برای وعده سحری است.
این کارشناس تغذیه اضافه کرد: نکته قابل توجه این است که پرخوری کردن در وعده سحری نه تنها باعث کاهش حس گرسنگی در طول روز نمی شود، بلکه باعث عوارض گوارشی مثل نفخ، درد شکم و ترش کردن (بازگشت اسید معده به مری) می شود.
مهارت ادامه داد: برای پیشگیری از تشنگی در طول روز باید از مصرف غذاهای شور، چرب و سنگین، سرخ شده، ماکارونی، ته دیگ، انواع آش، کوکوها و همچنین چای پررنگ و قهوه در وعده سحری خودداری شود.
او با بیان اینکه مصرف انواع سبزی، سبزی خوردن و همچنین ماست کم چرب و دوغ کم نمک در کنار وعده سحری بسیار مفید است، گفت: مصرف بیش ازحد آب در هنگام سحر، کمکی به رفع تشنگی در طول روز نمی کند، زیرا در ساعت های ابتدایی روز از طریق ادرار دفع می شود.
مهارت همچنین خاطرنشان کرد: مصرف سبزی ها، سالاد و میوه های آبدار مانند هندوانه، طالبی و گرمک و همچنین دانه های جذب کننده آب مثل تخم شربتی و خاکشیر در پیشگیری از تشنگی و تأمین آب موردنیاز بدن در طول روز مؤثر است.
این کارشناس تغذیه علوم پزشکی شیراز همچنین توصیه کرد: از خوردن چای زیاد به ویژه چای پر رنگ در هنگام سحر و نیز نوشیدنی های کافئین دار باید پرهیز شود. زیرا باعث دفع ادرار زیاد و همچنین تشنگی در طول روز خواهد شد.
مهارت همچنین در خصوص ویژگی های افطاری مناسب نیز گفت: توصیه می شود هنگام افطار از آغاز کردن غذا با آب سرد و نوشابه خودداری شود. مصرف مایعات زیاد به ویژه مایعات خنک با رقیق کردن اسید و آنزیم های دستگاه گوارش سبب اختلال در هضم وجذب مواد غذایی شده و درد شکم و نفخ را به همراه دارد.
او با بیان اینکه بهتر است روزه را با آب گرم، شیر گرم یا چای کمرنگ به همراه خرما یا کشمش باز و به تدریج از مواد غذایی سبک استفاده کرد، گفت: وعده افطاری باید دارای ویژگی های یک صبحانه باشد. به طور مثال نان سبوسدار و پنیر با گردو یا سبزی ها، تخم مرغ آبپز، فرنی و شیر برنج انتخاب های مناسبی برای وعده افطار است.
مهارت در ادامه گفت: سبزی و میوه منبع خوبی از آب و فیبر است که مانه یبوست می شود، بنابراین توصیه می شود در هنگام افطار و همچنین در فاصله بین افطار تا سحر مورد استفاده قرار گیرد.
او گفت: توصیه می شود در این ایام مصـرف بامیـه و زولبیـا کــه دارای مقـادیر زیـادی قند و چربی، اسـیدهای چرب اشباع و ترانس است، بسیار محدود شود. بـه طور کلی زیاده روی در مصرف مـواد قندی و شیرین از جمله حلـوا، در وعـده افطار علاوه بر اینکه منجر به اضافه دریافـت انـرژی و چاقی مـی شـود، موجب تضـعیف سیستم ایمنی بدن می شود.
مهارت در مورد وعده غذایی شام در ایام روزه داری هم گفت: به فاصله دو ساعت بعد از افطار بهتر است وعده شام مصرف شود که می توان در این وعده، غذاهایی مانند انواع سوپ و آش رقیق حاوی حبوبات و سبزی ها و همچنین حلیم کم چرب مصرف کرد.
این کارشناس تغذیه با بیان اینکه غذای وعده شام، باید کم چرب و کم نمک باشد، گفت: در دو وعده افطاری و شام مصرف انواع سبزی ها، سالاد، سبزی خوردن و همچنین لبنیات از جمله ماست کم چرب و دوغ کم نمک باید مورد توجه قرار گیرد، زیرا مصرف این گروه های غذایی اغلب در بین روزه داران کاهش می یابد.
مهارت خاطرنشان کرد: برای تامین آب موردنیاز بدن توصیه می شود پس از صرف افطار و تا قبل از خواب به تدریج انواع میوه، به ویژه میوه های آبدار از جمله هندوانه، طالبی، چای کمرنگ و سایر مایعات به ویژه آب برای جبران کم آبی بدن می توان استفاده کنیم.
رئیس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت علوم پزشکی شیراز گفت: در وعده شام به جای استفاده از نوشیدنی های شیرین مانند نوشابه های گازدار، آبمیوه های صنعتی و انواع شربت ها، توصیه می شود از آب آشامیدنی سالم، دوغ و عرقیات سنتی کم شیرین استفاده کرد.
