خزایی: "نقشه راه" مناسبات اقتصادی با دنیا نداریم
محمد خزایی در همایش دیپلماسی اقتصادی گفت: دیپلماسی اقتصادی موضوع جدیدی نیست و به صدها سال قبل برمی گردد و از پایه گذاران این بحث ایران و یونان قدیم بودند. دنیا هر وقت با منازعات سیاسی جدی و جنگ مواجه شده است متوجه شده برای اهداف سیاسی اش می تواند از اهرم اقتصادی استفاده کند.
وی که تجربه فعالیت در بانک جهانی داشته است گفت: اتاق بازرگانی بین المللی بعد از جنگ جهانی اول با شعار "تجارت برای صلح" به وجود آمد و بسیاری از مقررات بین المللی مالی و بانکی و تجاری را وضع کرده و می کند. هسته اولیه تشکیل بانک جهانی درست بعد از جنگ جهانی دوم ایجاد شد. پس بحران های خانمان سوز بشر را متوجه اهرم اقتصاد چه با اهداف توسعه گرایانه وسلطه طلبانه چه اهداف سازنده کرد.
خزایی گفت: یک نگاه این است که دیپلماسی اقتصادی برای کسب منافع ملی اقتصادی ضرورت دارد و در این دولت و در گذشته این نگاه بوده است. چیزی که اینجا کم داریم این است فکر می کنیم این بحث یعنی رایزن اقتصادی را افزایش دهیم اما مساله این نیست. نگاه دیگر این است که دیپلماسی اقتصادی استفاده از اهرم اقتصاد است برای تنظیم تعاملات ما با دنیای بیرون و لزوما به رفع نیازهای ما برنمی گردد، یعنی ساز و کارهای بین االمللی ایجاد می کنیم، وارد بازارهای سرمایه دنیا می شویم نه از سر ضرورت بلکه برای پیشبرد منافع سیاسی مان. توسط قدرت های بزرگ گروه هایی ایجاد می شود که با اهرم اقتصادی اهداف سیاسی شان را دنبال کنند.
دبیرکل کمیته اجرایی اتاق بازرگانی بین المللی ادامه داد: اقدام زیرکانه چین در سال 2003 انجام شد بحث یک کمربند یک راه و صندوقی برای این منظور که ابتدا 48 میلیون دلار چین در آن گذاشت که 65 کشور را در مسیر این کمربند پوشش می دهد و هم کمک به توسعه کشورهاست و در عین حال هدفش افزایش منابع قدرتش بود و افزایش حضور سیاسی و اقتصادی در دنیا.
وی خاطرنشان کرد: ما نیاز داریم به درک صحیحی از دیپلماسی اقتصادی برسیم. در زمانی که در بانک جهانی بودم در جلسه ای هماهنگ شده بود نماینده یکی از کشورهای از ما دفاع کند، من صحبت کردم و ایشان که حق وتو در بانک جهانی داشت سکوت کرد. جلسه که تمام شد رفتم در اتاقش و گفتم مگر قرار نبود در هماهنگی صحبت کنی؟ گفت که شرمنده ام و نامه ای را نشان داد و گفت روز قبل یک مقام رسمی در ایران سخنرانی کرده و به رییس جمهور ما حمله کرده است بلافاصله من دستور گرفتم که از شما حمایت نکنم. وقتی ما درباره دیپلماسی اقتصادی صحبت می کنیم مساله فراتر از صحبت درباره رایزن اقتصادی است دیگر خود حدیث مفصل بخوان.
خزایی با تاکید بر این که با تشکیل سازمانی تحت عنوان دیپلماسی اقتصادی بخواهد شکل گیرد مخالفم. باید متولی این کار وزارت خارجه باشد چرا که برای این کار در وزارت خارجه با حضور نمایندگان تمام دستگاه ها ستاد داریم. هم چنین باید از نیروهای غیردولتی اکادمی ها و بخش خصوصی بهره مند شویم. در بسیاری از کشورهای پیشرفته رییس اتاق بازرگانی دوشادوش رییس جمهور حرکت می کند آیا جایگاه رییس و اتاق بازرگانی ما در این سطح است؟ چقدر مقامات کشورهای دیگر در دفاع از یک شرکت شان با مقامات ما صحبت می کنند؟ ایا ما هم در این حد وارد می شویم؟
وی ادامه داد: وجود نقشه راه در این زمینه بسیار مهم است، یعنی نیاز داریم دستورالعمل تنظیم کنیم. ما باید جغرافیای مناسبات اقتصادی با دنیا را طراحی کنیم. ما نقشه راه مناسبات اقتصادی بین المللی نداریم، ما در بودجه ای که در این چهل سال به تصویب رسیده نگفتیم تامین منابع مالی خارجی ما بر چه اساسی است، همه‌اش بر اساس نیاز بوده است! در حالی که مناسبات مالی بین الملی ضرورتا بر اساس نیازها تنظیم نمی شود. هم چنین ضرورت دارد وزارت خانه ها به وزارت خارجه که متولی این کار است گزارش دهند. در بحث اموزش ما نیاز داریم افراد اموزش دیده داشته باشیم. ما افرادی که بتوانند در دولت و بخش خصوصی مذاکره کنند نداریم. ایجاد نهادهای حقوقی مسلط به دعاوی حقوقی نیز از دیگر الزاماتی است که برای فعال کردن دیپلماسی اقتصادی نیاز داریم. به روز رسانی ساختارهای مالی دستگاه های ذی ربط نیز از دیگر الزامات است؛ روند و ساختار این ساز و کار به زودی آنقدر تغییر می کند که سیستم مالی ما اگر حرکت نکند ـ بدون توجه به بحث تحریم ها، عملا کارکردی نخواهد داشت.
خزایی تصریح کرد: دیپلماسی اقتصادی یک پکیج است؛ بحث از کنترل و تنظیم سخنرانی ها و اخبار و رسانه ها گرفته تا مسایل دیگر. مثلا یک کشوری که با آن مراودات خوبی داریم اما هر روز از گرد و غبار و کج شدن تیر چراغ برق را گردن این کشور می اندازند آن هم با القاب زشت؛ در این شرایط آیا می شود که دیپلماسی اقتصادی را پیش برد خیر. معتقدم باید همه دستگاه ها و بخش ها در هماهنگی با هم این کار را پیش ببرند.
