آیت الله یثربی

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب- سرویس فرهنگ و اندیشه:
زندگی نامه آیت الله حاج سید مهدی یثربی(قدس سره)
ولادت
حضرت آیت الله حاج سید مهدی یثربی(قدس سره) در روز عید مبارک غدیرخم(18 ذیحجه) سال 1343ه.ق. (1304ه.ش.) در کاشان و در بیت علمی مرحوم آیت الله سید محمد رضا کاشانی (ره) دیده به جهان گشودند. 

دوران کودکی و نوجوانی
در سن 5/3 سالگی پدربزرگوارشان را که از دوستان آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری مؤسس حوزه علمیه قم بود از دست دادند و درحمایت برادر والامقامشان مرحوم آیت الله العظمی آقا میر سید علی یثربی(ره) به سن رشد رسیدند.
مقارن با پایان دوران طغیان رضاخانی ،به فراگیری مقدمات و ادبیات در حوزه پرداختند وپس از مهاجرتی کوتاه به قم ، مجدداً در کاشان و در حوزه ای که به امر برادر عالیقدرشان تأسیس شده بود به ادامه تحصیل پرداخته ، از محضر مدرسین و اساتیدی چون مرحوم آیت الله آقای حاج شیخ محمود نجفی(طاب ثراه) در سطوح متوسطه و مرحوم آیت الله العظمی آقا میر سید علی یثربی(ره) در قسمتی از سطوح عالیه بهره جستند. 

دوران جوانی و تحصیل در قم
در سال 1368 ه.ق به قم رفته و پس از تکمیل سطوح عالیه در نزد اساتیدی همچون حضرات آیات سلطانی طباطبایی(ره) و نجفی مرعشی(ره) به درس خارج مرحوم آیت الله العظمی بروجردی(ره) حاضر شدند. همچنین از محضر اساتید بزرگ حوزه در فقه و اصول ،آیات عظام مرحوم امام خمینی(قدس سره) رهبر کبیر انقلاب ، سید محمد محقق داماد ، گلپایگانی و اراکی(رضوان الله علیهم) کسب فیض نمودند . در مباحث تفسیر قرآن و فلسفه استاد بزرگ علامه طباطبایی(ره) نیز شرکت نموده ، تا سال 1379ه. ق (1338 ه.ش)به تحصیل و تدریس در حوزه قم اشتغال داشتند. 

بازگشت به کاشان (بر عهده گرفتن زعامت دینی حوزه های علمیه و مردم)
پس از فوت ناگهانی اخوی گرامیشان که محور مسائل مذهبی و علمی و اجتماعی منطقه بود ، به امر مرحوم آیت الله بروجردی(ره) و اشاره سایر اساتید از جمله امام راحل به کاشان مراجعت نمودند و در اولین روزهای استقراردر کاشان ، از سوی امام خمینی(قدس سره) به وکالت ایشان در امور شرعی و تصدّی امور مذهبی شهر منصوب گشتند . مردم منطقه که تنها یادگار این بیت رفیع (با سابقه هفتصد سال)را بعد از رحلت برادر در بین خود دیدند ، به دور وی جمع شدند و او نیز بدون هیچ قیدی ، به اصلاح امور مردم به خصوص طبقه محروم پرداخت . در طول این خدمت بزرگ (قریب نیم قرن) خانه های بسیاری را برای محتاجان بنیاد نهاد ؛ بیماران زیادی با تأمین وسایل لازم و هزینه مورد نیاز از سوی ایشان درمان شدند ؛امکانات ازدواج برای بسیاری از جوانان بی همسر با وجوهات شرعی و با حمایت ایشان فراهم شد؛ گروه زیادی ازجوانان بیکار به کار مشغول شدند؛ منازعات و اختلافات خانوادگی، منطقه ای و اجتماعی فراوان را با سرانگشت تدبیر و نفوذش حل وفصل نمود؛ بناهای خیر و عام المنفعه ی متعدّد را بنیاد نهاد یا طرح و تمهید آغاز آن را سبب شد. 

فعالیتهای فرهنگی و تبلیغی
در آغاز استقرار در کاشان به تدریس در حوزه پرداخت و درماه مبارک رمضان و ماه محرم در جهت احیا ی سنت حسنه اسلاف بزرگوار خود به موعظه و سخنرانی و برگزاری مراسم مختلف اهتمام ورزید. برای نخستین بار در کاشان، دفتر اعزام مبلغ تأسیس نمود و با درایت و سلیقه تمام ، تعداد قابل توجهی از فضلا و طلاب حوزه های علمیه را به روستاها وبخش ها و شهرهای اطراف و حتی استان های دیگر از جمله شهرکرد اعزام نمود و این جاذبه، سالیان سال است که چراغ دین را پر فروغ تر و ارزش های اسلامی را در سطح منطقه مستحکم تر می نماید . 

ایشان با تلاش و جدیت و عشق و علاقه به اسلام و روحانیت، حوزه ای علمی در شهر کاشان بنا نهاد که از آغاز با برنامه ای مشخص به جذب و تربیت جوانان و طلاب علاقه مند پرداخت و با این کار ، تحولی بنیادی در شهر و روستاهای اطراف ایجاد نمود تا جایی که کمتر روستایی را می توان یافت که از میان جوانان آن کسانی درس حوزه را نخوانده باشند. 

نتیجه آن که بسیاری از تربیت شدگان آن مدرسه عهده دار خدماتی چون امامت جمعه ، قضاوت ، تدریس در حوزه و دانشگاه می باشند و فراوانی شهدای این حوزه در طول دوران انقلاب اسلامی و دفاع مقدس ، حاکی از همراهی آن با ارزش های دینی و مردمی است . از دیگر خدمات ارزنده ی ایشان که بیانگر بینشی عمیق نسبت به مسایل اجتماعی می باشد ، تأسیس بنایی در جوار مدرسه علمیه برای فعالیت های فرهنگی و برگزاری سخنرانی های مذهبی است. 

ایشان با دعوت از علما و اساتید حوزه های علمیه مانند علامه شهید آیت الله مطهری، شهید هاشمی نژاد و حضرات آقایان مکارم شیرازی، سبحانی، نوری همدانی، محقق داماد(رضوان الله علیهم) و... راه بینش مذهبی خالص و دور از التقاط را بر روی جوانان و تحصیل کردگان منطقه گشودند و همزمان با تحول مذهبی در دانشگاه ها دست مرموز منافقین فرهنگی و فکری را از این شهر قطع نمودند. 

همان عشق و علاقه وافر حضرت ایشان به گسترش فرهنگ اسلامی ، باعث شد که دست به کار تأسیس مدرسه علمیه ای در قمصر کاشان شود تا شرایط بهتری برای تحصیل و مطالعه طلاب در ایام گرمای تابستان کاشان فراهم شود .
با اینکه ساواک ، سخت به کارشکنی و ممانعت برخاست ، ولی همّت والای آن بزرگوار بر همه موانع غلبه نمود و اکنون بنای رفیع این مدرسه به نام حضرت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف)محفل فعالیت و شور و شوق علمی و دینی طلاب است. 

در کنار مطالب فوق، باید به علاقه وافر ایشان به تدریس و تعلیم و تربیت اشاره نمود، به گونه ای که با وجود همه مشکلات و مشاغل سیاسی و اجتماعی ، از مقدمات دروس حوزوی تا سطوح عالی آن را تدریس کرده ، سال های متمادی طلاب و فضلا از درس خارج فقه ایشان بهره مند می شدند . صاحب این روحیه بلند و آینده نگر ، تأسیس مدرسه علمیه خواهران به نام مکتب کوثر را وجهه ی همت خود قرار داده ، تعداد زیادی از خواهران مشتاق دروس حوزوی را برای تحقق امور تبلیغی، فرهنگی و علمی در سطح شهر و اطراف آن پرورش داد. 

از خدمات دیگر ایشان برای اشاعه فرهنگ قرآن، تشویق و حمایت طرح ابتکاری یکی از طلاب ، در تدریس قرآن به سبک جدید بود . سپس با معرفی وی به قم ، تعلیم قرآن به روش جدید در سراسر کشور گسترش یافت. همچنین نزدیک به چهل سال است که به امر ایشان و حمایت گسترده این بزرگوار ،کلاس های آموزش قرآن و معارف دینی در فصل تابستان تشکیل می شود و کودکان و نوجوانان و جوانان در شهر و روستاها و شهرهای اطراف ، در مقابل خطرات فرهنگی ایمن می شوند . حضور گسترده برادران و خواهران طلبه در مدارس و آموزشگاه های شهرستان در طول سال تحصیلی نیز از برکات همین سیره پسندیده است. 

فعالیت های عظیم عام المنفعه و مبارزه با فساد
موضوع دیگر مورد توجه ایشان ، مسایل خاص جوانان به ویژه ازدواج و تحصیل بود . با تأسیس صندوق قرض الحسنه و وام ازدواج و اهتمام به بنیاد یک خوابگاه بزرگ دانشجویی در تهران ، به دوآرمان بسیار بلند خود جامه عمل پوشاندند و علاوه برآن ، ضمن زدودن دردهای محتاجان ، زمینه را برای تحصیل جوانان و رشد فرهنگی جامعه و نیز مبارزه با ربا خواری فراهم ساختند.
درهمین راستا ، باید به تأسیس درمانگاه با بودجه بعضی مؤمنین و نیز ایجاد قبرستان وسیع و کم نظیر (برای رفع مضیقه شهر)اشاره نمود . ایجاد زائرسرای رضویه در مشهد مقدس و تدارک بناهای وابسته به آن (که حتی اردوهای فرهنگی تابستانی را به رایگان اسکان می دهد) اقدامی است خیرخواهانه و مدبّرانه که در زمان انجام آن ،یکی از بهترین اقدامات در عرصه فرهنگی و اجتماعی بوده ، در آینده نیز به صورت گسترده تر پاسخگوی نیازهای مردم خواهد بود. علاوه بر این ها ، احداث ده ها مسجد و حسینیه و حمام در شهر و روستاها را می توان از تدابیر این عالم روشن ضمیر در عرصه تبلیغ دین و خدمات عام المنفعه اجتماعی و فرهنگی برشمرد. 

مبارزه با مظاهر شرک و فساد و طواغیت ، وظیفه ای است حساس برای روحانیت شیعه در طول تاریخ که آن مرحوم، نقشی چشمگیر در این زمینه داشتند . ایشان در ایام تبلیغی، مناطقی را برای تبلیغ انتخاب می کرد که دورافتاده ترین نقاط از فرهنگ اسلامی و شیعی بود و حتی پس از سال ها خدمت در مسیر اسلام ، بیش از هر چیز به خدمات دوره تبلیغشان چشم امید داشتند.پس از انتقال به کاشان ، در حساس ترین شرایط بعد از رحلت آیت الله العظمی بروجردی(ره) که دیکتاتوری پهلوی مصمم به جلوگیری ازگسترش قدرت روحانیت بود،ایشان رابطه خود را با امام خمینی(قدس سره) تقویت نمودند ودر اعتصاب مساجد و مجامع نقش اساسی عهده دار بودند. 

موضع گیری های آشکار آن مجاهد شجاع در حادثه فیضیه و تشکیل مجالس سوگواری به همین مناسبت ، اعتراض به برگزاری جشن های منحوس 2500 ساله و تغییر تاریخ هجری و انتخابات فرمایشی مجلس طاغوت و فعالیت های فرهنگی و مردمی گسترده ، ایشان را سخت مورد تهاجم ساواک قرار داد ، تا آن جا که شبانه به مدرسه علمیه ایشان حمله نمودند تا به خیال خود زهر چشمی بگیرند. 

مبارزه صریح و بی پرده و شجاعانه ایشان به رسوخ فرهنگ غرب در مملکت از طریق سینماها و مراکز فساد ، بُعد دیگری از شخصیت این عالم دینی است . برای نمونه ، میخانه ای را که توسط یکی از دست نشاندگان رژیم درکاشان بنا شد با اعتراض و برگزاری تجمع گسترده ی مردمی به مسجد مبدل نمودند و به نام «مسجدالحسین(علیه السّلام)» جاودانه ساختند. 

حضرت آیت الله یثربی(قدس سره)که وارث شجاعت و شهامت اجداد طاهرینش بود در تظاهرات مردمی علیه رژیم طاغوت، همه روزه پیشاپیش انبوه متظاهرین حرکت نموده ، سیمای همیشه نورانی و قاطع او موجب دلگرمی مردم مبارز بود. 

نمونه یکی از اقدامات شجاعانه وی، در حادثه آوردن کولی های ساختگی به کاشان ظاهر شد. رژیم طاغوت ابتدا قصد داشت این توطئه را درکاشان (به جای کرمان) اجرا کند که حضرت آیت الله یثربی(قدس سره) در اعلامیه ای این ترفند خائنانه را رسوا و رئیس شهربانی را تلفنی این چنین تهدید کردند: «آقای رئیس ! می خواهی رئیس شهربانی کاشان باشی یا رئیس شهربانی جهرم ؟» و این درست همزمان با روزهایی بود که رئیس شهربانی جهرم توسط ملت قهرمان آن منطقه کشته شده بود! 

در دوران انقلاب، خانه ی او مأمن بسیاری از شخصیت های شناخته شده و تحت تعقیب رژیم بود که به مناسبت های ایام ، از وجود آنان برای ترغیب مردم و تسریع در حرکت نهضت استفاده می نمودند . وی با استفاد از قدرت معنوی ونفوذ اجتماعی و سابقه ی درخشان خدمت گزاری خود ، به خوبی انقلاب را در منطقه هدایت و رهبری نموده،با احاطه ی کامل بر اوضاع از نفوذ منحرفین ممانعت کردند . به خصوص باید به تدبیر ایشان در ممانعت از رخنه گروه های خرابکار و سودجو در کارخانجات و روستاها اشاره نمود. 

دو نکته مهم درباره فعالیت ها و اقدامات این پیرخدوم در دوران انقلاب گفتنی است،

 اول آن که: در اسناد و پرونده های ساواک، ایشان جزء روحانیان و علمای طراز اول کشور به حساب آمده، در میان روحانیت کاشان، در مرحله ی اول نفوذ سیاسی ، اجتماعی و مذهبی قرارگرفته بودند ، تا جایی که بارها دستور تحقیق و بررسی درباره فعالیت های ایشان و پیگیری اقداماتشان توسط سازمان امنیت کشور صادرشد. 

دوم: حجم زیاد اعلامیه ها ، پیام ها ، تبیین مواضع، تشریح دقیق و جامع حوادث وعملکرد دستگاه طاغوت ،بیانگر دلسوزی ،تیزبینی،درایت،همه جانبه نگری و تدبیر او در مدیریت حرکت انقلاب در منطقه و نیز جهت دهی درست به مسیر اعتراضات بود. تا جایی که در یکی از اعلامیه ها، چند ماه قبل از بهمن 57، سقوط حکومت پهلوی را پیش بینی نمودند و این نبود جز نگاه تیز و عمیق و آگاهی بالای سیاسی ایشان. بسیاری از اعلامیه هایی که با امضای روحانیت کاشان یا حوزه علمیه کاشان منتشر می شد، به قلم ایشان بود؛ دست نوشته های به جا مانده از ایشان ، سند محکمی بر این موضوع است. 

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ایشان گرچه دلایل عدم حضور خود در مجلس خبرگان قانون اساسی را طی بیانیه ای عمومی تشریح نمودند، لکن نظرات فقهی و سیاسی شان را نیز در این زمینه شفاهی و کتباً اعلام کردند. همزمان با اقامه نماز جمعه در تهران و دیگر شهرهای مهم ، امام راحل ایشان را برای اقامه نماز جمعه در کاشان مأمور کردند.

 در عرصه سیاسی، به خاطر داشتن اطلاعات وسیع، تصمیمات سنجیده و به موقع می گرفتند. مثلاً از آغاز، با حاکمیت لیبرال ها و التقاطیون و الحادیون در ستیز بودند. به همین دلیل در اولین انتخابات ریاست جمهوری ، رأی منفی به بنی صدر را صریحاً اعلام داشته ، مکرراً وی را استیضاح نمودند. موضع گیری های دقیق در سایر انتخابات و آثار رهنمودهای راهگشای ایشان عمق نگرش سیاسی شان را نشان می دهد. 

حضور مستمر در جبهه های دفاع مقدس و تشویق و تقویت مادی و معنوی رزمندگان اسلام، حضور در کلیه خانه ها شهدای گرانقدر و ایثارگران منطقه، حضور در مراسم مختلف مربوط به شهدا و تفقد از خاندان شاهد و ایثارگر، نکته ای است که هیچ گاه از اذهان پاک نخواهد شد. سخنرانی های شورآفرین ایشان در مراسم اعزام رزمندگان به جبهه های نبرد و نیز گفت وگوهای این پدر مهربان با مجاهدان جبهه های دفاع مقدس در نقاط مختلف جنوب و غرب ،شخصیت ایشان را به یکی از همراهان ثابت بسیجیان سلحشور تبدیل کرده بود.

خدمات پشتیبانی و هدایای نقدی و جنسی که به دستور ایشان یا مستقیماً توسط خود ایشان به جبهه ها تقدیم می شد، حتماً شکل دهنده خاطرات شیرین و به یاد ماندنی از ایشان است. در این باره این جمله را از سردار شهید حاج احمد کاظمی (فرمانده وقت لشگر نجف اشرف) بخوانید: «از مسئولینی که به این منطقه آمده اند، هیچ کدام به مانند حضرت آیت الله یثربی(قدس سره)، این قدر کمک مالی نکرده اند». ایشان همچنین با تشکیل ستاد بازسازی در شهرستان کاشان ، نقش مؤثری دربازسازی مناطق آسیب دیده از جنگ ایفا نمودند.

رحلت
بیماری ریوی ایشان که یک سال قبل از رحلتشان آشکار شد، ناشی از مصدومیت شیمیایی بود که این، خود مؤید حضور مستمر این مجاهد بزرگ درجبهه های نبرد علیه دشمن متجاوز می باشد. همچنین نقش تعیین کننده این عالم خدمتگزار و حضور مخلصانه در اکثر مجامع و همایش های علمی- فرهنگی و عمرانی و سخنرانی های مؤثر در جلسات عمومی ودانشجویی، جالب توجه بود. 

تأکید فراوان بر وحدت و همدلی همه نیروهای انقلاب در خط امام و رهبری برای رسیدن به آرمان های انقلاب اسلامی، تشویق همگان به تهذیب و تلاش و سازندگی و تقویت استعداد ها اهتمام به امور ایثارگران و خانواده های معظم شاهد ، تلاش مستمر برای توسعه وپیشرفت منطقه و رفع نیازمندی های ضروری مردم ،باعث شده بود تا همواره نقطه ی اتکا ی و مایه ی امیدواری مسئولین و خدمت گزاران و مردم این سامان باشند. انتصاب حضرت ایشان به نمایندگی امام راحل در منطقه (سال1362)حاکی از توانمندی ها و خصوصیات علمی و اخلاقی و سیاسی ایشان بود. همان طور که انتخاب آن فقیه وارسته به عنوان نماینده اول مجلس خبرگان رهبری توسط مردم استان اصفهان و حضور در یکی از اصلی ترین و مهم ترین کمیسیون های خبرگان ، بیانگر نفوذ معنوی و جامعیت و عمق حضور مؤثر ایشان در صحنه های دینی وسیاسی است. 

کلام آخر آن که: تفسیر عینی فرمایش رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) که «علما دژهای مستحکم دین اسلام هستند» در شخصیت جامع الاطراف این سلاله پیامبر(صلی الله علیه و آله) کاملاً مشهود بود. 

و سرانجام ، این عالم جلیل القدر، شامگاه شنبه ششم رمضان المبارک1427 ه.ق (هشتم مهر ماه 1385 ه.ش) ودر روز زیارتی حضرت علی بن موسی الرضا(علیه السّلام) به ملکوت أعلی پیوست و امّت علاقه مند ، ایشان را در یکی از بی نظیرترین بدرقه های تاریخ و با زبان روزه درمسیری به طول بیش از 6 کیلومتر تا دارالسلام کاشان تشییع و با آن عالم شهید وداع نمودند.