کبد چرب؛ بیماری قرن را بشناسیم

اولین قدم در درمان کبد چرب، شناخت آن است. این روز‌ها و با زندگی‌های کم تحرک ماشینی، شاهد آمار روز افزون مبتلایان به بیماری کبد چرب هستیم. متاسفانه آمار نشان می‌دهد که حدود ۴۰ درصد از مردم ایران مبتلا به آن هستند.

۵٪ تا ۱۰٪ وزن کبد در حالت نرمال، از بافت چربی تشکیل می‌شود. اگر بافت چربی بیش از۱۰٪ وزن کبد را تشکیل دهد، به آن کبد، کبد چرب گفته می‌شود.

این بیماری به دلیل کم‌تحرکی، افزایش وزن و استفاده از غذا‌های پرکالری، کم‌فیبر و غذا‌های آماده با سس فراوان ایجاد می‌شود. همچنین داشتن حداقل فعالیت‌های فیزیکی و اضافه‌وزن متاسفانه سبب افزایش این بیماری شده است.

بسیاری از مبتلایان به انواع کبد چرب، حتی نمی‌دانند که این بیماری را دارند و بعضی اوقات، اصلاً مشکلی برایشان ایجاد نمی‌کند. اما این بدان معنی نیست که باید آن را نادیده بگیرید.

کبد چرب می‌تواند خطر ابتلا به شرایط جدی تری از جمله سیروز (زخم کبد)، نارسایی یا سرطان کبد را افزایش دهد.

این امر به این دلیل است که ایجاد چربی به سلول‌های کبد شما آسیب می‌رساند و باعث التهاب آن‌ها می‌شود.

کبد شما تنها اندام بدن شماست که می‌تواند با جایگزین کردن سلول‌های آسیب دیده قدیمی با سلول‌های جدید، خود را بازسازی کند.

علائم کبد چرب در صورت و پوست شما هم نمایان می‌شود.

بعد سال‌ها یا دهه‌ها ممکن است با پیشرفت بیماری، مشکلاتی، چون موارد زیر در فرد مبتلا بروز نماید:

۱. خستگی
۲. کاهش وزن و اشتها
۳. ضعف
۴. تهوع
۵. سردرگمی، اختلال در قضاوت، مشکلات در تمرکز
۶. درد در مرکز و یا قسمت بالایی سمت راست شک
۷. بزرگ شدن کبد
۸. تغییر رنگ و تیره شدن یک تکه از پوست که معمولا در گردن و یا در زیر بغل بروز می‌کند.

مهم‌ترین نشانه‌هایی که از اختلال در کبدتان خبر می‌دهند

اگر بیماری تا نارسایی کبد (Liver failure) و سیروز یا التهاب شدید کبدی پیشرفت کند، علایم کبد چرب به شرح زیر است و نیاز به درمانی سریع کبد چرب خود خواهید داشت:

رنگ چشم‌های تان به زردی می‌گراید.
شکم تان از آب پر می‌شود.
به یکی از هپاتیت‌های A، B یا C مبتلا هستید.
در بدن تان احساس خارش دائمی می‌کنید.
مدام خسته هستید.
اضافه وزن دارید.
سردرگم و فراموشکار شده اید.

کبد چرب دوران بارداری

این حالت عمدتا در سه ماهه سوم بارداری مشاهده می‌شود و با علائم زیر همراه می‌باشد:

• درد در قسمت فوقانی و راست شکم
• سردرد
• خستگی
• کاهش اشتها
• زردی

کبد چرب حاملگی (Acute Fatty Liver of Pregnancy) که به اختصار به آن AFLP می‌گویند، یک اختلال نسبتا نادر است که تنها در بارداری انسان رخ می‌دهد.

به عقیده محققین، کبد چرب بارداری، تنها در یک نفر از هر ۱۰۰۰۰ تا ۲۰۰۰۰ بارداری در سال، رخ می‌دهد.

این بیماری در بارداری‌های دوقلویی بیشتر از تک جنینی و در جنین‌های پسر بیشتر از دختر، اتفاق می‌افتد.

این علائم معمولا چند هفته بعد از زایمان بهبود می‌یابد و عوارضی هم نخواهد داشت.

برای درمان کبد چرب، باید عوامل ایجاد آن را بدانید!

در حال حاضر ۳۰ تا ۴۰‌درصد بیمارانی که به متخصصان مراجعه می‌کنند به نحوی کبد چرب در آن‌ها دیده می‌شود.

درگیری کبدی از جمله مضرات مصرف مواد غذایی نامناسب و عدم فعالیت فیزیکی با گسترش زندگی ماشینی امروز است و با وزن بیمار ارتباط مستقیم دارد.

از مهمترین دلایل بیماری کبدی، مصرف مشروبات الکلی است.

از دیگر موارد مهمی که می‌توان به آن اشاره نمود:

• چاقی
• مصرف دارو‌هایی همچون آسپرین، دارو‌های استروئیدی، تاموکسیفن و تتراسیکلین
• باداری
• مسمومیت
• سوءتغذیه
• جراحی بای پس معده
• کلسترول خون بالا
• سندرم تخمدان پلی کیستیک
• کم کاری تیروئید
• اضافه شدن چربی‌های بدن و در نتیجه افزایش وزن
• بیماران دیابتی
• افراد با چربی و فشارخون بالا
• افراد دارای چربی شکم اضافی

تشخیص کبد چرب

معاینات فیزیکی

التهاب کبد از طریق بررسی و معاینه فیزیکی شکم و بزرگ شدن کبد امکان پذیر می‌باشد. با این حال، ممکن است در برخی موارد علامتی از بزرگ شدن کبد دیده نشود.

مواردی مانند خستگی، کاهش اشتها، مصرف دارو و مکمل را حتما به پزشک خود اطلاع دهید.

آزمایش خون جهت تشخیص کبد چرب

با انجام آزمایش خون، میزان و سطح آنزیم‌های کبدی بررسی می‌شود. در صورت ابتلا به کبد چرب، سطح آنزیم‌های کبدی افزایش می‌یابد.

اما این قبیل تست ها، تشخیص قطعی را نشان نمی‌دهند و بررسی‌های بیشتر جهت یافتن علت بروز التهاب در کبد نیاز می‌باشد.

آزمایش‌ها و تست‌هایی که برای مشخص کردن ابتلا به کبد چرب استفاده می‌شوند، شامل:

آزمایش خون، که شامل تست عملکرد آنزیم‌های کبدی می‌شود.

تصویر برداری، که از طریق روش‌های مختلف همچون CT اسکن و اولتراسوند و یا ام آر‌ای (MRI) انجام می‌شود.
آزمایش بافت‌های کبدی، که با یک سوزن کوچک بخش کوچکی از کبد برای انجام آزمایش برای تشخیص برداشته می‌شود.

تست‌های عکس برداری

اولتراسوند، سی تی اسکن و MRI از جمله روش‌هایی هستند که به تشخیص وجود چربی در کبد کمک می‌کنند. نکته‌ای که وجود دارد این است که این قبیل تست‌ها میزان و درصد آسیب را نشان نمی‌دهند.

بیوپسی از بافت کبد

بیوپسی، یکی از بهترین روش‌ها در تعیین شدت بیماری می‌باشد. جهت انجام آن، پزشک سوزنی را وارد بافت کبد می‌کند و تکه کوچکی از بافت را جهت بررسی‌های بیشتر بر می‌دارد. با این کار، علت بروز بیماری نیز مشخص خواهد شد.

۴ گرید کبد چرب

کبد چرب ۴ سطح مختلف دارد، کبد چرب گرید ۱، کبد چرب گرید ۲، کبد چرب گرید ۳ (فیبروز کبدی) و گرید ۴ کبد چرب (سیروز کبدی) می‌باشد.

در هر کدام از این سطح‌ها کبد شرایط مختلفی دارد و هرچقدر عدد گرید بیشتر باشد، وضعیت کبد وخیم‌تر است.

گرید ۱ کبد چرب

ساده‌ترین نوع بیماری است که دلیل آن خوردن مواد غذایی ناسالم است. البته درمان گرید ۱ کبد چرب با افزایش فعالیت‌های روزانه و استفاده از مواد دارویی امکانپذیر است، اما باید بدانید که برای افراد کهنسال کمی خطرناک به نظر می‌رسد.

گرید ۲ کبد چرب

در این حالت وضعیت بیمار کمی سخت‌تر و پیچیده‌تر می‌شود به گونه‌ای که برای درمان کبد چرب گرید ۲، بیمار باید زیر نظر پزشک معالج قرار گیرد.

این حالت از بیماری، رژیم غذایی خاص خود را نیز دارد.

گرید ۳ کبد چرب

درمان گرید ۳ کبد چرب، تنها با بهبود سبک زندگی امکانپذیر نخواهد بود البته این هشداری است برای افراد دارای کبد چرب گرید ۲ که در درمان بیماری خود سهل انگاری می‌کنند.

گرید ۴ کبد چرب

این بخش از بیماری که به سیروز کبدی معروف است، درمان گرید ۴ کبد چرب احتیاج به پیوند کبد برای فرد بیمار دارد.

در مواردی که چاقی و اضافه وزن، علت بروز کبد چرب باشد، از بیمار خواسته می‌شود فعالیت و تحرک بدنی بیشتری داشته باشد و برخی خوراکی‌ها را از رژیم غذایی خود حذف کند.

کاهش مصرف کالری نیز از جمله راه‌های موثر در کاهش وزن و بهبود بیماری می‌باشد.

ایجاد تغییر در سبک زندگی، داشتن رژیم غذایی سالم و مصرف میوه و سبزیجات تازه، به بهبود بیماری بسیار کمک می‌کنند.

در بسیاری موارد، کبد چرب تبدیل به یک بیماری سخت و مزمن نمی‌شود. کبد به تنهایی قادر به رفع این اختلال می‌باشد، به شرطی که خود فرد به درمان مواردی مانند دیابت، کلسترول بالا و چاقی اهمیت بدهد.