علل، علائم و راه‌های پیشگیری از سرطان دهانه رحم را بشناسید
دکتر سمیرا عبدالهی گفت: سرطان دهانه رحم، به علت برنامه غربالگری که به صورت روتین در کل دنیا در حال انجام است، به لحاظ میزان شیوع و ابتلا به عنوان سومین سرطان زنان شناخته شده است. در برنامه غربالگری انجام تست‌های تشخیصی و ارزیابی مثل پاپ اسمیر و تست HPV به تشخیص زودرس سرطان دهانه رحم کمک کرده و از عوامل موثر بر کاهش خطر ابتلا و پیشرفت این سرطان در زنان است.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی البرز ادامه داد: سرطان تهاجمی دهانه رحم بیماری قابل پیشگیری در نظر گرفته می‌شود و چنانچه زنان در قالب برنامه‌های غربالگری مذکور پیش بروند، در صورت مثبت بودن تست‌ها، ضایعات به صورت پیش تهاجمی تشخیص داده شده و می‌توانیم خیلی زودتر نسبت به درمان آن اقدام کنیم.
دکتر عبدالهی اظهار کرد: به ترتیب میزان شیوع یکسری عوامل خطر در ابتلا به سرطان دهانه رحم موثر هستند، که به ترتیب شامل سن پایین در زمان اولین رابطه جنسی( وقتی اولین رابطه جنسی کمتر از ۱۶ سال اتفاق بیافتد)، داشتن شرکای جنسی متعدد، استعمال دخانیات، نژاد، تعداد زایمان بالا، پایین بودن سطح اجتماعی و اقتصادی و سرکوب مزمن سسیتم ایمنی بدن هستند.
وی با اشاره به مخاطرات این عوامل گفت: یکی از عوامل بسیار پرخطر در مورد سرطان دهانه رحم که به صورت واقعه آغازگر در نظر گرفته شده و یک عامل تحریک کننده در سرطان دهانه رحم است، عفونت با HPV است. تقریبا در ۹۹ درصد زنان مبتلا به این سرطان، عفونت HPV دیده شده است و بر همین اساس است که برای جلوگیری از ابتلا و پیشگیری از این عفونت‌ها برنامه‌های غربالگری برای زنان گذاشته شده است. مهمترین تیپ ویروس HPV که با سرطان دهانه رحم در ارتباط است، عفونت تیپ ۱۶ و ۱۸ است که واکسیناسیون آن هم بر مبنای همین عوامل پر خطر انجام می‌شود.
دکتر عبدالهی ادامه داد: اقداماتی که برای غربالگری انجام می‌شود، تست‌های ارزیابی بوده که مهمترین آن تست پاپ اسمیر و تست HPV است. در تمامی زنان یکسال بعد از اولین رابطه باید تست پاپ اسمیر انجام شود. این تست در گذشته به صورت لام تشخیصی انجام می‌شد اما اکنون بر پایه مایع انجام می‌شود که دقت تشخیصی بالاتری دارد.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی البرز درخصوص اینکه به چه فاصله‌ای باید این تست‌های تشخیصی انجام شود، گفت: توصیه می‌شود یکسال بعد از شروع اولین رابطه جنسی اولین تست پاپ اسمیر انجام شود و پس از آن به مدت سه سال، سالی یکبار این تست تکرار شود. اگر هر سه تست تشخیصی پاپ اسمیر طی این مدت سالم باشد، غربالگری بعدی هر سه سال یکبار باید انجام شود.
این متخصص زنان و زایمان یادآور شد: اما در مورد افرادی که پرخطر تلقی می‌شوند، ممکن است تست HPV را درخواست کنیم، اگر تست منفی باشد و پاپ اسمیر نرمال باشد هر پنج سال یکبار غربالگری انجام می‌شود. این موضوع درمورد تست‌های ارزیابی تشخیصی قبل از تشخیص ضایعات است. اما در مواردی که در نتیجه تست‌های تشخیصی مواردی مثبتی را مشاهده می‌کنیم که به نفع ضایعات پیش تهاجمی است و یا عفونت HPV تیپ ۱۶، ۱۸ در موارد پر خطر مثبت باشد، برحسب نتیجه پاپ اسمیر ممکن است تست تشخیصی بعدی را تجویز کنیم که تست کولپوسکوپی است. برای انجام این تست بیمار به مراکز سطح بالاتر مراجعه کرده و از بیمار نمونه پاتوبیولوژی گرفته می‌شود. سپس بر اساس آن تشخیص گذاشته می‌شود.
وی درباره علائم سرطان دهانه رحم گفت: شایعترین علامتی که در بیماران مبتلا به سرطان دهانه رحم رخ می دهد، خونریزی واژینال غیر طبیعی بعد از رابطه جنسی است، این می‌تواند نشانه‌ای از شروع سرطان دهانه رحم باشد، دومین علامت رابطه جنسی دردناک، دردهای لگنی و دردهای ناحیه تناسلی است. بیمار دچار این علائم باید به پزشک مراجعه کرده و تست‌های تشخیصی غربالگری اولیه را انجام دهند تا برایشان تشخیص داده شود.
وی درباره پیشگیری از این سرطان،گفت: یکی از متداولترین اقدامات واکسیناسون است، واکسیناسون گارداسیل که در ایران به صورت دو ظرفیتی و چهار ظرفیتی بسته به میزان شیوع HPV استفاده می‌شود.
دکتر عبدالهی ادامه داد: واکسن گارداسیل چهار ظرفیتی حاوی آنتی بادهای های ۱۶ و ۱۸، ۶ و ۱۱ است. همانطور که گفته شد تیپ ۱۶، ۱۸ نوع پرخطر و ۱۱، ۶ نوع کم خطر هستند که موارد پرخطر منجر به سرطان دهانه رحم، و موارد کم خطر منجر به ضایعاتی می‌شوند که با چشم قابل مشاهده بوده، اما پرخطر نیستند و فرد را مستعد سرطان دهانه رحم نمی‌کند، اما ممکن است باعث ایجاد ضایعاتی شود که نیاز به درمان‌های کاملتری داشته باشد.
وی درباره واکسیناسیون دوظرفیتی گفت: واکسن دوظرفیتی حاوی آنتی بادی ۱۶ و ۱۸ است که می‌توان برای سنین زیر ۲۵ سال و یا قبل از اینکه فرد رابطه را شروع کند تجویز کنیم. ولی مطالعات اخیر نشان داده تا سن ۴۵ سال می‌توان این واکسن را تزریق کرد. البته تزریق این واکسن به این معنی نیست که فرد نباید غربالگری‌های روتین را انجام دهد، حتی بعد از تزریق واکسن گارداسیل هم باید تمامی روند غربالگری سرطان دهانه رحم طبق گایدلاین‌هایی که وجود دارد تحت نظر پزشک انجام شود، اما واکسیناسیون ریسک ابتلا را کم می‌کند.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی البرز افزود: وقتی ضایعات پیش سرطانی تشخیص داده شد توسط پزشک بسته به اینکه بیمار در چه مرحله‌ای از بیماری مراجعه کرده و یا ضایعه پیش سرطانی است و یا شروع سرطان است، درمان‌ها متفاوت خواهد بود.
این متخصص زنان و زایمان ادامه داد: در CIN۱ (ضایعات پیش تهاجمی نوع یک) پیگیری منظم توصیه می‌شود. اینکه بیمار هر شش ماه یکبار مراجعه داشته باشد و تست‌های تشخیصی را انجام دهد. چنانچه بیمار به مرحله بالاتر بیماری وارد شود درمان بعدی انجام می‌شود. در CIN۲ و CIN۳ که هنوز تبدیل به سرطان نشده، ولی مانند نوع یک کم خطر نیست و ممکن است براساس سن و تعداد فرزندان بیمار برای درمان تصمیم گیری شود. اگر فرد بارداری‌اش تکمیل شده و نیازی به فرزندآوری نداشته باشد، جراحی و برداشتن کامل رحم را توصیه کنیم. اما اگر هنوز نیاز به ادامه بارداری وجود داشته باشد، جراحی مخروط برداری توصیه می‌شود که در این روش دهانه رحم و ناحیه درگیر برداشته می‌شود.
دکترعبداالهی ادامه داد: اگر ضایعه از کارسینوم درجا فراتر برود و تهاجمی تر شده و به سرطان دهانه رحم منجر شود، بیمار باید تحت نظر پزشکان اونکولوژیست زنان نظر قرار گیرد، که درمان به صورت شیمی درمانی، پرتو درمانی و جراحی ادامه پیدا می‌کند. بعد از این درمان منظم بیماران باید به صورت هر سه ماه تا شش و یکسال انجام شود.
این پزشک توصیه کرد: سرطان دهانه رحم جزء سرطان‌های خطرناک در زنان است ولی تست‌های غربالگری و اقدامات پیشگیری می‌تواند از بروز این سرطان جلوگیری کند. رعایت مسائل بهداشتی و جنسی پرهیز از تعدد رابطه و واکسیناسیون تا حدود خیلی زیادی از این سرطان جلوگیری کرده است. انجام تست پاپ اسمیر برای خانم‌ها بسیار اهمیت دارد چون از عوارض شدید بعدی جلوگیری خواهد کرد.
