محققان دانشگاه ملی تایوان (NTU) و دانشگاه ملی یانگ مینگ چیاو تونگ، ترکیب جدید و قدرتمندی را در یک قارچ دارویی نادر که تنها در جنگلهای کوهستانی این جزیره یافت میشود، کشف کردهاند. این قارچ عملکرد دوگانهای دارد؛ هم سلولهای سرطانی را مهار میکند و هم التهاب را.
این قارچ که «تایوانی کامفوراتوس» نام دارد، تنها روی چوب درونی در حال پوسیدگی درخت نادر و در معرض خطری در تایوان رشد میکند.
حال دانشمندان ترکیبی طبیعی از این قارچ را به دست آوردهاند که خاصیت دارویی عجیبی دارد و باعث مسدود شدن سیگنالهای التهابی و توقف تکثیر سلولهای سرطانی میشود.
این قارچ یک قارچ ارزشمند است که از دیرباز در طب بومی و سنتی چین برای مشکلات کبد، خستگی، مسمومیت و موارد دیگر استفاده میشده است. اما به دلیل کمیابی آن در طبیعت، قارچ نارنجی روشن دستیابی به آن برای دانشمندان دشوار و پرهزینه بوده است. اکنون این قارچ خارج از زیستگاه طبیعی پرورش داده میشود که کنترل بیشتری برای تولید ترکیبات مفید احتمالی فراهم میکند.
در مطالعه جدید، پژوهشگران قارچ را در محیطی غنی از سولفات آمونیوم پرورش دادند تا تولید مولکولهای پلیساکارید سولفاته (SPS) تحریک شود. این مولکولها زنجیرههای طولانی از قند هستند که برخلاف شکر معمولی، فعال زیستی هستند و میتوانند با پروتئینهای سطح سلول تعامل کنند، به مولکولهای سیگنالدهنده متصل شوند و پاسخهای ایمنی را تحت تأثیر قرار دهند.
محققان پس از آزمایش گزینههای مختلف دریافتند که یکی از آنها، N۵۰ F۲، از نظر توانایی زیستی برتری دارد. مشخص شد که N۵۰ F۲ میتواند التهاب را با قطع یک مسیر سیگنالدهی خاص مهار کند و سایتوکینها و آنزیمهای مسئول پاسخ التهابی را سرکوب نماید. این ویژگی میتواند بافتها را در برابر آسیب ناشی از التهاب مزمن محافظت کند.
آزمایشهای بیشتر روی طیفی از سلولهای سرطانی نشان داد که N۵۰ F۲ در متوقف کردن تکثیر سلولهای سرطان ریه بسیار مؤثر است. مانند دیگر پلیساکاریدهای سولفاته، N۵۰ F۲ نهتنها رشد طبیعی این سلولها را متوقف میکند، بلکه باعث آپوپتوز یا مرگ برنامهریزیشده سلولها نیز میشود.
این عملکرد دوگانه – آرام کردن التهاب بیرویه در حالی که رشد تومور را محدود میکند – N۵۰ F۲ را به نامزد قوی برای درمانهای جدید ضدسرطان تبدیل میکند.
محققان دریافتند که این ترکیب حاوی یک مولکول قندی متمایز – گالاکتوگلوکان سولفاته ساختهشده از واحدهای گلوکز و گالاکتوز – است که کلید تعامل زیستی قوی آن بهشمار میرود.
پروفسور چیا-چوان چانگ میگوید: مطالعه ما پتانسیل ترکیبات طبیعی قارچی را برای توسعه دارویی نشان میدهد. با فرآیند تولید و استخراج کاملاً کنترلشده، نسبت به کاربردهای آینده در مکملهای سلامتی و درمانهای بالینی خوشبین هستیم.
این پژوهش بر پایه تحقیقات گستردهتر درباره قارچ و پتانسیل دارویی آن انجام شده است. با ترکیب دانش سنتی با روشهای مدرن پرورش قارچ و استفاده از استخراج پیشرفته بیوشیمیایی، تیم پژوهشی نه تنها پتانسیل زیستی N۵۰ F۲ را کشف کرد، بلکه روشی مقیاسپذیر برای تولید آن ارائه داد.
در زبان ماندارین به این قارچ niu zhang zhi «قارچ کافور گاوی» گفته میشود و در سالهای اخیر توجه زیادی از سوی جامعه علمی به آن جلب شده است. در سال ۲۰۰۴، نام آن تغییر یافت تا بهتر با شاخه ژنتیکی و زیستگاه بومی تایوان همخوانی داشته باشد. هر ۲ نام هنوز در مطالعات استفاده میشوند.
اگرچه تحقیقات جدید هنوز مقدماتی است، محققان بر این باورند که این یافته، سرنخ امیدوارکنندهای برای تحقیقات بیشتر است تا مکانیزمهای مولکولی آن شناسایی شود و ترکیب به عنوان داروهای بالقوه برای آزمایش بالینی توسعه یابد.