پیری فقط با چین و چروک و موهای سفید همراه نیست، بلکه از درون نیز احساس میشود. التهاب مزمن میتواند خود را به شکل درد، خستگی، افسردگی، مشکلات گوارشی یا حتی مانند آتشی پنهان در بدن نشان دهد.
این پدیده به ویژه در کشورهای صنعتی با افزایش سن پیشرفت میکند. با گذشت زمان، این ناراحتیها به مشکلات جدی تری تبدیل میشوند؛ به طوری که سه نفر از هر پنج نفر به دلیل بیماریهای التهابی مزمن مانند سکته مغزی، بیماریهای قلبی، سرطان و دیابت جان خود را از دست میدهند.
اما چگونه این التهاب پنهان میتواند تا این حد مخرب باشد؟ برخلاف التهاب حاد که پس از یک آسیب بهبود مییابد، التهاب مزمن برای سالها به صورت پنهان شعله ور باقی میماند و به آرامی به بافتها آسیب میرساند و تعادل سیستم ایمنی ما را بر هم میزند.
دهه هاست که محققان به دنبال راهی برای خاموش کردن این آتش هستند. مطالعهای جدید که در مجله Nutrition Research منتشر شده است، بخش جدید و مهمی از این پازل را حل کرده و نشان میدهد که یک تقویت تغذیهای هدفمند میتواند ابزاری قدرتمند برای این کار باشد.
یک مکمل چندگانه با نتایج شگفت انگیز
تیمی از دانشمندان آلمانی از دانشگاه لایبنیتس هانوفر و دانشگاه یوستوس لیبیگ گیسن در مطالعهای ۱۲ هفتهای، به بررسی این موضوع پرداختند که آیا التهاب مزمن ناشی از پیری قابل کاهش است یا خیر. آنها ۱۱۲ فرد بزرگسال بالای ۷۰ سال با سبک زندگی فعال را در این تحقیق مشارکت دادند. این وضعیت برخلاف جمعیتهای مورد مطالعه در مکانهایی مانند آمریکا است که معمولاً شرکت کنندگان بی تحرک هستند.
یک گروه روزانه سه قرص دارونما و گروه دیگر یک گرم اسیدهای چرب امگا ۳ (۵۰۰ میلی گرم دی اچای + ۵۰۰ میلی گرم ئی پیای) و یک ترکیب ضدالتهابی از ریزمغذیها شامل ویتامینها و مواد معدنی را دریافت کردند. این ریزمغذیها شامل موارد زیر بودند:
۴۰۰ میکروگرم معادل رتینول
۵۰ میکروگرم کوله کلسیفرول
۱۸ میلی گرم توکوفرول
۳۰ میکروگرم ویتامین کا
۲۰۰ میلی گرم اسید اسکوربیک
۱.۶۵ میلی گرم تیامین (ویتامین ب ۱)
۲.۱ میلی گرم ریبوفلاوین (ویتامین ب ۲)
۱۶ میلی گرم معادل نیاسین
۲.۱ میلی گرم پیریدوکسین (ویتامین ب ۶)
۴۰۰ میکروگرم اسید فولیک (ویتامین ب ۹)
۱۰۰ میکروگرم کوبالامین (ویتامین ب ۱۲)
۵۰ میکروگرم بیوتین
۶ میلی گرم پانتوتنیک اسید
۱۰ میلی گرم روی
۱۰۰ میکروگرم سلنیوم
۴۰ میکروگرم کروم
۵۰ میکروگرم مولیبدن
۱۰۰ میکروگرم ید
برای سنجش میزان التهاب، از یک شاخص ترکیبی به نام نمره INFLA استفاده شد. این نمره چهار نشانگر مختلف خون - پروتئین واکنشی سی (CRP)، تعداد گلبولهای سفید، تعداد پلاکت ها، و نسبت گرانولوسیتها به لنفوسیتها - را در یک شاخص واحد و جامعتر از وضعیت کلی التهابی بدن ترکیب میکند. نمره بالاتر به معنای التهاب بیشتر و نمره پایین تر، محیط داخلی آرام تری را نشان میدهد.
مکملها التهاب مرتبط با سن را کاهش میدهند
نتایج بسیار چشمگیر بود. پس از ۱۲ هفته، گروهی که مکمل مصرف کرده بودند، کاهش قابل توجهی در نمره INFLA خود نشان دادند. این مداخله تغذیهای موفق به فرونشاندن شعلههای التهاب شده بود. جالبتر اینکه، این تأثیر در افراد با سن بالاتر و آنهایی که رژیم غذایی پیش التهابی داشتند، بیشتر بود.
مزایای این مکمل در همه افراد به صورت یکسان نبود. افراد مسن تر، کاهش بیشتری در نمره التهاب خود مشاهده کردند، که نشان میدهد آسیب پذیرترین افراد ممکن است بیشترین پاسخ را به این نوع مداخله نشان دهند. در تأیید این موضوع، شرکت کنندگانی که رژیم غذایی معمولشان بیشتر «پیش التهابی» بود نیز بهبود چشمگیرتری را تجربه کردند.
آیا امگا ۳ تمام کار را انجام داد؟
محققان همچنین تأیید کردند که مکملها در سطح بیولوژیکی عملکرد خود را انجام دادهاند. آزمایشهای خون نشان داد که سطح امگا ۳، ویتامین ب ۹، ویتامین ب ۱۲ و ویتامین د در گلبولهای قرمز گروه مداخله افزایش یافته بود. نکته مهم این بود که کاهش نمره التهاب به طور مستقیم با افزایش شاخص امگا ۳ (O۳I) مرتبط بود - شاخصی که میزان امگا ۳ در گلبولهای قرمز ما را اندازه گیری میکند.
در غشای سلول ها، امگا ۳ میتواند جایگزین اسید آراشیدونیک پیش التهابی (یک اسید چرب امگا ۶) شود. در واقع، محققان نشان دادند که نمرات INFLA پایینتر با سطوح پایینتر اسید آراشیدونیک مرتبط بود. با این حال، همبستگی معناداری بین سایر مواد مغذی و نمرات التهاب وجود نداشت، که نشان میدهد اسیدهای چرب امگا ۳ ممکن است نقش اصلی را در کاهش التهاب داشتهاند. با این حال، نویسندگان میگویند:
"وضعیت ویتامین ث و سلنیوم ارزیابی نشد. از آنجایی که هر دو ریزمغذی در عملکرد ایمنی نقش دارند، نمیتوانیم تأثیرات احتمالی این مواد مغذی بر نمره INFLA را نادیده بگیریم. "
مصرف مکملهای امگا ۳ برای کاهش سرعت پیری سلولی
این مطالعه یک کارآزمایی تصادفی کنترل شده است که به عنوان استاندارد طلایی در تحقیقات علمی شناخته میشود. کارآزماییهای تصادفی کنترل شده قبلی نیز نشان دادهاند که مصرف مکملهای امگا ۳ التهاب را کاهش میدهد.
با این حال، نتایج این مطالعات متناقض هستند، زیرا دانشمندان هنوز بر سر نحوه اندازه گیری التهاب مرتبط با سن به توافق نرسیدهاند. به عنوان نمونه، نمره INFLA که در این مطالعه استفاده شد، قابل مقایسه با مطالعات دیگر نیست، زیرا مطالعات قبلی از این شاخص استفاده نکردهاند.
همچنین، بحثی درباره دوز ایده آل ئی پیای و دی اچای برای کاهش التهاب وجود دارد. مطالعات قبلی پیشنهاد کردهاند که دو گرم ئی پیای + دی اچای در روز لازم است، اما این مطالعه جدید نشان داد که تنها یک گرم کافی است. در نهایت، دوز بهینه احتمالاً به سطوح پایه امگا ۳ و التهاب در هر فرد بستگی دارد.
شاید به اندازه کافی به آن اشاره نشده باشد، اما برخی مطالعات نشان میدهند که فواید امگا ۳ ممکن است تنها با وجود سطوح کافی ویتامینهای ب، به ویژه ویتامینهای ب ۶، ب ۹ و ب ۱۲، حاصل شود. این موضوع به ویژه در زمینه پیری مغز اهمیت دارد، زیرا این ویتامینهای ب به متابولیسم هموسیستئین کمک میکنند و به طور مؤثر سطح آن را کاهش میدهند. سطوح بالای هموسیستئین با زوال عقل مرتبط است و ویتامینهای ب میتوانند آتروفی مغز (تحلیل رفتن بافت مغز) و نقصهای شناختی را در افرادی که سطوح بالای هموسیستئین دارند، معکوس کنند.
التهاب یکی از عوامل اصلی مؤثر بر پیری مغز، تخریب سلولهای عصبی، زوال عقل و کاهش تواناییهای شناختی است.