رییس‌ مجلس: اگر منابع نفتی را به صورت كميته امدادی توزيع كنيم جامعه راكد می‌ماند

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب:‌ رییس مجلس شورای اسلامی تاکید کرد که تاکنون الگوی توسعه ای از مکتب اسلام نداشته‌ایم. 

علی لاریجانی در همایش ملی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت که در سالن همایش‌های بین‌المللی صدا و سیما برگزار شده بود، اظهار داشت: از اینکه در این همایش به یک موضوع اساسی و مهم یعنی پیشرفت و توسعه می‌پردازید بسیار خرسندم و از برگزار کنندگان این همایش تشکر می‌کنم چون سنخ همایش‌ها در کشور ما بیشتر در موضوعات جزء و خرد است، ولی موضوع این همایش بسیار اساسی است. 

وی خاطر نشان کرد: مفهوم توسعه را با هر تعریفی در نظر بگیریم، حتما یک بنیان‌های فلسفی دارد، یعنی در خلا رشد نکرده است. ممکن است برخی از مولفه‌های آن از جنس یک حرکت تکوینی باشد ولی حتما مولفه‌های مهمی دارد که بر اساس یک نوع مبنای متافیزیکی قرار گرفته است. 

رئیس مجلس افزود: در واقع اگر ما یک رشد یا توسعه همه جانبه را در نظر بگیریم از یک مبانی هستی‌شناسی و انسان‌شناسی برخوردار است. 

لاریجانی گفت: تفسیری که یک مکتب از انسان و خدا و طبیعت دارد، زیر بنای توسعه را علی‌العموم می‌سازد. 

وی یادآور شد: در اینکه توسعه ای که در کشورهای پیشرفته مدنظر است، همراه با یک مبانی متافیزیکی است، نکته‌ای پایه‌ای در بحث است و از آن جهت که در زادگاه این مفهوم یک نگاه خاص نسبت به خدا و دین وجود داشته نیز تردیدی نیست. 

رئیس قوه مقننه با اشاره به رویکردهای مختلف به مقوله توسعه، خاطر نشان کرد: یک رویکرد، رویکرد کاملا تقلیدی است، یعنی ما عملا مدل توسعه کشور‌های توسعه یافته را می‌پذیریم و از آن تقلید می‌کنیم و لازمه آن این است که ما یک هماهنگ‌سازی فرهنگی را در جامعه در دستور کار داشته باشیم، این روشی بود که در قبل از انقلاب رخ داد و تا حد زیادی ناموفق بود. یک وجه آن به دلیل ناسازگاری با فرهنگ جامعه ما بود که البته وابستگی سیاسی و فساد و شرایط استعمار زده آن زمان هم در آن تاثیرگذار بود. 

لاریجانی اظهارداشت: رویکرد دوم این است که ما ساختار کلی الگوی توسعه را که در دنیا متعارف است را مدنظر قرار دهیم ولی تلاش کنیم تعارضات آن را با فرهنگ اسلامی و تفسیرهای جدید به حداقل برسانیم و یا به نحوی آن را حل کنیم. 

وی افزود: در واقع ما قبول داریم این مدل توسعه در غرب باعث پیشرفت‌هایی شده و تلاش می‌کنیم شرایط خودمان را به نحوی هماهنگ کنیم. این راهی است که اجمالا ما پس از انقلاب در این 30 سال طی کرده‌ایم. 

رییس مجلس افزود: یعنی ما یک الگوی خودی از مکتب اسلام نداشتیم، بلکه همین رویکرد عمومی توسعه را برگرفتیم و تعارضاتش را حل کردیم. مثلا در حوزه اقتصاد، نظام بانکی دنیا بر اساس ربا است ولی ما در فرهنگ خودمان ربا را حرام می دانیم؛ بنابراین آمدیم عقود را در قانون وارد کردیم و گفتیم اگر شکلش از نظر اجرایی تغییر کند قاعدتا بانک اسلامی می شود. 

رئیس مجلس گفت: ممکن است در یک شرایط اضطراری چاره‌ای به غیر از راه رفته شده نداشتیم و من نمی‌گویم حتما راه اشتباهی رفته شده ولی به هر حال این مدل را طی کرده‌ایم. 

لاریجانی تصریح کرد: من نمی‌خواهم بگویم که همه مظاهری که در توسعه در غرب هست همه را باید نادیده بگیریم بلکه بحث بر سر متدولوژی اقتباس ما است؛ که در این متدولوژی نوعی هماهنگ‌سازی نهفته است و ما فقط برخی از خصوصیاتش را عوض می‌کنیم. 

رئیس مجلس اظهارداشت با اشاره به حوزه معماری و شهرسازی تصریح کرد: در جامعه ما از نظر شهرسازی، همیشه قبرستان‌ها در وسط شهر‌ها بود برای اینکه مرگ جزئی از حیات انسان محسوب می‌شود؛ اما در مدل غربی قبرستان‌ها را از شهر‌ها دور کردند که مبادا ذهن انسان متوجه مرگ شود و تاثیری در زندگی‌اش داشته باشد. ما هم همین مدل را انتخاب کردیم. 

وی یادآور شد: اشکال این روش در آن است که خروجی کار با روح تفکر اسلامی خیلی سازگار نیست، یعنی ممکن است که اجزایش را بازسازی کرده باشیم اما کلیتش با روح اسلامی سازگار نیست. 

لاریجانی گفت: البته بگذریم که خیلی لازم ندیدیم برخی از بخش‌های ممتاز در توسعه غربی مثل انضباط اجتماعی و قانونگرایی را اقتباس کنیم، چون اینها قسمت‌های سخت ترش بوده است. 

رئیس مجلس خاطر نشان کرد: رویکرد سوم به توسعه این است که ما با مبانی فرهنگی خودمان یک تفسیری از توسعه را اختیار کنیم که جنبه توجه به ریشه‌ها دارد، در واقع یک نوع حرکت ریشه‌ای را در توسعه سامان دهی کنیم. 

وی افزود: تصور من این است که این همایش در همین صراط حرکت می‌کند و این خیلی فکر مبارکی است. 

لاریجانی تصریح کرد: در بین متفکرین معاصر که با همین رویکرد برخورد کرده بودند می‌توان به مرحوم شهید مطهری اشاره کرد. ایشان علی‌العموم در مسائل ریشه ای برخورد می‌کرد و ورود و خروجش به مسائل از سنخ روشه‌ای رویکرد اول و دوم نیست، یعنی با آن حرکت اقتباسی که به کلی مخالف بودند و با رویکرد دوم هم سر سازشی نداشتند. 

رئیس مجلس در خصوص مبانی رویکرد سوم اظهارداشت: نکته نخست این است که اگر ما اعتقاد داریم آئین اسلام آئین خاتم است، خاتمیت باید معادل کمال باشد .جدای از این بحثهای عقلی نصوص زیادی هم وجود دارد که آئین مقدس اسلام چون بر اساس فطرت است و سرشت انسان‌ها یکی است بنابراین یک آئین کاملی است. 

وی افزود: نکته دوم در همینجا باید مورد توجه قرار بگیرد و آن این است که کمال نمی تواند صرفا جنبه فردی داشته باشد. 

یعنی خصوصیات فردی انسان را مورد توجه قرار دهد چون همیشه منافع جمع بر منافع فرد ارجح است یعنی کمال یک آئین در داشتن برنامه جهت تعالی اجتماع نهفته است. 

لاریجانی گفت: از طرفی نظریه اسلامی در مورد اجتماع صرفا جمع افراد نیست بلکه جامعه یک هویت مستقل هم دارد لذا باید باور داشته باشیم که تفکر اسلامی برای جمع و فرد برنامه کمالی دارد. 

رئیس قوه مقننه اظهار داشت: نکته سوم این است که اسلام برای جامعه اسلامی پیشرو بودن را قائل است، یعنی جامعه اسلامی نمی‌تواند فرودست باشد لذا جامعه اسلامی از نظر فرهنگی سیاسی اقتصادی اولا نباید وابسته باشد ثانیا حرکتی الگو و پیشرو داشته باشد. 

وی ادامه داد: نکته چهارم این است که شاید مستند قرآنی ما بیشتر به جای واژه توسعه، رشد را مد نظر قرار می‌دهد که این واژه با مفاهیم دینی ما بیشتر سازگاری دارد. 

لاریجانی تصریح کرد: نکته پنجم پذیرش این معنی است که جامعه ای که در طریق رشد قرار می‌گیرد برکات خدا بر آن نازل می شود و ما باید این را باور داشته باشیم. یعنی اگر ما تلاش کنیم مدل‌های دیگر بگیریم از این خصوصیت قرآنی که برکات خدا نازل شود دور می شویم. 

وی افزود: نکته ششم در چنین جامعه‌ای که حرکت به سوی اوست تسلط بر مواهب طبیعی امر لازمی است و آبادانی و استخدام طبیعت امر ممدوحی است نه قبیح لذا تسلط بر طبیعت و بهره جستن از آن امر حسنی محسوب می‌شود. 

رئیس قوه مقننه اظهارداشت: نکته هفتم که در کلان موضوع باید به آن توجه کرد این است که ما در جامعه باید شرایط متوسط را در نظر بگیریم. نمی‌توانیم بگوییم همه افراد درک عمیقی از تفکر اسلامی دارند. جامعه در برداشت هایش از دین متوسط است. اینکه تا چه حد اهل عمل هم باشد باز متوسط است. نمی‌توانیم تصور کنیم همه فقیه یا فیلسوف یا عارفند. ما پایه را باید بر حد متوسط بگذاریم. 

وی گفت: نکته هشتم این است که در تفکر اسلامی، عدالت کانون تکون جامعه است یعنی قسط و عدل اساس و پایه و بنا است. 

لاریجانی در خصوص تعریف عدالت اظهارداشت: گاهی ما عدالت را اجرای قانون توصیف می‌کنیم‌، گاهی انصاف را مورد نظر قرار می‌دهیم یا می‌گوییم جامعه‌ای عادله است که همه در جایگاه خودشان باشند. همه این موارد درست است اما باید ببینیم مبنای فکری عدالت چیست و چرا در تفکر اسلامی عدالت رکن اصلی است. 

رئیس مجلس تصریح کرد: اگر ما عدالت را مساوی قانون بگیریم معلوم نیست در مقایسه با آزادی مهم‌تر باشد اما شما هر وقت راجع به تفکر فلسفی سیاسی اسلام نگاه می‌کنید عدالت قابل مقایسه با بقیه امور نیست. 

وی گفت: اگر ما تلقی دقیقی از بحث عدالت نداشته باشیم گاهی ممکن است به بیراهه برویم و با نیت خیر، عدالت را ذبح کنیم. این به شناخت ما از انسان برمی گردد. اگر ما انسان را موجودی می دانیم که دارای استعدادهای گوناگونی است، عدالت به معنای راه و روشی است که این استعدادها ی بالقوه را بالفعل کنیم. یعنی انسان را به کمال ذاتی خودش برسانیم. 

لاریجانی ادامه داد: لذا توجه به بخشی از این استعدادها و انصراف از بقیه به عدالت لطمه می‌زند. انسان عادل کسی است که بتواند همه استعدادهای خود را به سمت کمال ذاتی اش حرکت دهد و مدینه عادله را هم جامعه‌ای می‌گوییم که بسترهای فعلیت این استعدادها را تدارک می‌بیند. 

رئیس قوه مقننه خاطر نشان کرد:رکن اصلی جامعه از این جهت عدالت است که بدون عدالت ترقی و رشد حاصل نمی شود و جامعه اسلامی در عرصه اقتصاد باید زمینه رقابت را برای همه فراهم کند. در عرصه سیاست هم همین‌طور است یعنی مشارکت همه در حوزه سیاست جامعه را به سمت عدالت سوق می‌دهد. 

وی با بیان اینکه نگاه به توسعه عادلانه نمی‌تواند بدون اولویت حرف تامی باشد، گفت: اولین اولویت پایه‌ای، آزادی با همان مبنای عدالت است که ابزار رقابت را در ابعاد مختلف فراهم می‌کند. یعنی اگر آزادی در کشور وجود نداشته باشد و فضای رقابت وجود نداشته باشد ما به این زمینه از عدالت نمی‌رسیم. 

لاریجانی افزود: اولویت بعدی امنیت است چون اگر امنیت نباشد ما نمی‌توانیم فضای رقابت را داشته باشیم. بنابراین باید متناسب با شرایط بیرونی و درونی برای امنیت یک جایگاه اصلی قائل شویم. 

رئیس مجلس اظهارداشت: اولویت سوم، شغل داشتن افراد و رفع فقر است چرا که فقر باعث می‌شود افراد از ایمان دور شوند. 

وی ادامه داد: ما نباید جامعه ای درست کنیم که از جنس صدقه سری اداره شود چون این کرامتشان را مخدوش می‌کند و لازمه اش آن است که افراد شغل داشته باشند. 

رئیس مجلس خاطرنشا کرد: شغل فی‌حد نفسه امر ممدوحی است لزومی ندارد همه دانشمند باشند ولی شغل را باید داشته باشند. اگر فردی شغل نداشته باشد دکتر هم که بشود باز شغل ندارد و دچار فقر مضاعف می‌شود. 

لاریجانی تاکید کرد: رویکرد ما در توسعه در حد حداقلی این است که شغل را به میزان بیشتر فراهم کنیم که هم فقر نباشد و هم با کرامت زندگی کنند نه کمیته امدادی. 

رئیس مجلس اولویت بعدی را استقلال در محصولات استراتژیک دانست و گفت: مایحتاج اصلی مردم را باید فراهم کرد و در آن خودکفا باشیم. دچار توهم جهانی سازی نباید شد. 

وی افزود: اولویت دیگر مبارزه با فساد در همه مراتب است چون میدان رقابت را از بین می‌برد. باید سیستم رصد کننده‌ای وجود داشته باشد که جلوی فساد را بگیرد. 

لاریجانی، سرمایه گذاری در تقویت و عمق بخشیدن به فرهنگ را اولویت دیگر ذکر کرد و گفت: فرازو فرود جامعه اسلامی در همه شرایط باید به نحوی باشد که ایجاد بیداری کند .اگر این حالت را نداشت یعنی ما جایی از نظر فرهنگ سازی گیر داشته ایم و این موضوعی است که ما خیلی کم در مورد آن فکر کرده‌ایم. 

رئیس مجلس گفت: نکته دیگر سلامت افراد جامعه از نظر بهداشت است چون این هم پایه ای است برای اینکه افراد بتوانند حرکت کنند. 

وی تاکید کرد: باید توجه داشته باشیم که رویکرد توسعه ای ما ابتدا باید ایجاد شغل باشد. ما نمی‌توانیم بگوییم از تکنولوژی بسیار پیشرفته استفاده می کنیم ولی بیست درصد از جامعه ما بیکارند. معنای این آن است که شما فقر دارید و به افراد باید بدون کرامت رسیدگی کنید. 

لاریجانی گفت: ممکن است اینجا این سوال پیش بیاید که گسترش دانشگاهها برای افراد متخصص آیا اولویت کمتری دارد که باید گفت بله کمتر است. شما می‌توانید افراد مومنی داشته باشید که شغل داشته باشند و با کرامت زندگی می کنند اما علامه حلی نباشند اما نمی‌توانید عده زیادی افراد متخصص داشته باشید که شغل برای آنها ندارید.