مرگبارترین تصادف تابستان / از هر ۱۰ وسیله نقلیه، ۶ دستگاه فاقد استاندارد‌های ایمنی است
ساعت ۱۱:۲۰ دقیقه بیست و هشتم تیر ۱۴۰۴، یک دستگاه اتوبوس اسکانیا که از مبدا اوز (قیر) به سمت شیراز در حرکت بود، در کیلومتر ۲۹۰ محور اوز – شیراز دچار واژگونی شد که تعدادی ازهموطنان در این حادثه دلخراش کشته و زخمی شدند؛ این ضایعه تلخ باعث شد تا ابعاد و علت آن در دست بررسی کارشناسان پلیس راهور و برخی متولیان کشوری قرار گیرد.
رئیس پلیس راه فراجا درباره حادثه واژگونی یک دستگاه اتوبوس اسکانیا در مسیر اوز به شیراز، اعلام کرد: حادثه که در نزدیکی حوزه استحفاظی شیراز-فسا رخ داد، منجر به فوت ۲۱ نفر به طور مستقیم و مجروح شدن ۲۶ نفر دیگر شده است.
سرهنگ احمد کرمی‌اسد افزود: مسیر اوز به شیراز حدود ۳۴۷ کیلومتر است و اتوبوس در طول مسیر در دو پاسگاه پلیس راه قیر و فیروزآباد ثبت ساعت شده است. در بررسی‌های اولیه مشخص شد که اتوبوس در مسیر سرازیری با پیچ‌های تند متوالی مواجه بوده است.
وی گفت: در برخورد اولیه، چرخ جلو سمت راننده (چپ) دچار نقص فنی شده و سپس وسیله نقلیه به سمت راست جاده منحرف می‌شود و با حفاظ پل برخورد می‌کند. پس از آن، اتوبوس تغییر مسیر داده و با نیوجرسی‌های وسط جاده برخورد می‌کند، مجدد تغییر مسیر داده و در نهایت در حاشیه سمت راست با برخورد به نیوجرسی‌های کناری واژگون می‌شود.
رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت پس از این حادثه در صفحه شخصی خود در فضای مجازی به ابعاد این حادثه ناگوار رانندگی اشاره کرد و نوشت: «اسکانیا مدل ۱۳۸۶ قرار بود ۵۷ نفر را از شیراز ببرد مشهد حالا، اما متأسفانه با ۱۸ فوتی سرصحنه و ۴ فوتی در بیمارستان و ۳۵ مصدوم که ۱۶ کودک بین مصدومین دیده می‌شود مرگبارترین تصادف سال تا اینجاست.»
حسین کرمانپور اظهار کرد: ۱۱ آمبولانس و ۲ اتوبوس آمبولانس در انتقال مصدومین امدادرسانی کرده‌اند که در ۱۲ روز جنگ تحمیلی هم کمتر اتفاق افتاد؛ چه کسی مقصر است.
پیگیر وزیر بهداشت و سخنگوی دولت نسبت به این تصادف
فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت نیز به این موضوع پرداخت و توضیح داد: با پیگیری‌های انجام شده، مشخص شد اورژانس فارس بلافاصله پس از وقوع حادثه واژگونی اتوبوس در محور فیروزآباد کوار با ۱۳ دستگاه آمبولانس از جمله ۲ اتوبوس آمبولانس در محل حاضر شده و ضمن تریاژ و امدادرسانی فوری، ۳۴ مصدوم را به بیمارستان حضرت فاطمه الزهرا (س) کوار منتقل کرده است. ۳۱ نفر از آنان برای دریافت خدمات فوق تخصصی به شیراز اعزام شدند.
محمدرضا ظفرقندی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در تماس تلفنی با ابراز تسلیت به مناسبت درگذشت تعدادی از سرنشینان این اتوبوس، از اقدامات انجام شده برای مصدومان این حادثه اطلاع یافت و از آمادگی مراکز درمانی تهران برای پذیرش مصدومان این حادثه برای اقدامات تخصصی و فوق تخصصی سخن به میان آورد.
چرا تکرار؟
اگر چه علت وقوع این حادثه همچنان در دست بررسی است، اما وقوع این دست اتفاقات ناگوار در جاده‌ها بار‌ها و بار‌ها تکرار شده است. به عقیده بسیاری از کارشناسان علت اصلی تصادف جاده‌ای و شهری از یکسو مربوط به فقدان استاندارد در جاده‌ها و ناایمن بودن خودرو‌ها و از سویی دیگر خطای انسانی از جمله خواب آلودگی رانندگان حین سفر است که این حوادث تلخ باعث می‌شود هر از چندگاهی جان تعدادی از شهروندان در نقاط مختلف کشور به مخاطره افتد.
سالانه حدود ۲۰ هزار نفر جان خود را در تصادفات از دست می‌دهند که از این بین ۱۰ تا ۱۵ درصد نیز دچار معلولیت می‌شوند و ۶۵ درصد جانباختگان در تصادفات افراد در سنین ۲۰ تا ۳۰سال هستند.
از وقوع تصادفات خودرو‌های شخصی که بگذریم، ناوگان عمومی نیز دچار سوانح ناگواری می‌شود. سرهنگ عین الله جهانی معاون پیشین پلیس راهور فراجا و کارشناس رسمی در امور تصادفات درباره حادثه مرگبار واژگونی اتوبوس در محور شیراز با انتقاد از وضعیت ناوگان حمل ونقل عمومی، عوامل انسانی، فنی و قانونی را از دلایل تکرار چنین فجایعی عنوان کرد و افزود: اینکه یک اتوبوس در میانه مسیر واژگون شود، تنها به یک عامل ساده خلاصه نمی‌شود بلکه با یک زنجیره از عوامل از خطای انسانی و نقص فنی گرفته تا وضعیت نامطلوب راه‌ها و سازوکار‌های ناقص نظارت و نوسازی ناوگان مواجه هستیم.
سرهنگ جهانی با تأکید بر اینکه حدود ۶۰ درصد ناوگان حمل‌ونقل عمومی فرسوده است، ادامه داد: این عدد، آماری خشک و بی‌روح نیست؛ یعنی از هر۱۰ وسیله نقلیه‌ای که در جاده‌ها تردد می‌کند، ۶ دستگاه در عمل فاقد استاندارد‌های ایمنی روز است و جان میلیون‌ها مسافر هر روز به خطر می‌افتد.
کارشناس رسمی در امور تصادفات یکی از مهم‌ترین نقاط ضعف در مدیریت ایمنی ناوگان را رأی دیوان عدالت اداری مبنی بر لغو محدودیت سنی خودرو‌ها دانست و گفت: از زمانی که سن فرسودگی به‌عنوان مبنا کنار گذاشته شد و صرفاً معاینه فنی کافی تلقی گردید، شاهد سرازیر شدن اتوبوس‌ها و کامیون‌هایی با عمر بالای ۲۰ یا ۳۰ سال به جاده‌ها بودیم. این در حالی است که برخی از معاینه‌های فنی نه دقیق هستند و نه نظارتی مؤثر بر آنها وجود دارد.
سرهنگ جهانی تأکید کرد: نباید صرفاً به «خطای راننده» اکتفا کرد. این حرف درستی است که راننده نقش مهمی دارد، اما وقتی یک راننده با یک اتوبوس فرسوده، با حداقل امکانات ایمنی نظیر سیستم ترمز ضدقفل (ABS)، کمک‌فنر استاندارد، کولر و تهویه مناسب در گرمای تابستان، با بار سنگین و مسافران خسته در جاده‌ای ناایمن رانندگی می‌کند، کوچکترین خطا یا کوچکترین نقص فنی می‌تواند فاجعه‌بار باشد.
این کارشناس رسمی در امور تصادفات به مشکلات زیرساختی راه‌ها اشاره کرد و گفت: جاده‌ها مخصوصاً در نقاط کمتر برخوردار از نظر مهندسی ایمنی دچار نواقص زیادی هستند. کمبود حفاظ‌های میانی، وجودشیب‌های خطرناک، پیچ‌های غیرمهندسی و عدم نصب علائم هشداردهنده در برخی مسیر‌ها همه زمینه‌ساز وقوع چنین تصادفاتی هستند.
۳ عامل اصلی تصادفات جاده‌ای
در این رابطه، رئیس پلیس راه تهران بزرگ سه عامل اصلی وقوع تصادفات را اعلام کرد و گفت: بی‌توجهی راننده به جلو، تخطی از سرعت مطمئنه و خستگی و خواب آلودگی راننده علل اصلی وقوع تصادفات است.
سرهنگ ابراهیم ارزانی خاطر نشان کرد: وضعیت جاده ایمنی مناسب است و ایمنی لازم را دارد، اما مادامی که سرعت مجاز را رعایت نکنیم به عنوان مثال اگر سرعت مجاز ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت باشد راننده با ۱۶۰ کیلومتر حرکت کند؛ آیا تقصیر متوجه ایمنی جاده است یا بی احتیاطی راننده؟
وی اضافه کرد: به لحاظ ایمنی جاده‌های کشور وضعیت خوبی دارند، اما توصیه اکید همواره این است که رانندگان در جاده پس از ۲ ساعت رانندگی حداقل ۱۵ دقیقه استراحت کافی و لازم را داشته باشند و از نوشیدنی‌های کافئین دار استفاده کنند.
سرهنگ ارزانی درباره بیشترین زمان وقوع تصادفات جاده‌ای اظهار کرد: بیشتر تردد‌ها در جاده‌های کشور هنگام روز اتفاق می‌افتد و به طور معمول تصادفات از ساعت ۱۲ تا ۲۰ بیشترین فراوانی را ثبت کرده است.
علاوه بر تمهیدات نهاد‌های انتظامی و امدادی برای کاهش تصادفات به‌ویژه در فصل تابستان که معمول تردد‌ها بیشتر می‌شود؛ در بعد فرهنگی نیز توجه به پویش‌هایی مانند «پویش نه به تصادف» که در نوروز امسال مورد توجه شخص رئیس جمهور و مسئولان قرار گرفت؛ در فرهنگسازی برای جلوگیری از تکرار تصادفات تاثیرگذر است.
آنچه مسلم است تصادفات جاده‌ای یک بحران بزرگ در کشور است که تلفات جانی و خسارات مالی زیادی به همراه دارد و سختگیری تنبیهی و اصلاح زیرساخت و ارتقای امنیت به تنهایی برای مهار آن کافی نیست و باید بر عوامل فرهنگی و اصلاح رفتار ترافیکی تمرکز کرد و زمانی پویش‌ها کارساز خواهد بود که به گفته رئیس جمهور به یک فرهنگ و باور در جامعه تبدیل شود و این مهم تنها با مشارکت و همراهی مردم ممکن خواهد شد؛ اقدامی که نفع آن همه آحاد جامعه را دربرمی‌گیرد و یک خیر عمومی در پی دارد؛ ضروری است با نهایت توان و اهتمام بر آن اصرار ورزیده شود کما اینکه این موضوع مسبوق به سابقه است و زمانی در رابطه با نهادینه‌سازی فرهنگ بستن کمربند ایمنی و یا اجرای طرح همیار پلیس و توجه به نقش کودکان در سال‌های پیش تجربه شده و تجربیات موفق و ارزنده‌ای داشته است.
