ماهواره‌ها از بحران بی‌سابقه آب شیرین پرده برداشتند
یافته‌های جدید حاصل از بیش از دو دهه داده‌های ماهواره‌ای نشان می‌دهد که قاره‌های زمین از سال ۲۰۰۲ دچار کاهش بی‌سابقه‌ای در آب شیرین شده‌اند؛ این کاهش ناشی از تغییرات اقلیمی، استفاده ناپایدار از آب‌های زیرزمینی و خشکسالی‌های شدید است. این مطالعه که به رهبری دانشگاه ایالتی آریزونا انجام شده و در تاریخ ۲۵ ژوئیه در نشریه Science Advances منتشر شده، ظهور چهار منطقه «ابرخشک» در مقیاس قاره‌ای را که همگی در نیم‌کره شمالی واقع شده‌اند، نمایان کرده و درباره پیامدهای شدید آن برای امنیت آبی، کشاورزی، افزایش سطح دریا و ثبات جهانی هشدار می‌دهد.
به نقل از ساینس‌دیلی، گروه تحقیقاتی گزارش داده است که مناطق خشک روی زمین با سرعتی معادل تقریبا دو برابر مساحت ایالت کالیفرنیا در هر سال در حال گسترش‌اند. و سرعت خشک‌تر شدن مناطق خشک، اکنون از سرعت مرطوب‌تر شدن مناطق مرطوب پیشی گرفته است، و این روند، الگوهای دیرینه آب‌شناسی را وارونه کرده است.
پیامدهای منفی این روند برای آب شیرین در دسترس، حیرت‌آور است. ۷۵ درصد از جمعیت جهان در ۱۰۱ کشوری زندگی می‌کنند که طی ۲۲ سال گذشته در حال از دست دادن منابع آب شیرین بوده‌اند. به گفته سازمان ملل، جمعیت جهان انتظار می‌رود طی ۵۰ تا ۶۰ سال آینده همچنان رشد کند در حالی که منابع آب شیرین با سرعتی چشمگیر در حال کاهش هستند.
پژوهشگران نوع کاهش آب موجود در خشکی را شناسایی کردند و برای اولین بار دریافتند که ۶۸ درصد از این کاهش، فقط از آب‌های زیرزمینی ناشی شده است که بیش از مجموع ورقه‌های یخی گرینلند و جنوبگان به بالا آمدن سطح دریا کمک می‌کند.
جی فامیلیتی (Jay Famiglietti)، پژوهشگر اصلی این مطالعه و استاد جهانی آینده در دانشکده پایداری دانشگاه ایالتی آریزونا می‌گوید: این یافته‌ها شاید هشدارآمیزترین پیام را تاکنون درباره تاثیر تغییرات اقلیمی بر منابع آبی ما بدهند. قاره‌ها در حال خشک شدن هستند، دسترسی به آب شیرین در حال کاهش یافتن است و افزایش سطح دریا در حال شتاب گرفتن است. پیامدهای ادامه استفاده بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی می‌تواند امنیت غذایی و آبی میلیاردها انسان را در سراسر جهان به خطر بیندازد. این یک لحظه برای بسیج همه نیروهاست ما به اقدامی فوری برای امنیت آبی جهانی نیاز داریم.
پژوهشگران بیش از دو دهه داده از ماموریت‌های ماهواره‌ای آمریکایی-آلمانی گریس را بررسی کردند و تغییرات در ذخیره آب خشکی‌ها را از سال ۲۰۰۲ مورد مطالعه قرار دادند. ذخیره آب خشکی شامل تمام آب‌های سطحی، آب در گیاهان، رطوبت خاک، یخ، برف، و آب زیرزمینی ذخیره‌شده روی زمین است.
هریشیکش چاندانپورکار (Hrishikesh A. Chandanpurkar)، نویسنده اصلی این مطالعه و پژوهشگر علمی در دانشگاه ایالتی آریزونا می‌گوید: این واقعاً قابل توجه است که چقدر آب غیرقابل تجدید را از دست می‌دهیم. یخچال‌ها و منابع آب زیرزمینی عمیق، مانند صندوق‌های ذخیره باستانی هستند. به‌جای استفاده از آن‌ها فقط در زمان‌های نیاز، مانند خشکسالی‌های طولانی، ما آن‌ها را بدیهی فرض کرده‌ایم. همچنین، در سال‌های مرطوب برای احیای سفره‌های آب زیرزمینی تلاشی نمی‌کنیم و این‌گونه به سوی ورشکستگی قریب‌الوقوع در منابع آب شیرین پیش می‌رویم.
این مطالعه، یک نقطه عطف احتمالی را در حوالی سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۵ شناسایی کرد، که به‌عنوان سال‌های اَبَر ال‌نینو شناخته می‌شوند. در این دوره، افراط‌های اقلیمی شدت گرفتند و در پاسخ به آن، استفاده از آب زیرزمینی افزایش یافت و روند خشکسالی قاره‌ای از سرعت ذوب یخچال‌ها و ورقه‌های یخی فراتر رفت.
علاوه بر این، مطالعه نوسانی را که پیش‌تر گزارش نشده بود، فاش کرد؛ پس از سال ۲۰۱۴، مناطق خشک از نیم‌کره جنوبی به‌طور عمده به نیم‌کره شمالی منتقل شدند و بالعکس، مناطق مرطوب از شمال به جنوب جابجا شدند.
یکی از عوامل کلیدی در خشک شدن قاره‌ها، افزایش افراطی خشکسالی در عرض‌های میانی نیم‌کره شمالی است، به‌عنوان مثال در اروپا. همچنین، در کانادا و روسیه، ذوب برف، یخ و یخ‌دائمی طی دهه گذشته افزایش یافته و کاهش مداوم منابع آب زیرزمینی در سطح جهان، عامل مهمی است.
در مطالعه‌ای پیشین، اعضای این گروه داده‌های ماهواره‌ای ذخیره آب خشکی از سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۶ را بررسی کرده بودند. در مطالعه جدید، آن‌ها بیش از ۲۰ سال داده را تحلیل کردند و به کشف تحولی مهم و بحرانی در روند خشک شدن قاره‌ها رسیدند. چندین الگوی منطقه‌ای خشک شدن و نقاط داغ از پیش شناسایی‌شده، اکنون به هم متصل شده‌اند و چهار منطقه ابرخشک در مقیاس قاره‌ای را شکل داده‌اند.
این مناطق شامل موارد زیر می‌شود: جنوب‌غرب آمریکای شمالی و آمریکای مرکزی، آلاسکا و شمال کانادا، شمال روسیه، خاورمیانه و شمال آفریقا که شامل شهرهای بیابانی بزرگی مانند دبی، کازابلانکا، قاهره، بغداد و تهران؛ مناطق مهم تولید غذا مانند اوکراین، شمال‌غرب هند، و دشت شمال چین؛ دریاهای خزر و آرال که در حال خشک شدن هستند؛ و شهرهای مهمی چون بارسلونا، پاریس، برلین، داکا و پکن می‌شود.
زنگ هشدار برای سیاره
مقیاس بی‌سابقه خشک شدن قاره‌ای، امنیت کشاورزی و غذا، تنوع زیستی، منابع آب شیرین و ثبات جهانی را تهدید می‌کند. این مطالعه، ضرورت ادامهٔ پژوهش در مقیاس وسیع برای اطلاع‌رسانی به سیاست‌گذاران و جوامع درباره چالش‌های فزاینده منابع آب و فرصت‌های ایجاد تغییر معنادار را نمایان می‌کند.
در حالی که تلاش‌ها برای کاهش تغییرات اقلیمی با چالش مواجه است، ما می‌توانیم روند خشک شدن قاره‌ها را با اجرای سیاست‌های جدید درباره پایداری منابع آب زیرزمینی در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی مهار کنیم. این کار به نوبه خود، سرعت افزایش سطح دریا را کاهش داده و آب را برای نسل‌های آینده حفظ خواهد کرد.
این مطالعه خواستار اقدام فوری برای کُند کردن و معکوس‌سازی کاهش منابع آب زیرزمینی، حفاظت از منابع باقی‌مانده آب شیرین، و سازگاری با خطر فزاینده کم‌آبی و سیل‌های ساحلی است. این گروه تحقیقاتی می‌گوید مدیریت راهبردی منابع آب، همکاری بین‌المللی و سیاست‌های پایدار برای حفظ آب برای نسل‌های آینده و کاهش آسیب‌های بیشتر به سیستم‌های سیاره‌ای، ضروری هستند.
