هشدار بخش خصوصی درباره بحران آب
بیست‌وپنجمین جلسه هیأت نمایندگان دوره دهم اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران صبح امروز (یکشنبه ۲۶ مردادماه) با حضور رئیس اتاق ایران، اعضای هیأت رئیسه و اعضای هیأت نمایندگان برگزار شد.
در این نشست، علاوه بر دستور کار اصلی شامل ارائه سه گزارش پژوهشی و تخصصی، پنج سخنرانی پیش از دستور نیز صورت گرفت.
جبران خسارت در بندر شهید رجایی
مسعود پل‌مه- عضو هیأت نمایندگان اتاق ایران و دبیرکل انجمن کشتیرانی و خدمات وابسته ایران- در سخنرانی پیش از دستور به تشریح اقدامات اجتماعی و مسئولیت‌های انجمن پرداخت.
وی ضمن اشاره به رویکرد مستمر انجمن در حمایت از اقشار آسیب‌پذیر، اظهار کرد: پس از وقوع زلزله در برخی استان‌ها، انجمن با هدف کمک‌رسانی فوری، تعدادی کانکس مجهز به امکانات کامل زندگی در اختیار زلزله‌زدگان قرار داد. همچنین در راستای ایفای مسئولیت اجتماعی، شش باب مدرسه دوکلاسه در استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و کرمانشاه ساخته و تحویل شد. انجمن در خرمشهر نیز یک مجتمع نانوایی صنعتی راه‌اندازی کرده است که محصولات آن از طریق یک مؤسسه خیریه در اختیار نیازمندان قرار می‌گیرد.
دبیرکل انجمن کشتیرانی در ادامه به حادثه تلخ ابتدای اردیبهشت‌ماه سال جاری در بندر شهید رجایی اشاره کرد و گفت: در این حادثه بسیاری از کارگران و خانواده‌های آنان متحمل خسارت شدند. انجمن با همکاری مسئولان استانی و دستگاه قضایی بیش از ۱۰۵ میلیارد تومان منابع مالی برای جبران خسارت‌ها اختصاص داد.
پل‌مه تصریح کرد: تاکنون خسارت بیش از ۱۵۲۰ دستگاه خودرو آسیب‌دیده به ارزش حدود ۹۹ میلیارد و ۷۵۰ میلیون تومان به افراد واجد شرایط پرداخت شده است. وی تأکید کرد که در این فرآیند، اشخاص حقیقی مورد حمایت قرار گرفتند و افراد متمکن و همچنین اشخاص حقوقی از چرخه دریافت خسارت خارج شدند تا کمک‌ها به دست آسیب‌دیدگان واقعی برسد.
این عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران همچنین از همکاری با کانون وکلای هرمزگان برای ارائه خدمات حقوقی و کارشناسی رایگان به کارگران و خانواده‌های متضرر خبر داد و ابراز امیدواری کرد این اقدامات ناچیز، بخشی از آلام مردم شریف و محروم به‌ویژه در بندرعباس را التیام بخشد.
بحران آب یا بحران حکمرانی؟
در ادامه بیست‌وپنجمین جلسه هیأت نمایندگان دوره دهم اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، رضا حاجی‌کریم-رئیس فدراسیون صنعت آب ایران- ضمن انتقاد از وضعیت حکمرانی آب در کشور به بیان دیدگاه‌های خود پرداخت.
وی با اشاره به هشدار‌های پیشین درباره ورود ایران به دوره بحرانی آب، گفت: مطالعات مختلف از جمله پژوهش‌های مرکز ملی نشان می‌دهد که کشور ما با وجود برخورداری از ۱۰۰ میلیارد مترمکعب آب تجدیدپذیر، اگر تنها تا سقف ۵۱ میلیارد مترمکعب مصرف کند، در شرایط پایدار خواهد بود. با این حال، الگوی مصرف کنونی به گونه‌ای است که کشور را در مسیر بحران قرار داده است.
حاجی‌کریم تاکید کرد: در شرایطی که مصرف صنعت تنها ۳.۷ میلیارد مترمکعب است، اما مصرف آب برای کشت یونجه به ۸.۵ میلیارد مترمکعب می‌رسد، پرسش اساسی این است که آیا واقعاً با بحران آب مواجهیم یا با بحران حکمرانی آب؟
وی با انتقاد از سیاست‌های دولت در قیمت‌گذاری دستوری و اقتصاد انحصاری در بخش آب تصریح کرد: آب کمیاب‌ترین منبع در کشور است، اما قیمت آن تقریباً رایگان است. ما از یارانه‌های مخرب در بخش سوخت سخن می‌گوییم، اما باید توجه داشت که یارانه‌های پنهان در بخش آب، هزینه‌ای بسیار سنگین‌تر بر دوش کشور می‌گذارد؛ هزینه‌ای که نه از جیب شهروند، بلکه از بنیان تمدن و سرزمین پرداخت می‌شود.
به گفته رئیس فدراسیون صنعت آب ایران، بر اساس مطالعات مرحله دوم قانون جامع آب کشور، تا سال ۱۴۲۵ حدود ۶۲ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در صنعت آب نیاز است؛ سرمایه‌ای که دولت به‌تنهایی توان تأمین آن را ندارد و مشارکت بخش خصوصی اجتناب‌ناپذیر است.
این عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران با وجود تأکید بر مشکلات حکمرانی آب، جایگاه مهندسی و توان فنی ایران را در سطح بین‌المللی ممتاز دانست و خاطرنشان کرد: صنعت آب ایران با وجود فشار‌ها و ناکارآمدی حکمرانی، امروز در سطح فنی و مهندسی در چهار قاره جهان فعال است. پروژه‌های بزرگی همچون تصفیه‌خانه‌ها و شبکه‌های جمع‌آوری فاضلاب در کشور‌های مختلف به دست متخصصان ایرانی اجرا شده و این توانمندی کاملاً بومی است؛ بنابراین ما نه مشکل کمبود آب داریم، نه مشکل دانش فنی؛ مشکل اصلی ما تنها حکمرانی آب است.
حاجی‌کریم همچنین به ادعا‌های اخیر نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی درباره وضعیت آب ایران واکنش نشان داد و تصریح کرد: کشوری کوچک‌تر از استان کرمانشاه نمی‌تواند برای ایران که قاره‌ای از اقلیم‌ها و تنوع جغرافیایی است نسخه تجویزی ارائه دهد. ایران نه به الگو‌های مهندسی وارداتی نیاز دارد و نه به نسخه‌های حکمرانی تحمیلی. ما باید در داخل کشور، با تکیه بر تعقل و تدبیر، مسیر پایداری آب و تمدن ایرانی را ترسیم کنیم.
وی در پایان ابراز امیدواری کرد که در آینده‌ای نزدیک، گفتمان عقلانیت در حکمرانی آب حاکم شود و ایران به سمت پایداری سرزمین و پایداری تمدن حرکت کند.
پیشنهاد عضو هیأت نمایندگان اتاق ایران برای ثبت و پیگیری رسمی سخنان پیش از دستور
در ادامه این جلسه هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، کاظم گرامی- رئیس صنف کارفرمایی تولیدکنندگان تابلو‌های برق ایران و عضو هیأت نمایندگان اتاق ایران-، در سخنرانی پیش از دستور بر ضرورت ساماندهی و پیگیری رسمی مطالب مطرح‌شده توسط نمایندگان تاکید کرد و با بیان اینکه سخنان پیش از دستور و تذکر‌های یک دقیقه‌ای اعضا معمولاً به جمع‌بندی و نتیجه‌گیری مشخصی نمی‌رسد، گفت: پیشنهاد می‌کنم همانند سازوکاری که در مجلس شورای اسلامی و کمیسیون اصل ۹۰ وجود دارد، در اتاق ایران نیز کمیسیون یا معاونتی مشخص مسئولیت ثبت، بررسی و پیگیری این سخنان و تذکرات را بر عهده بگیرد. چرا که هیأت رئیسه به دلیل مشغله فراوان فرصت رسیدگی به همه این موارد را ندارد.
این عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران ضمن تاکید براینکه سخنان و دغدغه‌های نمایندگان نباید بدون اثرگذاری و نتیجه باقی بماند و لازم است نهادی در ساختار اتاق به طور رسمی آنها را دنبال کند، خواستار آن شد که گزارش کامل سخنرانی‌ها و مذاکرات هیأت نمایندگان در وب‌سایت اتاق منتشر شود تا شفافیت و دسترسی عمومی به مباحث افزایش پیدا کند.
رئیس صنف کارفرمایی تولیدکنندگان تابلو‌های برق ایران خاطرنشان کرد: اگر اتاق ایران قرار است واقعاً شبیه پارلمان بخش خصوصی عمل کند، باید مانند مجلس شورای اسلامی، صورت مذاکرات جلسات خود را منتشر کند.
گرامی در ادامه ضمن اشاره به راه‌اندازی رادیو اتاق، این اقدام را مثبت ارزیابی کرد و پیشنهاد داد محتوای مربوط به مذاکرات و سخنان نمایندگان نیز از این طریق به اطلاع فعالان اقتصادی و افکار عمومی برسد.
ضرورت تصمیم‌های فوری و اصلاحات جسورانه برای نجات اقتصاد کشور از بلاتکلیفی
احمد مختار- عضو هیأت نمایندگان اتاق شهرکرد و اتاق ایران- نیز در ادامه بیست‌وپنجمین جلسه هیأت نمایندگان دوره دهم اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران در سخنرانی پیش از دستور خود بر لزوم اتخاذ تصمیم‌های سریع و شفاف در حوزه اقتصاد تأکید کرد.
وی با انتقاد از به‌کارگیری برخی واژه‌ها که به گفته او واقعیت‌های اقتصادی کشور را پنهان می‌کنند، اظهار کرد: امروز اصطلاحاتی مانند ناترازی انرژی یا تاب‌آوری در ادبیات رسمی به کار گرفته می‌شود، اما در حقیقت این واژه‌ها پوششی بر کوهی از ناکارآمدی‌ها، سوءمدیریت‌ها و ترک فعل‌ها هستند. ما با بحران روبه‌رو هستیم، نه صرفاً با یک واژه نرم و آرام‌کننده. اقتصاد ایران سال‌ها در تبعیت اجباری از سیاست بوده است؛ اکنون زمان آن رسیده است که اقتصاد به‌عنوان اولویت اول کشور شناخته شود. ادامه وضعیت فعلی با تصمیمات نیم‌بند و سیاست‌های فرسایشی دیگر ممکن نیست. ما نیازمند یک تصمیم سیاسی صریح و فوری هستیم تا مسیر اقتصاد از بلاتکلیفی خارج شود.
مختار در ادامه به مشکلات فعالان اقتصادی در تامین ارز اشاره کرد و گفت: پس از قطع ارتباط بانکی با برخی کشور‌ها از جمله سوئیس، فعالان اقتصادی مجبور شدند پرچالش‌ترین و پرریسک‌ترین روش‌های تأمین ارز را تجربه کنند. هر روز با مقررات متغیر و نقشه راهی نامشخص مواجه می‌شوند و کوچک‌ترین تخطی می‌تواند عواقب سنگینی برای آنها داشته باشد. این وضعیت تولیدکننده و صادرکننده را در یک میدان ناامن قرار داده است.
این عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران تاکید کرد: اگر اقتصاد محور اصلی تصمیم‌گیری‌ها قرار گیرد، می‌تواند اعتماد اجتماعی را بازگرداند و سایر مؤلفه‌های قدرت ملی را تقویت کند.
مختار در پایان از هیأت رئیسه و نمایندگان اتاق ایران خواست با صدایی واحد این مطالبه را دنبال کنند و تصریح کرد: دو اقدام فوری برای نجات اقتصاد کشور ضروری است؛ نخست، اتخاذ یک تصمیم صحیح و فوری برای خروج اقتصاد از بلاتکلیفی، و دوم، قرار دادن اقتصاد در جایگاه اولویت اول کشور. اگر این دو اصلاح جسورانه و فوری انجام شود، همان‌طور که در گذشته نیز ملت ایران از بحران‌ها عبور کرده، این بار هم می‌توانیم بر مشکلات غلبه کنیم و بدخواهان کشور را ناامید سازیم.
چند راهکار فوری در حوزه ترانزیت منطقه
در ادامه فاطمه مقیمی- رئیس کانون زنان بازرگان و عضو هیأت نمایندگان اتاق ایران- در سخنرانی پیش از دستور خود به بررسی پیامد‌های توافق اخیر مربوط به کریدور زنگزور پرداخت و آن را تهدیدی جدی برای منافع اقتصادی و موقعیت ژئوپولیتیک ایران دانست.
مقیمی ضمن اشاره به توافق اردیبهشت‌ماه سال جاری میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان با میانجیگری ایالات متحده گفت: این کریدور به طول ۴۳ کیلومتر نخجوان را به باکو متصل می‌کند و طبق قراردادی ۹۹ ساله تحت مدیریت آمریکا خواهد بود. این پروژه صرفاً یک مسیر حمل‌ونقل نیست بلکه تحولی ژئوپولیتیک است که در کوتاه‌مدت منافع اقتصادی ایران را تهدید و در بلندمدت نفوذ منطقه‌ای کشورمان را محدود می‌کند.
وی با بیان اینکه ترکیه امروز برای اتصال به آسیای مرکزی ناگزیر از عبور از خاک ایران است، اما با بهره‌برداری از زنگزور دیگر نیازی به مسیر ایران نخواهد داشت، افزود: پیامد این تغییر، کاهش درآمد‌های ترانزیتی، از دست رفتن بخشی از بازار خدمات لجستیک و تضعیف قدرت چانه‌زنی ایران در معادلات منطقه‌ای است.
به گفته رئیس کانون زنان بازرگان، محدودیت ارتباط زمینی ایران با ارمنستان نه تنها تجارت مستقیم با این کشور را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، بلکه مبادلات ایران با گرجستان و روسیه را نیز با مانع جدی مواجه خواهد کرد.
این عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران هشدار داد که با قطع این مسیر، دسترسی ما به بنادر مهم گرجستان مانند پوتی و باتومی از بین می‌رود و تجارت با روسیه که همین حالا به مسیر‌های امن و کوتاه نیازمند است، پرهزینه‌تر و پرریسک‌تر خواهد شد؛ به‌گونه‌ای که رقابت‌پذیری کالا‌های ایرانی در این بازار‌ها کاهش می‌یابد و سهم ما به رقبا واگذار می‌شود.
مقیمی با یادآوری فرصت‌های از دست رفته در پروژه‌های زیرساختی همچون فرودگاه امام خمینی، کریدور شمال–جنوب و کریدور چابهار–ماکو، تصریح کرد: حتی در مواردی که زیرساخت ایجاد کرده‌ایم، به دلیل نبود برنامه‌ریزی منسجم یا بهره‌برداری ناکارآمد، دیگران جای ما را گرفته‌اند. حالا اگر در برابر پروژه‌هایی مانند زنگزور که مستقیماً علیه منافع ملی ایران طراحی شده منفعل بمانیم، حذف تدریجی ایران از نقشه ترانزیت منطقه‌ای اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
وی برای جلوگیری از چنین سناریویی، چند راهکار فوری پیشنهاد داد:
- تکمیل و فعال‌سازی مسیر‌های جایگزین همچون آراست‌کریدور برای حفظ دسترسی زمینی به قفقاز و بازار‌های شمالی.
- بازسازی و تعمیق روابط اقتصادی و ترانزیتی با ارمنستان، گرجستان و روسیه و سرمایه‌گذاری مشترک در زیرساخت‌های حمل‌ونقل.
- به‌کارگیری دیپلماسی چندجانبه برای جلوگیری از انحصار مسیر‌های جدید توسط ترکیه و آمریکا.
- بهبود بهره‌برداری از ظرفیت بنادر جنوبی و فرودگاه‌ها به عنوان مکمل مسیر‌های زمینی.
مقیمی در پایان خطاب به اعضای هیأت نمایندگان تاکید کرد: کریدور زنگزور فقط یک جاده در ارمنستان نیست؛ نشانه‌ای است از حذف تدریجی ایران از نقشه ترانزیت منطقه‌ای. ما باید تصمیم بگیریم که در این رقابت تماشاچی باشیم یا بازیگر. تجربه تلخ فرصت‌های از دست رفته باید به ما هشدار دهد که تعلل، مساوی با عقب‌نشینی و از دست دادن جایگاهی است که شاید بازگشت به آن بیش از یک قرن طول بکشد؛ اگر اصلاً ممکن باشد.
