ادعای کشف کاخ سلجوقی کمرزرین رد شد
علیرضا جعفری‌زند در گفتگو با مهر ضمن ابراز تأسف از روند کاوش‌های اخیر فاز دوم درگذر تاریخی کمر زرین، جزئیات و نقدهای خود را مطرح کرد.
وی که برای نخستین بار گذرکمرزرین را کشف و با رسانه‌ای کردن آن مانع تخریب این گذر تأکید کرد: که اگر از پیش می‌دانست چنین روندی در کمر زرین اتفاق می‌افتد، ترجیح می‌داد سکوت کند و اجازه دهد این منطقه زیر آسفالت باقی بماند تا یک تیم قدرتمند باستان‌شناس با آشنایی کامل با جنبه کالبری و شکل‌گیری اصفهان در طول تاریخ، کاوش اصولی انجام دهد.
این باستان‌شناس مطرح کشور تصریح کرد: متأسفانه کاوش فاز دوم کمر زرین همچون کاوش فاز اول به بیراهه رفت. خبرهایی که من از کاوش‌های فاز دوم دریافت می‌کنم، بیشتر به درد گنج‌یاب‌ها می‌خورد تا علم و باستان‌شناسی.
وی با رد ادعای صحبت‌های اخیر مدیرکل میراث فرهنگی استان مبنی بر «کاوش باستان‌شناسان به شواهدی از یک کاخ سلجوقی در کمر زرین اصفهان رسید» گفت: کاخ سلجوقی مکانش درگذر کمر زرین نیست و ارتباطی با این مکان ندارد. در وهله بعد تعدادی سکه صفوی پیداشده که در کاوش علمی اهمیت ندارد. هدف باستان‌شناسی روشن کردن تاریخ تاریک ماست، نه ارائه سرنخ به قاچاقچیان.
جعفری زند ادامه داد: مسجد کمر زرین که مرمت شده و اکنون نوسازی شده، بنیان آن مربوط به دوره آل‌بویه است. امکان ندارد آثار دوره سلجوقی روی آل‌بویه شکل گرفته باشد. اگر آثار دوره سلجوقی داشتیم، باید زیر آن آثار آل‌بویه می‌بود.
لایه‌های مضطرب و فقدان دقت علمی
وی با انتقاد از شیوه کاوش فاز دوم کمرزرین گفت: لایه‌های محل به شدت مضطرب هستند. سکه‌های اشکانی، صفوی و آثار دوره سلجوقی کنار هم قرار دارند که با اصول علمی همخوانی ندارد. من اولین بار هشدار دادم که این محل باید توسط یک باستان‌شناس خبره کاوش شود، اما این هشدار جدی گرفته نشد و محلی برای کارآموزی دانشجویان باستان‌شناسی و افرادی که هیچ تخصصی در این حوزه ندارند شده است.
این باستان‌شناس که برای نخستین بار گذرکمرزرین را کشف و با رسانه‌ای کردن آن مانع تخریب این گذر شد، اظهار کرد: وقتی به محل مراجعه کردم، سفال اشکانی روی زمین برداشتم و اعلام کردم، اما تشخیص داده نشد. حالا چگونه سکه اشکانی پیداشده، جای سوال است. کاوش علمی باید در لایه مشخص و منظم انجام شود، نه در لایه‌ای که تمام دوره‌ها در هم ریخته‌اند.
ادعای بی‌اساس سازه‌های آبی برای آب‌رسانی به کاخ سلجوقی
وی ادامه داد: در روز اول حضورم دو سازه آبی دیدم، یکی قدیمی‌تر و احتمالاً مربوط به دوره آل‌بویه. در فاز نخست کاوش، تنها اعلام شد که دو سازه آبی پیداشده و هیچ تحلیل علمی انجام نگرفت. ادعای ارتباط این سازه‌ها با کاخ سلجوقی معتبر نیست.
جعفری زند اضافه کرد: سر در ناقارخانه تا اواخر دوره قاجار مشخص بود و محل کاخ سلجوقی، بر اساس منابع معتبر مانند شاردن، ارتباطی با این مکان ندارد
پروپاگاندا و اخبار جنجالی
وی با انتقاد از نحوه انتشار اخبار کاوش‌های فاز دوم کمرزرین افزود: بیشترین اخبار و جنجال‌ها در این فصل از کاوش‌ها پروپاگانداست و واقعیت ندارد. باستان‌شناس باید بر اساس شواهد مشخص و علمی اظهار نظر کند، نه حدس یا یک سکه. بسیاری از یافته‌ها تبلیغاتی بوده و بیشتر به ضرر شهرداری و با هدف جنجال خبری منتشر شده است.
این باستان شناس مطرح تأکید کرد: روش فعلی کاوش علمی نیست، زیرا تنها سازه‌ها بیرون آورده می‌شوند بدون اینکه ماهیت آن‌ها مشخص شود. من که کاوش نکرده‌ام، نمی‌توانم تحلیل کنم و به همین دلیل سکوت کرده‌ام.
جعفری زند در پایان گفت: محوطه‌های تاریخی مانند کمر زرین نیازمند تیم متخصص و روش‌های علمی اصولی هستند. برداشت سطحی و تبلیغاتی، ارزش تاریخی محوطه را تضعیف می‌کند و پیامدهای ناگواری برای میراث فرهنگی خواهد داشت.
