اسنپ‌بک متوقف می‌شود؟ / یادداشتی از دیپلمات سابق ایران در نیویورک
کوروش احمدی: ضمن تمجید از تلاشی که وزارت خارجه انجام داد و تبریک به خاطر خروجی آن یعنی توافق قاهره بین ایران و آژانس در مورد شیوه نامه همکاری دو طرف، اکنون سوال اصلی این است که آیا این اقدام در این مرحله از روند اسنپ بک می‌تواند موجب توقف این روند و تمدید سررسید ۱۸ اکتبر (۲۶ مهر) شود یا خیر. قاعدتا این امکان به لحاظ سیاسی باید وجود داشته باشد. چرا که توافق قاهره در جهت تحقق دو شرط از سه شرط سه کشور اروپایی، (یعنی همکاری ایران با آژانس و حسابرسی موجودی اورانیوم غنی شده در ایران) است و در مورد شرط سوم یعنی مذاکره ایران و آمریکا نیز ایران اعلام آمادگی کرده است. اما به لحاظ حقوقی اکنون یک سوال مهم همچنان وجود دارد و آن اینکه آیا آمریکا که نشان داده مشتاق اسنپ بک است، می‌تواند یک مانع مهم در مسیر طرح و تصویب پیش نویس قطعنامه‌ای برای توقف روند اسنپ بک و تمدید ۲۲۳۱ باشد یا خیر.
عراقچی گفت: تأکید می‌کنم که در صورت هرگونه اقدام خصمانه علیه ایران از جمله بازگرداندن قطعنامه‌های لغو‌شده شورای امنیت سازمان ملل متحد، ایران این گام‌های عملی را پایان یافته تلقی خواهد کرد.
محتوای بند‌های ۱۱ و ۱۲ قطعنامه ۲۲۳۱ به گونه تنظیم شده که بعد از ارسال نامه اعلام تخلف ممکن است راهی برای پس گرفتن نامه و توقف روند تا بازگشت قطعنامه‌های شش گانه وجود نداشته باشد. بعلاوه، حتی اگر سه کشور اروپایی بتوانند مطابق فرض بند ۱۳ مشکل را حل شده اعلام کنند، باز هم برای تمدید سررسید ۲۲۳۱ نیاز به یک تصمیم از طریق یک قطعنامه خواهد بود و مشکل خواهد بود که چنان تصمیمی شکلی و نه محتوایی تلقی شود و امکان توسل به وتو در مورد آن وجود نداشته باشد. سابقه شورای امنیت نیز دایر بر این است که تمدید قطعنامه‌ها همیشه امری محتوایی تلقی شده است. چو بر حقوق و تکالیف کشور‌ها موثر است.
به هر حال، در وضعیتی که ما در آن قرار داریم، تنها اراده شورای امنیت دایر بر توقف روند و تمدید ۲۲۳۱ از طریق یک قطعنامه که از تصویب شورا بگذرد، می‌تواند مشکل را حل کند. یعنی حتی اگر نظر بر یک تصمیم تفسیری an interpretative decision در مورد ۲۲۳۱ هم باشد معمولا چنین تصمیمی در قالب یک قطعنامه انجام می‌شود. اما سوال این است که اگر ایران و سه کشور اروپایی و چین و روسیه و اکثریت اعضای غیردائمی شورای امنیت موافق توقف روند و تمدید و تصویب قطعنامه‌ای برای این منظور باشند، آیا آمریکا با توسل به وتو می‌تواند مانع آن شود یا خیر. مشکل می‌توان استدلال کرد که آمریکا چنین حقی نخواهد داشت. آمریکا، چون عضو برجام نیست قادر به اعلام تخلف ایران نیست و یکبار هم در اوت ۲۰۲۰ اقدام کرد و شکست خورد. اما اگر قرار به تصویب قطعنامه‌ای جدید برای تمدید مهلت ۲۲۳۱ باشد، مشکل می‌توان مانع رای دادن آمریکا و وتوی آن به عنوان عضو شورا شد.
در نتیجه ممکن است که برای تمدید سررسید ۲۲۳۱ تنها یک راه وجود داشته باشد و آن نیز "تفاهم یا اجماع سیاسی" باشد. برای این منظور نیز نیاز به تفاهم با آمریکا خواهد بود و در چنین صورتی مقامات ما باید راه حلی نیز برای این مهم بیابند.
