برخلاف تصور رایج که «کشور ۴فصل» را سرزمینی با توالی منظم بهار و تابستان و پاییز و زمستان میداند، تعریف دقیقتر آن به توانایی میزبانی همزمان از اقلیمهای گوناگون اشاره دارد؛ مزیتی که ایران به لطف وسعت، همجواری با دریاها و وجود رشتهکوههای عظیم البرز و زاگرس، به شکلی بینظیر از آن بهرهمند است و به یکی از کاملترین و نادرترین نمونههای «کشور ۴فصل» در جهان تبدیل شده است. این گزارش، سفری است به نقشه این کشورهای استثنایی؛ سرزمینهایی که مانند ایران، یک موزه زنده از آبوهوا هستند.
ایران: نمایش بینظیر۴فصل
ایران به لطف جغرافیای منحصربهفرد خود، یک تابلوی کامل از ۴فصل همزمان است. تصور کنید در یک روز از زمستان، در پیست اسکی دیزین مشغول ورزشهای زمستانی هستید، همزمان فرد دیگری در سواحل قشم از آفتاب گرم و هوای بهاری لذت میبرد، در شالیزارهای شمال، نمنم باران پاییزی میبارد و در کویر لوت، گرمای تابستان حکمفرماست. این تنوع شگفتانگیز ایران را به یک مقصد بیبدیل برای تجربه همزمان تمام فصول تبدیل کرده است.
ایالاتمتحده آمریکا: قارهای از آبوهوا
ایالاتمتحده بهدلیل وسعت قارهمانند خود، نمونهای برجسته از تنوع اقلیمی است؛ درحالیکه ایالتهای شمالشرقی مانند نیویورک، ۴فصل کلاسیک با زمستانهای برفی و پاییزهای رنگارنگ را تجربه میکنند، فلوریدا در جنوب، آب و هوایی نیمهگرمسیری و تقریبا همیشه بهاری دارد. همزمان، کالیفرنیا از سواحل مدیترانهای تا بیابانهای سوزان و کوهستانهای برفی «سیرا نوادا» را در خود جای داده و آلاسکا در سرمای قطبی به سر میبرد.
چین: از سرمای سیبری تا گرمای استوا
چین، دیگر غول جغرافیایی جهان، طیف وسیعی از اقلیمها را به نمایش میگذارد. شمال این کشور، نزدیک به مرز سیبری، زمستانهای بسیار سرد و استخوانسوز دارد؛ درحالیکه مناطق مرکزی مانند پکن، ۴فصل مشخص را تجربه میکنند. در مقابل، جزیره هاینان در جنوبیترین نقطه، یک بهشت گرمسیری با آب و هوایی استوایی است. این تنوع باعث شده تا چین از بیابانهای خشک تا جنگلهای بارانی و مرطوب را در بر بگیرد.
استرالیا: فصول معکوس در یک قاره
استرالیا، قارهای در نیمکرهجنوبی، بهخوبی مفهوم تنوع اقلیمی را به تصویر میکشد. شهرهای جنوبشرقی مانند ملبورن و سیدنی، ۴فصل معتدل و مشخص دارند. (با زمستانی که همزمان با تابستان نیمکرهشمالی است.) در همان زمان، شمال کشور در منطقه داروین، آب و هوایی گرمسیری با فصول خشک و بارانی دارد و بخش مرکزی آن را بیابانهای وسیع و خشک با اختلاف دمای شدید شب و روز تشکیل میدهد.
آرژانتین: از یخ تا آتش
آرژانتین در آمریکای جنوبی، از مناطق نیمهگرمسیری در شمال تا سرزمینهای نزدیک به قطب جنوب در منطقه پاتاگونیا کشیده شده است. درحالیکه بوئنوسآیرس دارای۴فصل معتدل است، آبشارهای ایگواسو در شمالشرق، در منطقهای گرم و مرطوب قرار دارند. در همین حال، جنوب کشور در پاتاگونیا، با یخچالهای طبیعی، بادهای سرد و آب و هوایی نزدیک به قطب، تجربهای کاملا متفاوت از زمستان را ارائه میدهد.
هند: ضیافت اقلیمها
هند کشوری است که تنوع آب و هوایی آن همواره شگفتانگیز بوده است. رشتهکوههای هیمالیا در شمال، با قلههای همیشه برفی، آب و هوایی سرد و کوهستانی دارند. در مقابل، ایالت کرالا در جنوب، با آب و هوای گرمسیری و بارانهای موسمی، سرسبز و مرطوب است. در غرب، بیابان تار گرمای خشک را تجربه میکند و فلات دکن در مرکز، فصولی متفاوت را به نمایش میگذارد و این کشور را به یکی دیگر از موزههای اقلیمی جهان تبدیل کرده است.
سرزمین ۶ فصلی
جالب است بدانید که برخلاف تقسیمبندی رایج۴فصل، بنگلادش تنها کشوری در جهان است که بهعنوان «سرزمین ۶فصل» شناخته میشود. این کشور بهدلیل موقعیت جغرافیایی و آبوهوای نیمهگرمسیری مرطوب خود، تجربهای منحصربهفرد از گذر فصول دارد. تقویم سنتی بنگلادش، سال را به ۶دوره ۲ماهه تقسیم میکند: تابستان، فصل باران، پاییز، پاییز پایانی، زمستان و بهار. هر فصل تقریبا ۲ماه را در بر میگیرد و اگرچه این فصول گاهی همپوشانی دارند و میتوان آنها را در ۳دوره اصلی (گرم، بارانی و سرد) نیز خلاصه کرد، اما این تقسیمبندی ششگانه عمیقا در فرهنگ و طبیعت این کشور ریشه دارد.