نجابت: نمی‌توانیم تسلیم شویم/ عواقب تحریم تحمیلی را مدیریت کنیم
روح‌الله نجابت، در واکنش به اقدام غیرقانونی سه کشور اروپایی برای بازگرداندن قطعنامه‌های خاتمه‌یافته شورای امنیت، گفت: در کشور ما دو دیدگاه کلی در مواجهه با غرب وجود دارد؛ یک نگاه این است که امکان عادی‌سازی روابط و هضم شدن در جامعه جهانی وجود دارد و زیرساخت‌های فرهنگی سیاسی غربی را در تضاد ذاتی با تمدن ایرانی اسلامی نمی‌داند.
وی ادامه داد: تصور این نگاه آن است که نگرانی‌های جامعه بین‌الملل ناشی از برنامه هسته‌ای، مانع همگرایی با غرب است. این دیدگاه که سالیان طولانی بر سپهر سیاسی کشور حاکم بود تلاش می‌کند به هر نحو ممکن رضایت غرب را جلب کند؛ برجام را می‌پذیرد، راکتور آب سنگین را تعطیل می‌کند، سطح غنی‌سازی را کاهش می‌دهد، نظارت‌های فراپادمانی را می‌پذیرد و حتی علی‌رغم هشدار برخی از طرفین مذاکره و برخلاف نظر کارشناسان تن به مکانیسم ماشه‌ای می‌دهد که غیرقابل اجتناب است و امروز با عواقب آن مواجهیم. در این نگاه تنش‌زدایی یک هدف است حتی با هزینه‌های سنگین و کوتاه آمدن از حقوق اساسی مردم.
این عضو هیات رئیسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس خاطرنشان کرد: نگاه دوم معتقد به اختلاف بنیادی فرهنگ و سیاست‌ورزی غربی با الزامات انقلاب اسلامی است. در این نگاه برنامه هسته‌ای صرفا بهانه دشمنی غرب است و موضوع اصلی تهی کردن ایران از مولفه‌های قدرت است. این دیدگاه معتقد است که برنامه هسته‌ای یکی از پایه‌های قدرت کشور بوده و نمی‌تواند از این صنعت مادر و حق اساسی چشم بپوشد. در این چارچوب فکری، حق غنی‌سازی و برخورداری از منافع انرژی هسته‌ای غیرقابل مذاکره است. مذاکره با غرب بر سر حقوق اساسی خود را غیرسازنده می‌داند؛ چرا که دستاوردی ندارد و به دشمن پیامی جز فشار بیشتر نمی‌دهد.
وی اضافه کرد: این دیدگاه قائل به آن است که تعامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، پذیرش نظارت‌های پادمانی و مذاکرات هسته‌ای صرفا باید در چارچوب منافع و امنیت ملی و با در نظر گرفتن تخاصم غرب و آمریکا و در کمال بی‌اعتمادی با آن‌ها انجام شود. در این نوع رویکرد، تنش‌زدایی با هدف حفظ حقوق ملت انجام می‌شود و فی‌نفسه ارزشی ندارد. در این نگاه صرفا با شاخص‌های امنیت ملی، به صورت محدود و موقت و با تضمین‌های واقعی می‌توان در برنامه هسته‌ای مصالحه کرد.
نجابت درباره تاثیر فعال شدن مکانیسم ماشه بر کشور، گفت: تاثیر سازوکار موسوم به مکانیسم ماشه بر کشور متاثر از نوع چارچوب فکری ما است. صحنه جهان در سپتامبر ۲۰۲۵ اینگونه بود که آمریکا پس از یک دهه پذیرش ایران هسته‌ای به این نتیجه رسید که می‌تواند برنامه هسته‌ای و نظامی و سیاست‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران را یکجا با ابزار سخت نابود کند یعنی آمریکا هیچ برنامه‌ای برای دادوستد با ایران ندارد و مذاکره را صرفا عملیات فریب و کسب اطلاعات برای استفاده از قدرت نظامی می‌داند. اروپا نیز پیشنهادی برای ما ندارد. درخواست اروپا صرفا پذیرش و تسلیم شدن ما برابر آمریکا است.
طرف مقابل اراده سیاسی برای هیچ‌گونه تعامل و کاهش تنش ندارد
وی توضیح داد: در این رابطه به مواضع سه کشور اروپایی دقت کنید؛ آن‌ها نگرانی‌های کلی را مطرح می‌کنند چون از نشان دادن نقض برجام توسط ایران ناتوان هستند لذا مطلبی برای مذاکره یا رفع نگرانی‌هایشان طرح نمی‌کنند و صرفا می‌گویند ایران باید با آمریکا مذاکره کند و انگار از خودشان اراده‌ای ندارند؛ بنابراین جبهه مقابل، اراده سیاسی برای هیچ گونه تعامل و کاهش تنش ندارد و صرفا قصد دارد با فشار و استفاده از ابزارهای در اختیارش ایران را تسلیم کند.
این عضو هیات رئیسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس اضافه کرد: در چنین شرایط بین‌المللی ۳ احتمال وجود داشت؛ اول اینکه کشورهای اروپایی سازوکار ماشه را فعال نکنند. این حالت به منزله از دست دادن فرصت استفاده از اهرم‌های فشار علیه ملت ایران بود که با توجه به خباثت‌های آن‌ها، معلوم بود که چنین اتفاقی نخواهد افتاد. روشن بود که آن‌ها از نظارت‌های فراپادمانی و محدودیت‌های ناشی از برجام منتفع هستند و آن را تا آخرین لحظه ممکن ادامه خواهند داد و در آخرین فرصت‌ها آن را به سازوکار داوری ارجاع می‌دهند.
رفتار اروپایی‌ها در فعال کردن مکانیسم ماشه بی‌شرمی است
وی خاطرنشان کرد: برنامه هسته‌ای ما هیچ تغییری نکرده است؛ لذا اینکه امروز اروپایی‌ها دست به فعال کردن این سازوکار زده‌اند، صرفا به خاطر انقضای مهلت قطعنامه ۲۲۳۱ است. این رفتار اروپا بی‌شرمی است. اگر ایران در این ۱۰ سال به تعهدات برجامی خود پایبند نبوده است پس تعویق فعال سازی مکانیسم ماشه آن هم به دقایق پایانی چه توجیهی دارد، آیا این صرفا یک بازی زشت سیاسی نیست؟
نجابت در تبیین این موضوع گفت: البته دو وضعیت دیگر وجود داشت که محتمل‌تر به نظر می‌رسید؛ فعال‌شدن سازوکار ماشه یا تمدید موعد زمانی قطعنامه ۲۲۳۱ با توافق کشورها که این مورد اخیر در پیشنهاد چین و روسیه به شورای امنیت سازمان ملل منعکس شده بود. ما پیش‌بینی می‌کردیم که حالا یا پس از یک بازه زمانی، مجددا تحریم‌های سازمان ملل اعمال شوند.
آمریکا و اروپا با ایران قوی مشکل دارند
وی ادامه داد: شرایط سپتامبر ۲۰۲۵ با می ۲۰۲۵ یعنی قبل از حمله نظامی آمریکا و اسرائیل هم قابل مقایسه نیست. تمدید موعد زمانی قطعنامه ۲۲۳۱ نیز ملاحظات جدی دارد. اولین زیان این است که پس از تمدید سازوکار ماشه، فشار می‌آورند که ما امتیاز دهیم تا اروپا سازو کار را فعال نکند منتها موضوعی که آمریکا و اروپا را راضی می کند، توقف هرگونه غنی‌سازی یا به عبارتی نابودی برنامه هسته‌ای، مینیاتورسازی برنامه موشکی و ساقط کردن توان دفاعی کشور نیست؛ آن‌ها با ایران قوی مشکل دارند و صرفا به تجزیه ایران راضی خواهند شد. دشمن تلاش می‌کند تا با تهدید، امتیازاتی را که در حمله نظامی به دست نیاورد را بگیرد.
نماینده شیراز در مجلس گفت: معطل نگه داشتن کشور و شرطی‌سازی اقتصاد از دیگر عواقب دل بستن به تمدید شرایط برجام است. در چنین شرایطی اول ما باید از گذشته و اعتماد به غرب‌گرایان درس بگیریم و از یک سوراخ بارها گزیده نشویم. دوم آنکه باید برای استفاده از ظرفیت‌های جدید عرصه بین‌الملل برنامه‌ریزی کنیم. غرب با زیاده‌خواهی و تهدید به بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل می‌خواهد جمهوری اسلامی را وادار به تسلیم کند، حال اینکه ما نمی‌توانیم تسلیم شویم و باید عواقب این تحریم تحمیلی را مدیریت کنیم.
ایران به دنبال ایجاد ظرفیت‌هایی برای بعد از بازگشت تحریم‌های سازمان ملل است
وی اضافه کرد: برهمین اساس، بخش‌هایی از سیاست خارجی ما اینگونه است که به سادگی اجماع‌سازی علیه پرونده ایران رخ ندهد و ظرفیت‌هایی برای بعد از بازگشت تحریم‌های سازمان ملل ایجاد و تقویت شود. اینکه ما امروز چین و روسیه به صورت رسمی بیانیه می‌دهند که اجرا شدن مکانیسم ماشه غیرقانونی است و به تحریم‌های ناشی از آن پایبند نخواهند بود، ناشی از همین تلاش‌ها است.
این نماینده مجلس تاکید کرد: لازم است وزیر خارجه و دستگاه دیپلماسی تمرکز بیشتری در تعریف منافع مشترک و راهبردی با کشورهای غیراروپایی داشته باشند. ما به طور شایسته از ظرفیت چین و روسیه استفاده نمی کنیم و در نحوه تعامل با کشورهای همسایه مانند پاکستان و عراق نیز پویایی کافی نداریم این در حالی است که تعامل با این کشورها برای ساخت یک ایران قوی کافی است.
وی اضافه کرد: نظام تک قطبی دنیا از بین رفته و قدرت‌های بزرگ و نوظهوری در دنیا به وجود آمده‌اند. اعتبار نهادهای بین‌المللی غربی نیز پس از دوره طولانی یک جانبه‌گرایی و بی‌عدالتی از بین رفته و کشورهای ثالث به فکر افتاده‌اند تا سازوکارهای بین‌المللی جدیدی مانند سازمان همکاری‌های شانگهای و غیره ایجاد کنند.
نجابت ادامه داد: پیش از این، کارشناسان و اساتید حوزه بین‌الملل توضیح داده بودند که تحریم‌های سازمان ملل در قطعنامه‌ها ارتباط جدی به حوزه‌های اقتصادی ندارد. به صورت کلی موضوع تحریم‌های سازمان ملل، رژیم اشاعه هسته‌ای، رژیم اشاعه تسلیحاتی و رژیم ممنوعیت غنی‌سازی اورانیوم است و این حوزه‌ها تاثیر قابل ملاحظه‌ای بر اقتصاد ما ندارد.
در هیچ‌یک از قطعنامه‌های شش‌گانه، تجویز اقدام نظامی علیه ایران نشده است
وی بیان کرد: سازوکار ماشه به لحاظ نظامی و امنیتی نیز کم رمق است. در هیچ‌یک از قطعنامه‌های شش‌گانه، تجویز اقدام نظامی علیه ایران نشده و درادامه هم تصویب قطعنامه با وجود حمایت کشورهای چین و روسیه از ایران، بسیار بعید است البته اصوال امنیت کشور هیچ‌گاه با شورای امنیت سازمان ملل تامین نشده و از این به بعد هم تامین نخواهد شد.
این عضو هیات رئیسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس یادآور شد: در جنگ اخیر، آمریکا بدون اخذ مجوز از شورای امنیت به ما حمله کرد و در حمله به عراق در سال ۲۰۰۳ هم بدون وجود قطعنامه اقدام کرد اما این بار، همین تاثیرات کمرنگ هم محتمل نیست و ما می‌توانیم از آن جلوگیری کنیم. اجرای عملی تحریم‌های سازمان ملل وابسته به همکاری‌های بین‌المللی و ساختارهای نظارتی مانند کمیته‌های تحریم و پنل‌های کارشناسی سازمان ملل است. در همین قطعنامه‌ها از جمله ۱۹۲۹ ذکر شده که دبیرکل باید کمیته تحریم و پنل کارشناسان را شکل داده تا دستورالعمل‌های تحریم به کشورها اعلام شده و طبق قواعد، نظارت و گزارش‌گیری انجام شود.
وی اضافه کرد: تجربه نشان داده تحریم‌ها بدون اجماع و سازوکار قوی، کارآیی ندارد حتی در مساله کره شمالی، وقتی چین و روسیه تصمیم گرفتند در مقابل آمریکا بایستند، عملا نظام تحریمی سازمان ملل فرو ریخت البته این‌ها به معنی کمرنگ کردن خسارتی نیست که در دولت دوازدهم به این ملت تحمیل شد. قوه قضاییه وظیفه دارد به این موضوع رسیدگی کند اما در حال حاضر مصالح کشور ایجاب می‌کند به جای آنکه وقت خود را برای جلب همکاری دشمن اروپایی تلف کنیم، تحرک خود را به تعریف اهداف راهبردی و وابستگی متقابل اقتصادی نظامی با چین، روسیه، پاکستان و سایر کشورها معطوف کنیم.
