آیا زمان رسیدگی به شکایات کارگران کوتاه می‌شود؟
اول مهر، در مراسمی با حضور امین حسین رحیمی وزیر دادگستری و احمد میدری وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سامانه جدید جامع روابط کار به سامانه ابلاغ قوه قضاییه (ثنا) متصل شد.
در این مراسم، وزیر دادگستری از وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی خواست که بخشنامه‌ای را به هیات‌های حل اختلاف ابلاع کند تا تمامی کارگران و کارفرمایان عضو سامانه ثنا شوند و آن را ثبت کنند.
بنابراین از این پس، کارگران برای ثبت شکایات خود در حوزه روابط کار، باید عضو سامانه ثنا شوند و دادخواهی خود را برای ارجاع به هیات‌های حل اختلاف در این سامانه پیگیری نمایند.
در این نشست مطرح شد: « اتصال سامانه جدید جامع وزارت کار و سامانه ثنا با توجه به جایگاه ویژه و نقش محوری «زیرسامانه دادرسی کار» در رسیدگی به پرونده‌های مراجع حل اختلاف کارگری و کارفرمایی و همچنین در راستای اجرای تکلیف قانونی در ماده ۱۰۹ قانون برنامه پنجساله هفتم پیشرفت مبنی بر ابلاغ الکترونیکی آرای مراجع از جمله هیات‌های تشخیص و حل اختلاف برای ذینفعان انجام شده است. اتصال این زیرسامانه به سامانه ثنا (ابلاغ الکترونیک قوه قضاییه) اقدامی راهبردی است که در کنار هم‌افزایی بین دستگاه‌های حاکمیتی، فرآیند ابلاغ را به شکلی استاندارد، سریع و شفاف سامان‌دهی خواهد کرد».
اما آیا اتصال سامانه جامع روابط کار به سامانه ثنا، به نفع کارگران است؟ آیا با این اقدام، کارگری که چند ماه حقوق نگرفته یا به ناحق اخراج شده، سریع‌تر به حقوق و حقوق خود می‌رسد یا اطاله‌ی دادرسی که مدت‌هاست بر روند دادرسی کار حاکم شده، تشدید می‌شود؟
کار طولانی‌تر نشود
«مجید نیک عهد» کارشناس روابط کار ادارات کار استان مرکزی در این رابطه به ایلنا می‌گوید: کارگر برای ثبت شکایت ابتدا باید احراز هویت شود که معمولاً در دفاتر پیشخوان انجام می‌شود. تعیین زمان دادرسی و ارجاع آن نیز در سامانه جامع روابط کار به صورت مستقل انجام می‌شود و ربطی به سامانه ثنا ندارد؛ می‌خواهم بگویم دادرسی کار، روند کاملاً متفاوتی‌ست مگر اینکه در مرحله اجرا بخواهند از سامانه ثنا استفاده کنند؛ مثلاً اجراییه کارگر از طریق سامانه ثنا ابلاغ شود و به دست کارگر برسد یا برای اجرا دیگر نیازی به گرفتن نامه از اداره کار و بردن به دادگستری نباشد.
وی با بیان اینکه این اتصال می‌تواند مفید باشد به شرطی که روند دادرسی طولانی‌تر نشود و کارگر دچار رفت و آمدهای اضافی نگردد؛ می‌گوید: بایستی رویه‌های فیزیکی و دستی کار حذف شود. بایستی جزئیات کار و مراحلی که کارگر و کارفرما باید طی کنند، با شفافیت اعلام شود تا به سردرگمی کارگران و کارفرمایان نینجامد.
نیک عهد ادامه داد: در آیین دادرسی کار، اصل بر تسهیل‌گری و جلوگیری از اتلاف وقت است؛ حالا اعلام کرده‌اند همه کارگران باید در سامانه ثنا ثبت نام کنند؛ امیدواریم نتیجه‌ی این امر، بهبود روند دادرسی کار باشد.
باید از این اتفاق استقبال کرد
«احسان سهرابی» فعال کارگری اما معتقد است؛ اتصال سامانه جامع روابط کار به سامانه ثنا، اتفاق خوبی‌ست که باید از آن استقبال کرد.
این فعال کارگری در توضیح بیشتر می‌گوید: سال‌ها در هیأت‌های تشخیص و حل اختلاف روابط کار شاهد بوده‌ایم که چگونه کارگران برای احقاق حق خود ناچار هستند در پیچ‌وخم‌های اداری گرفتار شوند. شکایت‌های ساده ماه‌ها و گاه سال‌ها طول می‌کشید، نه به دلیل پیچیدگی پرونده‌ها، بلکه به خاطر سازوکار رسیدگی در وزارت کار که فرسنگ‌ها با شیوه‌های اصولی و سریع دادرسی فاصله داشت. پرونده‌ها بارها ممیزی می‌شد، ابلاغ‌ها به‌موقع نمی‌رسید، کارگران بارها مجبور به تکرار مسیر بودند و در نهایت، نتیجه دادرسی برای بسیاری دیگر امیدبخش نبود. به همین دلیل است که امروز باید از اتصال سامانه جامع روابط کار به سامانه ابلاغ ثنا و ورود قوه قضاییه به این عرصه استقبال کرد.
به اعتقاد این فعال کارگری، راه‌اندازی سامانه جدید دادرسی کار و اتصال آن به سامانه ابلاغ الکترونیک قوه قضاییه (ثنا)، گامی رو به جلو در جهت شفافیت و صیانت از حقوق کارگران و کارفرمایان است. با این حال، هنوز بخش بزرگی از فرآیند دادرسی کار در اختیار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است؛ فرآیندی که به دلیل مراحل طولانی، ممیزی‌های متعدد و بروکراسی فرساینده، عملاً مسیر احقاق حق را برای کارگران و حتی کارفرمایان سخت و پرهزینه کرده است.
سهرابی جمع‌بندی می‌کند: کارگران سال‌هاست از طولانی بودن روند دادرسی و بی‌اثر ماندن شکایات خود گلایه دارند. بسیاری از پرونده‌ها به دلیل همین تعلل‌ها و ممیزی‌های زائد در وزارت کار، عملاً به فراموشی سپرده می‌شوند یا برخی پرونده ها با توافق‌های اجباری مختومه می‌شود. انتقال همه مراحل رسیدگی به قوه قضاییه می‌تواند به یک مطالبه تاریخی جامعه کارگری پاسخ دهد: عدالت سریع، شفاف و بی‌طرفانه. تنها دغدغه‌ای که باقی می‌ماند، هزینه‌های مترتب بر آن است. کارگران، به‌ویژه دهک‌های پایین جامعه، اگر قرار باشد برای هر دادخواست هزینه‌ای پرداخت کنند، ممکن است از حق دادخواهی منصرف شوند و عدالت برای آنان همچنان دست‌نیافتنی بماند. اینجاست که دولت و قوه قضاییه باید تدبیری زیربنایی بیندیشند؛ یا از کارگران کم‌درآمد هزینه‌ای دریافت نشود، یا صندوقی حمایتی برای پوشش این هزینه‌ها ایجاد شود و یا اینکه بخشی از منابع بیمه‌ای و حمایتی در این مسیر هزینه گردد.
او در پایان می‌گوید: اتصال سامانه دادرسی کار به سامانه ثنا، تنها نخستین قدم است؛ برای احقاق حق کارگران و تسهیل‌گری در امر دادرسی کار، باید قدم‌های بلندتری برداشته شود. کارگران نیاز به حمایت جدی قوه قضاییه دارند.
