محیط‌زیست مازندران: علت مرگ فوک‌های خزری معلوم نیست
سید محسن کاظمی تبار روز چهارشنبه در نشست شورای حفاظت محیط زیست مازندران در ساری با تأکید بر اهمیت حفاظت از گونه در معرض انقراض فوک خواستار همکاری مردم و صیادان برای اطلاع‌رسانی و نمونه‌برداری تخصصی شد.
وی افزود: استمرار اجرای برنامه اقدام ملی حفاظت از فوک خزری در کنار پایش موضوع نمونه‌برداری تخصصی از لاشه‌ها در دستور کار قرار دارد.
رئیس محیط‌زیست دریایی اداره کل حفاظت محیط‌زیست مازندران با اشاره به اهمیت حفاظت از این گونه نادر در دریا خزر، بیان کرد: در کنار پایش‌های دریایی، پایش‌های ساحلی هم در دستور کار قرار دارد.
کاظمی‌تبار از مردم و مسافران خواست در صورت مواجه شدن با لاشه فوک خزری با سامانه ۱۵۴۰ تماس بگیرند.
وی به آغاز فصل صید ماهی‌های استخوانی در دریای مازندران، اشاره کرد و یادآور شد: صیادان هم در صورت آسیب به حیوان و یا حتی مواجه شدن با لاشه حیوان باید اطلاع‌رسانی کنند تا با نمونه‌برداری و علت‌یابی صورت‌گرفته دلیل تلفات رسیدگی شود.
رئیس محیط‌زیست دریایی اداره کل حفاظت محیط‌زیست مازندران گفت: صیادان باید مراقب باشند آسیبی به آنها وارد نشود چرا که جمجمه فوک‌های خزری بسیار ضعیف است.
به گفته رئیس محیط‌زیست دریایی مازندران، فوک خزری جزو گونه‌های در معرض انقراض در فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) ثبت شده است و به‌دلیل موقعیت جغرافیایی خاص مازندران، بخش قابل توجهی از نوار ساحلی استان برای عبور و زیست موقت مورد انتخاب این پستاندار دریایی قرار می‌گیرد اما با تهدیدات جدی زیست‌محیطی هم مواجه است.
فوک خزری تنها پستاندار بزرگترین دریاچه جهان و یکی از معروف‌ترین موجودات دریای کاسپین است که مدت‌هاست حال خوشی ندارد. طی سال‌های اخیر مشاهده لاشه‌های این گونه متفاوت آبزی در سواحل جنوبی دریای کاسپین این نگرانی را در بین دوستداران محیط زیست به وجود آورده که خطر انقراض نسل فوک‌های خزری بیش از هر زمان دیگری این جاندار دریایی را تهدید می‌کند.
بر اساس اعلام اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت، فوک خزری در فهرست جانوران آسیب‌پذیر قرار داشته و نیاز شدید به حفاظت دارد. اما این حفاظت فقط مختص ایران نیست و باید کشورهای روسیه، ترکمنستان، قزاقستان و جمهوری آذربایجان نیز به عنوان همسایگان خزر در این زمینه مشارکت کنند.
در خزر، کوچک‌ترین گونه فوک‌های واقعی، یعنی فوک‌های بدون گوش است و فقط در این دریاچه یافت می‌شود امادر ماه های اخیر ۴۵ لاشه‌های ثبت شده از این گونه خاص آبزی در سواحل مازندران کشف شده است.
همچنین سازمان محیط زیست اعلام کرد از ابتدای فروردین تا اوایل مهرماه امسال، لاشه ۵۴ قلاده فوک خزری در نوار ساحلی شمال کشف شد که حدود ۷۰ درصد این تلفات در سواحل استان مازندران، ۲۳ تا ۲۴ درصد در گیلان و یک تا دو درصد در سواحل استان گلستان مشاهده شده است.
ویژگی مهم لاشه‌های مشاهده شده این است که تقریباً تمامی آنها در شرایطی به سواحل ایران رسیده‌اند که دست کم یکی دو هفته از مرگشان گذشته بود، موضوعی که نشان می‌دهد مرگ این جانوران در آب‌های تحت حاکمیت ایران رخ نداده و احتمالاً در مناطق شمالی دریای خزر اتفاق افتاده است و سپس لاشه‌ها بر اثر جریان‌های آبی به سواحل ما منتقل شده‌اند.
مشاهدات نشان می‌دهد این جانوران در تورهای صیادی گرفتار نشده یا با قایق و اجسام سخت برخورد نکردند و نشانه‌ای از تلف شدن بر اثر دخالت انسانی دیده نمی‌شود و کاهش منابع غذایی، حضور گونه‌های مهاجم کیلکا کاهیان، آلودگی دریا، تغییرات دمایی و کاهش ورودی رودخانه ها، شرایط زیستگاه فوک خزری را به مرزهای ب نگران کننده‌ای رسانده است.
در خزر، کوچک‌ترین گونه فوک‌های واقعی، یعنی فوک‌های بدون گوش است و فقط در این دریاچه یافت می‌شود امادر ماه های اخیر ۴۵ لاشه‌های ثبت شده از این گونه خاص آبزی در سواحل مازندران کشف شده است.
این پستاندار دریای خزر در بیشتر نقاط دریا زندگی می‌کند و محل زیست آن بر حسب در دسترس بودن مواد. غذایی و به صورت فصلی متغیر است. در فصل تابستان و پاییز بیشتر فوک‌های خزر در آب‌های سرزمینی ایران به سر می‌برند.
در ایران و در سال‌های دهه ۶۰ شمسی تعدادی از ساکنان مازندران خاطراتی از دیدن فوک‌ها که به آن «سگ آبی» نیز می‌گویند در اسکله‌های خلوت مانند اسکله «نکا» به یاد دارند. فُک خزری از لحاظ ژنتیکی و حفظ تعادل در زنجیره غذایی دریای خزر بسیار با ارزش و مهم است.
این گونه آبزی به واسطه قرار گرفتن در راس هرم غذایی و پراکنش آن در کل زیستگاه، به عنوان گونه شاخص دریای خزر محسوب می‌شود. وجود فوک در دریای خزر که معیشت بسیاری از مردم وابسته به آن است، از نشانه‌های سلامت دریای خزر به حساب می‌آید.
