گروسی: همه چیز در ایران نابود نشده است/ برای بازرسی از تاسیسات دو چالش داریم

«رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز چهارشنبه و در یک کنفرانس خبری پس از آغاز نشست فصلی شورای حکام آژانس در وین به سوالات خبرنگاران پاسخ داد.

گروسی در پاسخ به این سوال که «با توجه به پیش‌نویس قطعنامه ارائه شده از سوی کشور‌های اروپایی که به دنبال تعیین دستورکار جدیدی برای نظارت آژانس در ایران است و به‌ویژه در آن خواسته شده محل ذخایر اورانیوم ایران پس از حملات آمریکا و رژیم صهیونیستی مشخص شود، همچنین با توجه به موضع ایران مبنی بر این که گزارش‌های جانبدارانه او منجر به حملات متجاورانه آمریکا و رژیم صهیونیستی علیه تاسیسات تحت پوشش توافق جامع پادمانی ایران با آژانس شده است، فعالیت نظارت و راستی‌آزمایی آژانس در ارتباط با تعیین محل ذخایر اورانیوم ایران پس از ایران حملات چگونه انجام خواهد شد؟»، گفت: باید دید که در نهایت چه چیزی تایید می‌شود. این متن (توافق ایران و آژانس در قاهره) ارجاعات زیادی به قطعنامه‌های مختلف دارد. ما این موضوع را بررسی خواهیم کرد.

مدیرکل آژانس افزود: اساسا ایران باید تاسیسات خود را اعلام کند. ما می‌دانیم که برای تاسیسات هدف قرار گرفته چه اتفاقی افتاده است. بنابراین، ما از هر چیزی که اعلام شده باشد اطلاع داریم و قرار است درباره آن گزارش بدهیم. بعد خواهیم دید که چه می‌شود.

به گفته گروسی، کشور‌های اروپایی و آمریکا درباره ارائه این پیش‌نویس با او مشورت نکرده‌اند.
‌
می‌توانیم گزارش خوبی تهیه کنیم

او در ادامه در پاسخ به این که «آیا آژانس قادر به انجام دادن راستی‌آزمایی و نظارت درباره محل اورانیوم غنی‌شده ایران به شکلی خواهد شد که منجر به تنش‌زایی با ایران نشود؟»، بیان کرد: به نظرم این امر لزوما شامل مختصات جغرافیایی یا چیز‌هایی از این قبیل نمی‌شود. این موضوعی است که باید آن را تحلیل و بررسی کنیم. اما موضوع دیگر-ارزیابی کاری که ما انجام می‌دهیم-به‌کلی سیاسی است. برخی در ایران گفته‌اند که ما اطلاعاتی (درباره برنامه هسته‌ای ایران) به (طرف‌های سوم) می‌دهیم که مطلقا نادرست است. بنابراین، شاید آنها نیاز به قطعنامه جدیدی برای گفتن این قبیل موضوعات نداشته باشند. این گونه ارزیابی منتقدانه همواره انجام می‌شود.

گروسی تاکید کرد: ما تا حد زیادی مطمئنیم که قادر خواهیم بود گزارش خوبی در این زمینه ارائه دهیم.

هرگز از شورای حکام درخواست تدوین قطعنامه نداشته‌ایم

گروسی در ادامه این نشست و در پاسخ به سوالی درباره ادعای یک منبع اروپایی مبنی بر ارائه شدن پیش‌نویس قطعنامه یادشده به درخواست آژانس و این که این پیش‌نویس در صورت به تصویب رسیدن چه تاثیری بر نظارت آژانس در ایران و اعتمادسازی در ارتباط با ایران خواهد داست، بیان کرد: مبنای این سوال دقیق نیست. آژانس یا من هرگز از شورای حکام درخواست تدوین یک قطعنامه را نداریم. برخی وقتی از یک قطعنامه خوششان نمی‌آید یا برعکس چنین چیز‌هایی را می‌گویند، اما آژانس هیچ گاه از شورای حکام نمی‌خواهد که یک قطعنامه صادر کند. این طور نیست که کسی چیزی بگوید و کاملا درست باشد و ما در آژانس از این موضوع بسیار آسیب دیده‌ایم. یک نفر می‌گوید ما به اسرائیل اطلاعات می‌دهیم و این به واقعیت موجود تبدیل می‌شود. عجیب است. من فقط از قطعنامه‌هایی که شورای حکام تصویب می‌کند، پیروی می‌کنم.

مدیرکل آژانس درباره سطح همکاری با ایران و ارتباط آن با این قطعنامه در صورت تصویب آن گفت: «من همواره این را در گفت‌وگوهایم با همکاران ایرانی تکرار کرده‌ام که باید روی کاری که انجام می‌دهیم تمرکز کنیم. این یک امر مسلم است؛ ما ان‌پی‌تی (پیمان منع گسترش تسلیحات اتمی)، توافق جامع پادمانی و برخی ترتیبات جانبی و برخی هنجار‌هایی داریم که با هدایت آنها کارمان را پیش می‌بریم. گاهی هم چیز‌هایی دیگری مانند بیانیه‌ها و توافقنامه‌هایی داریم که نمونه آن توافق قاهره است. من تلاش می‌کنم روی این موضوع تمرکز کنم، توافق پادمانی را در آن‌جا با همکاری و هماهنگی اجرا کنم. برهه فعلی ساده نیست؛ وضعیتی است که ما هنوز در آن قرار نداریم و مایلیم به آن برسیم.»

ذخایر اورانیوم غنی‌شده در تاسیسات باقی مانده‌اند

او افزود: من امروز به شورای حکام گفتم که ما کار بازرسی را شروع کرده‌ایم، اما هنوز نتوانسته‌ایم به تاسیسات هدف قرار گرفته برویم. امیدوارم بتوانیم. در واقع باید به آن‌جا برویم، چراکه این تا زمانی که ایران بخشی از نظام منع اشاعه (تسلیحات اتمی) و پیمان ان‌پی‌تی باشد، بخشی از تعهدات آن است و خودشان هم همین را گفته‌اند که به نظرم این موضوع-ماندن در ان‌پی‌اتی- مهم، گامی سازنده و تصمیمی عاقلانه است. اما وقتی در ان‌پی‌تی بمانیم، تعهداتی هست که باید به آن عمل کرد. این کار به میزان لازم انجام نمی‌شود.

مدیرکل آژانس در ادامه گفت: باور ما و اجماع نظر این است که ذخایر اورانیوم غنی‌شده هنوز در آن‌جا (محل تاسیسات بمباران‌شده) است و این موضوع از سوی دولت ایران نیز تایید شده است؛ بنابراین ما باید این موضوع را بررسی کنیم. این موضوع، یعنی چگونگی و زمان انجام دادن آن مبنای گفت‌و‌گو‌های ماست. امیدواریم بتوانیم به گونه سازنده‌ای پیش برویم، چه قطعنامه‌ای در کار باشد و چه نباشد. اگر این قطعنامه تصویب شود، شده است. امیدوارم بتوانیم این تعامل را ادامه بدهیم.

بعد پادمانی توافق آمریکا و عربستان حیاتی است

گروسی درباره توافق همکاری هسته‌ای آمریکا و عربستان نیز گفت: جوهر توافق هنوز تازه است. ما به‌زودی با همکاران آمریکایی و سعودی دیدار می‌کنیم. خوشحال شدم که در بیانیه‌هایشان به تعهدات پادمانی اشاره کرده‌اند. توافق ظاهراً کلی است ولی فعالیت‌های چرخه سوخت را هم شامل می‌شود. ما باید مطمئن شویم که توانایی راستی‌آزمایی داریم. هنوز چیزی ساخته نشده، پس وقت هست. بعد پادمانی این موضوع برای ما حیاتی است.

باید خود را با قانون جدید ایران سازگار کنیم

او در ادامه این نشست خبری و در پاسخ به این سوال که «آیا آژانس در مدت پنج ماهی که از هدف قرار گرفتن تاسیسات اتمی ایران و تعلیق همکاری ایران با آژانس می‌گذرد، قادر بوده اقدام جدیدی برای دست یافتن به این سطح از دسترسی و جلب اعتماد ایران برای انجام دادن فعالیت‌های نظارتی خود انجام دهد؟»، گفت: تنها کاری که می‌توانم انجام بدهیم، گفت‌و‌گو با ایران است؛ این تاسیسات در ایران واقع شده‌اند و ایرانی هستند؛ بنابراین ما در این باره گفت‌و‌گو می‌کنیم و وقتی از ما درخواست شود گفت‌و‌گو‌های دوجانبه آنها با آمریکا را تسهیل می‌کنیم که ممکن است در این زمینه مفید واقع شود. اساسا این موضوع، یعنی کار‌های اجتناب‌ناپذیری که باید قادر به انجام دادن آن باشیم، میان ما و ایران است. قانون جدیدی در ایران تصویب شده است و ما باید خود را با آن سازگار کنیم. در شرایط آسانی قرار نداریم؛ در این کشور انتقاد‌های زیادی از من و از آژانس می‌شود. در آن‌جا شرایط اجتماعی و سیاسی‌ای حاکم است که باید در نظر گرفته شود. من مصرانه به کار خود و به ماموریتم ادامه خواهم داد.

ایران به قطعنامه‌های آژانس واکنش نشان می‌دهد

مدیرکل آژانس در ادامه در پاسخ به این سوال که «قطعنامه تروئیکای اروپا و اتحادیه اروپا در صورت تصویب شدن چه تاثیری بر دستورکار دوجانبه ایران و آژانس خواهد داشت و کارشکنی در اختیارات آژانس چگونه ممکن خواهد بود؟»، توضیح داد: به طور کلی این گونه قطعنامه‌ها با واکنش‌هایی همراه است که نمی‌خواهم آن را پیش‌بینی کنم. ما انتظار داریم که همکاری ما ادامه پیدا کند و در مضیقه نباشد. فکر نمی‌کنم تصویب یک قطعنامه باید به همکاری کمتر با آژانس منجر شود. "همکاری" کلمه خوبی است، اما تعهداتی نیز در میان است. مسلما برای این که این تعهدات اجرا شود، باید تعامل توام با همکاری داشته باشیم. امیدواریم این (همکاری) ادامه پیدا کند. فعلا شکافی وجود دارد که هنوز بسته نشده است. چیز‌هایی هست که هنوز ندیده‌ایم و بازرسی نکرده‌ایم. این کار باید انجام شود. باید برویم و بررسی کنیم.

گروسی در ادامه درباره تاثیر تصویب این قطعنامه بر رویه نظارتی آژانس در ایران با اشاره به نقش شورای عالی امنیت ملی ایران در تعیین سطح بازرسی‌ها و ضرورت هماهنگی این فعالیت‌ها با ایران گفت: «من رویکردم را تغییر نخواهم داد. مسلما ممکن است یک قطعنامه از من بخواهد یا به من دستور بدهد که برخی اقدامات را انجام بدهم، اما حتی در نبود یک قطعنامه هم من به کار خود ادامه خواهم داد.»

او در ادامه در پاسخ به این سوال که «با توجه به ادعای موسسه علم و امنیت بین‌المللی (ISIS) مبنی بر این که ایران یک محفظه انفجار بزرگ‌تر از آنچه در پروژه عماد بود ساخته است، آیا این مربوط به فعالیت‌های نظارتی آژانس است؟»، گفت: خیر، این موضوع مستقیما به مقررات بازرسی ما مربوط نیست. در گذشته فعالیت‌هایی در منطقه طالقان بود، اما اتلان چیزی نیست که نیاز به بازرسی آژانس داشته باشد.

همه چیز در ایران نابود نشده است

مدیرکل آژانس در پاسخ به سوال خبرنگاری مبنی بر این که «چه نظری درباره اظهارات ایران دارد که گفته است تاسیسات اتمی ایران در حملات متجاوزانه آمریکا و رژیم صهیونیستی از بین رفته است و چیزی برای نظارت بازرسان آژانس در آن‌جا وجود ندارد؟»، گفت: «نمی‌دانم دقیقا به اظهارات چه کسی اشاره کردید، اما همه چیز نابود نشده است. برخی تاسیسات در نطنز به شدت آسیب دید، اما به برخی دیگر آسیبی وارد نشد. درباره تاسیسات دیگر در اصفهان نیز همین طور است. فردو نیز مورد حمله قرار گرفته است، اما همان طور که گفتم این اجماع نظر گسترده وجود دارد که مواد هسته‌ای هنوز در آن‌جاست. ممکن است هنوز بتوانیم به آن دسترسی پیدا کنیم؛ بنابراین این درست نیست که بگوییم به دلیل نابود شدن همه چیز، چیزی برای دیدن وجود ندارد.»

او افزود: «به طور کلی و نه فقط درباره ایران می‌گویم که اگر کشوری با تاسیسات تحت نظارتی داشته باشد به ما اطلاع دهد که چیزی نابود شده است و ما نمی‌توانیم بازرسی‌های خود را انجام بدهیم، اول ما باید آن را بررسی کنیم. این روش کار یک نظام بازرسی عادی است.»

گروسی در پاسخ به سوال دیگر این خبرنگار که پرسید «آیا از موضوع بازداشت "امیررضا جلیلیان" یکی از کارکنان ایرانی آژانس ۱۸ ماه پیش در سفری به ایران و محکوم شدن او به ۱۰ سال زندان به جرم جاسوسی مطلع است و آیا آژانس گفت‌وگویی با ایران درباره آزادی او انجام داده است؟»، گفت: «این موضوع در حیطه مسائل کارکنان است و ارتباطی به برنامه هسته‌ای ایران ندارد. این موضوعی است که وکلا باید به آن رسیدگی کنند.»

او افزود: «ارتباط عجیبی میان این دو موضوع برقرار نکنیم. این موضوع ارتباط به فعالیت‌های راستی‌آزمایی ما در ایران ندارد. این موضوعی است که حدود دو سال است در جریان بوده است و مسلما ما آن را بررسی می‌کنیم. مسلما مسائل حقوقی مطرح است و ما از طریق کانال‌های قانونی این موضوع را بررسی می‌کنیم.»

برای بازرسی از تاسیسات ایران ۲ چالش داریم

مدیرکل آژانس در بخش دیگری از این نشست با تکرار اظهارات خود در پاسخ به سوالی درباره موضوع اشتراک‌گذاری اطلعات محرمانه برنامه هسته‌ای ایران با طرف‌های سوم و درخواست ایران برای ارائه تضمین‌هایی از سوی آژانس در این زمینه گفت: «همان‌طور که گفتم، ما اطلاعات را در اختیار کسی قرار نمی‌دهیم. مسلما افراد آزادند که بگویند ما این کار را می‌کنیم. هیچ سندی در این باره وجود ندارد. آژانس هیچ‌گاه چنین کاری انجام نداده است. درباره این که گفته می‌شود به این تاسیسات حمله شده است، چون اطلاعاتی درباره آنها به اشتراک گذاشته شده، باید گفت که این تاسیسات-محل آنها و این که چه کاری که آن‌جا انجام می‌شود-مشخص و شناخته‌شده هستند. صراحتا بگویم که تکرار یک دروغ آن را به حقیقت تبدیل نمی‌کند. مسلما ما در گفت‌وگوهایمان با ایران به این موضوعات می‌پردازیم، اما این طور نیست که زیاد مطرح شوند.»

گروسی در ادامه گفت که حتی با وجود بی‌سابقه‌بودن این‌گونه حملات به تاسیسات اتمی یک کشور نمی‌توان توجیه کرد که به دلیل نبود پروتکل‌های مشخص در چنین موقعیتی، نمی‌توان بازرسی انجام داد.

او بیان کرد که مشکل آلودگی هسته‌ای محیط و احتیاط‌های لازم هنگام نزدیک شدن یا ورود به یک تاسیسات هسته‌ای آسیب‌دیده یا تخریب شده، دو چالش بازرسی از این تاسیسات است، اما آلودگی هسته‌ای در این محل‌ها در صورت وجود، محدود است و آژانس «دقیقا می‌داند چه کاری باید انجام دهد و این دلیلی برای تعیین پروتکل‌ها و دستورالعمل‌های جدید بازرسی نیست.»