تصویب تحقیق و تفحص از فیلترشکن‌ها در مجلس
«برخی با فروش فیلترشکن درآمد‌های میلیاردی کسب می‌کنند که به نفع کشور نیست.» این هشداری است که مسعود پزشکیان مهرماه سال گذشته در اولین جلسه شورایعالی فضای مجازی مطرح کرده بود.
حالا مجلس شورای اسلامی تحقیق و تفحص درباره عناصر اصلی تولید، توزیع و فروش فیلترشکن در ایران را به تصویب رسانده است و طی آن قرار است ابعاد فنی، اقتصادی، امنیتی و نظارتی این بازار را روشن شود.
مصوبه امروز مجلس در این حوزه، ۱۱ محور دارد که تحقیق و تفحص از عملکرد سامانه‌های مدیریت گذرگاه‌های کشور نیز در بر می‌گیرد. هدف از این بررسی، شفاف‌سازی وضعیت فیلترشکن‌ها، مقابله با تخلفات و تضمین حفاظت از داده‌ها و امنیت کاربران است.
گفتنی است سال گذشته سخنگوی دولت و وزیر ارتباطات گردش مالی این بازار را حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان اعلام کرده بودند؛ عددی که در برخی اظهارنظر‌ها به ۵۰ هزار میلیارد تومان نیز رسید.
معاون نظارت بانک مرکزی در پاسخ اعلام کرده بود، در صورت درخواست وزارت ارتباطات، آمار فروش فیلترشکن‌ها قابل ارائه است.
اما هیچ‌کدام از مسئولینی که آمار‌های مختلفی درباره گردش مالی فیلترشکن‌فروشی داده بودند، پای شفاف‌سازی این فضا نیامد و از آن زمان این ارقام صرفاً همچنان هر از گاهی از سوی برخی جریان‌های سیاسی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.
در نهایت مجلس شورای اسلامی تصمیم گرفت درباره سامانه‌ها و عناصر اصلی مرتبط با تولید، توزیع و فروش فیلترشکن‌ها در ایران تحقیق و تفحص انجام دهد.
حالا در یکی از محور‌های اصلی مصوبه امروز مجلس آمده است: «با توجه به اعلام برخی مقامات ارشد دولت مبنی بر گردش مالی ۵۰ الی ۷۰ هزار میلیارد تومانی فروش فیلترشکن در کشور، چه بررسی‌هایی انجام داده‌اید؟ طراحی و اجرای چه فرآیند‌های نظارتی داشته‌اید؟»
همچنین در بخش دیگری از این مصوبه، موضوع افزایش تعرفه اینترنت مورد سوال قرار گرفته است: «مبنای قیمت‌گذاری ترافیک و پهنای باند اینترنت برای مردم به‌عنوان مصرف‌کننده نهایی چیست؟ مردم تا کجا هزینه‌های ناشی از عدم مدیریت بهینه شبکه را باید بپردازند؟»
متن کامل مصوبه امروز مجلس با عنوان «تحقیق و تفحص از سامانه‌های مدیریت گذرگاه داده‌ای کشور و مقابله با عناصر و ابزار‌های حاکمیت‌گریز (فیلترشکن‌ها)» در ادامه آمده است:
با سلام و تحیت.
با احترام، بازگشت به‌نامه شماره ۴۸۳۰۴۸ مورخ ۱۴۰۲/۰۵/۰۷ و نامه شماره ۴۳۲۲۵۹ مورخ ۱۴۰۲/۰۵/۱۲ درخصوص تقاضای تعدادی از نمایندگان محترم (مندرج در ذیل گزارش)، برای انجام «تحقیق و تفحص با موضوع: تحقیق و تفحص از عملکرد سامانه‌های مدیریت گذرگاه‌های کشور و مقابله با ابزار‌های حاکمیت گریز (فیلترشکن‌ها)» و همچنین «تحقیق و تفحص درباره عناصر اصلی تولید، توزیع و فروش فیلترشکن در ایران» به استحضار می‌رسد:
نظر به اجرای ماده (۲۱۲) آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، ابتدا اطلاعات واصله از دستگاه‌های اجرایی در جلسه مورخ ۱۴۰۲/۰۷/۱۰ در اختیار هیأت تحقیق و تفحص قرار گرفت و نظر به اظهار مورخ ۱۴۰۲/۰۷/۱۶ متقاضیان مبنی بر اصرار آنها، مراتب ارائه شده در جلسه رسمی مورخ ۱۴۰۲/۰۸/۳۰ کمیسیون آی‌سی‌تی با حضور ۱۸ نفر از نمایندگان محترم عضو کمیسیون مطرح گردید. همچنین وزیر محترم ارتباطات و فناوری اطلاعات مورخ ۱۴۰۲/۰۹/۰۵ پس از استماع نظرات متقاضیان تحقیق و تفحص مقرر شد؛ انجام تحقیق و تفحص در خصوص ادغام و ضرورت
تغییر در ساختار مجموعه مذکور تحت عنوان «تحقیق و تفحص از سامانه‌های مدیریت گذرگاه داده‌ای کشور و مقابله با عناصر و ابزار‌های حاکمیت‌گریز (فیلترشکن‌ها)» در محور‌های ذیل به تصویب رسید:
۱) ترافیک ورودی و تولیدی کشور به چه میزان است؟ نسبت ترافیک مصرف داخلی به مصرف خارجی به چه میزان است؟ چه برنامه‌ای برای افزایش سهم ترافیک داخلی از کل ترافیک مصرفی کشور و تحقق هدف ۷۰ درصد ترافیک داخلی دارید؟
۲) با توجه به مصوبه ۱۳ خرداد ۱۳۹۶ شورای عالی فضای مجازی، چه میزان از داده‌های شهروندان ایرانی در اختیار سکو‌های خارجی قرار گرفته و می‌گیرد؟ چه میزان از داده‌ها و اطلاعات سکو‌های خارجی که روی شبکه ملی اطلاعات قرار دارند، تاکنون توسط دستگاه‌های داخلی صیانت کلان داده انجام شده است؟
۳) داده‌ها و اطلاعات پردازش شده توسط ابزار‌ها و سکو‌های حاکم‌گریز که عملاً زیر نظر مرجع قضایی قابل نظارت هستند، به چه ترتیب حجم داده توسط کدام سامانه و نرم‌افزار اخذ می‌شود؟
۴) چه برنامه‌ای در بعد دستگاه‌های حکمرانی برای حفاظت از داده‌ها و اطلاعات شهروندان ایرانی و جلوگیری از خروجی آنها وجود دارد؟
۵) پیرامون نحوه خرید و فروش و اجرای ابزار‌های مختلف حاکم‌گریز و دور زدن سامانه‌های امنیت داده از قبیل نرم‌افزار‌های موسوم به فیلترشکن (VPN) چه اقداماتی داشته‌اید؟
۶) با توجه به اعلام برخی مقامات ارشد دولت مبنی بر گردش مالی ۵۰ الی ۷۰ هزار میلیارد تومانی فروش فیلترشکن در کشور، چه بررسی‌هایی انجام داده‌اید؟ طراحی و اجرای چه فرآیند‌های نظارتی داشته‌اید؟
۷) مبنای قیمت‌گذاری ترافیک و پهنای باند اینترنت برای مردم به‌عنوان مصرف‌کننده نهایی چیست؟ مردم تا کجا هزینه‌های ناشی از عدم مدیریت بهینه شبکه را باید بپردازند؟
۸) دستگاه‌های همکار و ناظر در تبادل داده کشور، چه نظارت‌هایی در حفظ داده شهروندان در این فضای فیلترشکن فروشی دارند؟
۹) با تخلفات اشخاص و مأموران دولتی ذینفع در مافیای فروش فیلترشکن چه برخوردی صورت گرفته است؟
۱۰) برای حفظ سلامت و امنیت روانی کودکان در فضای مجازی و کمک به والدین جهت نظارت بر مصرف صحیح داده‌های اینترنتی و کاهش هزینه‌های خانوار‌ها در بهره‌گیری سالم و مفید از اینترنت چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
۱۱) با توجه به اینکه استفاده فراگیر از ابزار‌های حاکمیت‌گریز، منجر به ایجاد دسترسی سکو‌های خارجی به داده‌ها و اطلاعات شهروندان ایرانی و نقض حریم شخصی شهروندان، موجب بروز تهدیدات امنیت ملی شده است، برای مقابله با فیلترشکن‌های خارجی چه اقداماتی انجام داده‌اید؟ ظاهراً حتی اقدامات قبلی تعطیل شده‌اند.
