گرانی سنگین کالاهای اساسی و سقوط همزمانِ قدرت خرید مردم
نادر مرادی از گرانی سنگین کالاهای اساسی و سقوط همزمانِ قدرت خرید دستمزد انتقاد کرد.
قیمت دارو دوباره در حال افزایش است (براساس اخبار رسمی ۴ تا ۱۲ برابر میشود)؛ ارز ترجیحی کالاهای اساسی از جمله برنج حذف شده و قرار است گرانی بنزین یک شوک مجدد به بازار اقتصاد وارد آورد.
در چنین شرایطی صحبت از سبد معیشت حداقلی خانوارهای کارگری و قیاس آن با دستمزد واقعی، از معنا تهی شده است؛ «نادر مرادی» فعال کارگری در این رابطه به ایلنا میگوید: قیمت کالاهای اساسی یکی پس از دیگری در حال افزایش است و نتیجهی این روند، خم شدن کمر مردم فقیر و بیپناه است؛ فشاری که در سالهای گذشته سابقه نداشته است.
او ادامه داد: قیمت مایحتاج اساسی زندگی مردم به شدت بالا رفته؛ و هنوز بالاتر هم میرود. امروز قیمت هر کیلو برنج ایرانی حدود ۴۰۰ هزار تومان است؛ با یک محاسبه سرانگشتی به این نتیجه میرسیم که قیمت یک دانه برنج (دقیقاً یک دانه برنج ساده) چیزی حدود ۸۰ هزار تومان میشود. این قیمت به راستی کمرشکن و بیسابقه است؛ سوال این است که اجرای ارز ترجیحی قرار است قیمت برنج را به چه پایهای برساند؛ با یک شوک قیمتی جدید چه بالایی سر سفرهها میآید؟!
به گفته مرادی، اجرای سیاستهای انقباضی و حذفی دولت، منجر به ایجاد موج گرانی جدید تا پایان سال و همچنین در ماههای ابتدایی سال آینده میشود و این یعنی گرانی به توان ۲!
این فعال کارگری تاکید میکند: افزایش دستمزد هرچقدر هم که باشد، نمیتواند این گرانی مضاعف را جبران کند؛ در واقع با این سیاستهای دست راستی و انقباضی، سال آینده قدرت خرید طبقه کارگر و ارزش واقعی دستمزد بازهم سقوط خواهد کرد.
مرادی اضافه میکند: دولت آنقدر در مدیریت بازار ناموفق بوده که مردم هر روز باید منتظر یک سورپرایز تازه باشند! دیروز گوشت، امروز برنج، فردا قند، پسفردا روغن و. انگار مسابقهی گرانی راه افتاده و جایزهاش خم شدن کمر مردم است!
او با بیان اینکه «نظارتی در کار نیست» گفت: مدام اخباری از گزارش ناترازی و رالی صعود دلار و طلا منتشر میشود؛ نوزدهم آذر، قیمت دلار به بیش از ۱۲۴ هزار تومان رسیده؛ ببینید دستمزد چقدر سقوط کره؛ پایه مزد کمتر از ۱۰۰ دلار است!
حداقل دستمزد به اضافه مزایای همه شمول برای کارگری که یک فرزند دارد، چیزی حدود ۱۵ میلیون تومان است؛ این دستمزد، با در نظر گرفتن قیمت دلار در نوزدهم آذر (که ۱۲۴ هزار و ۸۷۰ تومان است) حدود ۱۲۰ دلار میشود. کارگری که روزی ۸ ساعت و هفتهای ۴۴ ساعت کار میکند، در نهایت ماهی ۱۲۰ دلار حقوق میگیرد و با این حقوق ناچیز باید یک ماه کامل زندگی کند.
مرادی میگوید: این مبلغ ناچیز را با حقوق کارگران مشابه (منظورم حداقلبگیران است) در کشورهای دیگر و همچنین کشورهای همسایه مقایسه کنید؛ نتیجه روشن است: کارگران ایرانی به شدت به زیر خط فقر سقوط کردهاند.
نوسان قیمت دلار و نگرانی کارشناسان از افت قدرت خرید مردم
خبرگزاری ایسنا نیز در گزارشی نوشت: قیمت دلار (ارز) در بازار آزاد ایران طی هفتههای اخیر روند صعودی داشته و تا مرز ۱۲۶ هزار و ۷۵۰ تومان نیز ثبت شده است. این افزایش قیمت بار دیگر نگرانیها نسبت به نوسانات بازار ارز را بالا برد تا مردم نگران افزایش قیمت کالاها به واسطه بالا رفتن نرخ دلار باشند.
طبق گزارشهای میدانی ایسنا طی چند روز اخیر، نرخ خرید و فروش دلار در بازار آزاد بین ۱۲۱ تا ۱۲۶ هزار و ۷۵۰ تومان نوسان داشت و روز گذشته (چهارشنبه - ۱۹ آذر ۱۴۰۴) نیز قیمت دلار در بازه ۱۲۴ هزار و ۸۰۰ تومان تا ۱۲۴ هزار و ۲۵۰ تومان بود. همچنین فاصله بین نرخ خرید و فروش در روزهای اخیر همچنان ادامه دارد که نشانهای از بیثباتی بازار به شمار میرود.
کارشناسان معتقدند رشد اخیر دلار حاصل ترکیب عوامل اقتصادی، سیاسی و روانی است. مهدی بهنامه، عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد، در این باره به ایسنا گفت: «مهمترین عامل، ابهامات و ناامنیهای سیاسی در سطح بینالملل است. زمانی که در کشورهای مختلف خصوصا کشورهایی که با ایران ارتباط نزدیک دارند (ونزوئلا) ناامنی ایجاد میشود، مردم به سمت دلار و طلا میروند. افزایش تقاضا قیمت ارز را بالا میبرد. همچنین کاهش درآمدهای نفتی باعث شده عرضه دلار کمتر شود و ترکیب کاهش عرضه و افزایش تقاضا نرخ دلار را افزایشی کرده است.»
از سوی دیگر، سید حمید حسینی، عضو هیئت نمایندگان اتاق ایران، با اشاره به وضعیت اقتصادی داخلی اظهار کرد: «ارز تابع عرضه و تقاضاست و عوامل بنیادی و ژئوپلیتیک بر آن اثرگذارند. کاهش درآمدهای ارزی دولت باعث فشار بر بازار شده است.»
طبق بررسیهای انجام شده، تنشهای خارجی، وضعیت «نه جنگ و نه صلح» در کشور، خبرهای مرتبط با بنزین و بودجه و کاهش اعتماد عمومی به سیاستگذار باعث شده بازارسازها از شرایط سوءاستفاده کنند و نرخ ارز در مسیر افزایشی قرار گیرد. با اینکه بانک مرکزی با سیاستهایی مانند حمایت از تولیدکنندگان ارزآور و انتشار ابزارهای تأمین مالی ارزی، به دنبال مدیریت بازار است، اما اختلاف بین قیمت رسمی و بازار آزاد هنوز قابل توجه است.
در همین زمینه رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرده که بانک مرکزی طرحهایی برای حمایت از تولیدکنندگان ارزآور دارد تا عرضه دلار به بازار افزایش یابد. وی تأکید کرد که نرخ واقعی دلار متفاوت از قیمت بازار آزاد است و قیمتهای غیررسمی مورد پذیرش نیست. او معتقد است که التهابات موجود باعث بالا رفتن قیمت ارز شده است.
آلبرت بغزیان - اقتصاددان - نیز در گفتوگو با ایسنا تاکید کرد: «بازار ارز در آتش بیاعتمادی است و حتی اگر عوامل بنیادی تغییر نکنند، ترس و نااطمینانی مردم باعث رشد قیمت دلار میشود. سوءمدیریت و ناهماهنگی سیاستهای اقتصادی، زمینه را برای سودجویی دلالان فراهم کرده است.»
اثر روانی نوسانات بر قیمتها
البته موضوع به همین جا ختم نمیشود و برخی کارشناسان هشدار میدهند که در صورت ادامه بیاعتمادی عمومی و فشارهای اقتصادی، نوسانات بازار ارز ادامه خواهد داشت. به گفته آنها، رشد انفجاری قیمت دلار میتواند بر تورم و قدرت خرید مردم اثر مستقیم بگذارد. همچنین رفتار جمعی سرمایهگذاران و معاملهگران، همراه با انتظار برای افزایش نرخها، خود به افزایش قیمتها دامن میزند. این پدیده روانی یکی از دلایل تداوم روند صعودی دلار عنوان شده است.
کارشناسان پیشبینی میکنند اگر سیاستهای بانک مرکزی در حمایت از صادرکنندگان و مدیریت بازار به طور کامل اجرا شود، شاید فشار بر بازار تا حدی کاهش یابد؛ اما ادامه تحریمها و نوسانات بینالمللی میتواند باعث تداوم بیثباتی نرخ ارز در بازار آزاد و حتی سایر بازارها شود.
