خسارت ۱۰۷ هزار میلیاردی زبالهها به ایران
هر روز صبح میلیونها ایرانی کیسه زباله را بیرون از خانه میگذارند، بیآنکه بدانند سرنوشت این پسماندها چه میشود. پشت این عادت ساده روزمره، یکی از عمیقترین بحرانهای زیستمحیطی کشور پنهان شده است؛ بحرانی که حالا با اظهارات تکاندهنده سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس دوباره به صدر اخبار بازگشته است.
رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس میگوید که سالانه دستکم ۲۱ میلیون تن پسماند عادی، حدود ۵۰ میلیون تن پسماند صنعتی، ویژه و خطرناک در کشور تولید میشود و خسارت عدم مدیریت پسماند شهری و خانگی به ۱۰۷ همت میرسد؛ بدون احتساب هزینههای درمانی که خود تقریباً دو برابر این رقم است.
بحران پسماند در ایران پدیده تازهای نیست. از دهه ۱۳۷۰ با رشد شهرنشینی، مصرفگرایی و صنعتیشدن، حجم زبالهها جهش پیدا کرد؛ اما زیرساخت مدیریت آن تقریباً همان سازوکارهای سنتی باقی ماند.
در بسیاری از شهرها همچنان تفکیک از مبدأ وجود ندارد یا صوری است، مراکز بازیافت ناکافیاند و دفن غیراصولی موجب نفوذ شیرابههای سمی به خاک و آبهای زیرزمینی شده است. استانهای شمالی، خوزستان، اصفهان و البرز از کانونهای اصلی این بحران به شمار میروند.
کاوه مدنی کارشناس محیط زیست معتقد است: مدیریت پسماند دیگر موضوع محیط زیستی صرف نیست؛ مسئله سلامت عمومی، اقتصاد، امنیت غذایی و حتی امنیت ملی است. نفوذ آلایندهها به منابع آب و خاک در حال ایجاد هزینههای پنهانی است که چند برابر خسارتهای اعلامشده خواهد شد.
ژاپن یکی از موفقترین الگوهای مدیریت پسماند در جهان را دارد. در این کشور، تفکیک زباله از مبدأ در بیش از ۱۰ دسته بهصورت اجباری انجام میشود. شهروندان موظفاند زبالهها را در روزها و کیسههای مشخص تحویل دهند و کوچکترین تخلف با جریمههای سنگین روبهرو میشود. بیش از ۸۰ درصد پسماندها بازیافت یا به انرژی تبدیل میشود و زبالهسوزهای مدرن با فناوری پاک علاوه بر کاهش حجم زباله، برق تولید میکنند.
کره جنوبی؛ زباله کمتر، هزینه کمتر
کره جنوبی با اجرای نظام هوشمند «پرداخت به ازای تولید زباله» رفتار شهروندان را تغییر داد. در این سیستم، هرچه یک خانوار زباله بیشتری تولید کند، هزینه بیشتری میپردازد. این سیاست باعث شد سرانه تولید زباله به شکل چشمگیری کاهش یابد. تفکیک دقیق، استفاده از سطلهای دیجیتال و سیستمهای هوشمند بازیافت کره را به یکی از پاکترین کشورهای صنعتی تبدیل کرده است.
چین؛ سرمایهگذاری برای آینده
چین در سالهای اخیر سرمایهگذاری عظیمی در ساخت زبالهسوزهای پیشرفته و توسعه زیرساختهای بازیافت انجام داده است. در کلانشهرها، تفکیک زباله بهصورت اجباری اجرا میشود و دفن زباله خام بهطور گسترده ممنوع شده است. این سیاستها بهطور محسوسی بحران پسماند در شهرهای بزرگ چین را مهار کرده است.
