دریاچه ارومیه پنج رنگ است!

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: دانشیار دانشگاه تهران با اشاره به نتایج پروژه تحقیقاتی درباره تغییر رنگ دریاچه ارومیه عامل قرمز شدن را نوعی میکروارگانیزم دانست و گفت: دریاچه ارومیه در فصول مختلف علاوه‌بر رنگ طبیعی با توجه به میکروارگانیزم غالب می‌تواند قرمز، صورتی، سبز و نارنجی دیده شود.

دکتر محمدعلی آموزگار، با توصیف این دریاچه افزود: دریاچه ارومیه از دریاچه های "پر شور" است که میزان شوری آن در شرایط عادی حداقل 5/2 مولار کلرید سدیم یا 15 درصد نمک است و یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد این دریاچه دائمی بودن آن است.

وی با بیان اینکه در دنیا تنها دو دریاچه شور دائمی مشابه دریاچه ارومیه با عناوین "بحرالمیت" و دریاچه نمک (Great salt lake) در آمریکا وجود دارد اظهار داشت: این دریاچه‌ها از لحاظ توریستی اهمیت دارد چرا که به دلیل بالا بودن میزان شوری نیاز به شنا ندارد و افراد به راحتی بر سطح آب باقی می‌ مانند. ضمن آنکه میکروارگانیزم هایی که در این دریاچه وجود دارند از لحاظ اقتصادی بسیار با ارزش است. علاوه بر این لجن و نمک موجود در این دریاچه نیز کابردهای درمانی دارد.

دانشیار دانشگاه تهران با اشاره به اقدامات سایر کشورها در زمینه حفظ اکوسیستم دریاچه‌های شور خاطرنشان کرد: در این زمینه اقداماتی برای حفظ اکوسیستم دریاچه ارومیه شده است ولی این اقدامات کافی به نظر نمی‌رسد.

وی شوری بالای 15 درصد را از مهمترین ویژگی‌های این دریاچه نام برد و یادآور شد: این میزان در فصول گرما تا 30 درصد و حد اشباع پیش می‌رود. با وجود این شرایط تنها ساکنان این دریاچه میکروارگانیزم‌ها هستند که فراوانی آنها بسته به میزان شوری و دمای آب در فصول مختلف سال متفاوت است. از این رو دریاچه در فصول مختلف با توجه به میکروارگانیزم‌های غالب به رنگ‌های "قرمز"، "صورتی"، "سبز" و "نارنجی" دیده می‌شود.

آموزگار، "آرکی"‌های نمک دوست را از مهمترین میکروارگانیزم‌های موجود در این دریاچه ذکر کرد و ادامه داد: در تابستان که میزان شوری دریاچه از 25 درصد و دمای آب از 30 درجه سانتیگراد بالاتر می‌رود فراوانی این میکروارگانیزم‌ها افزایش می‌یابد.

آرکی‌ها معمولا در شرایط سختی مانند دمای بالا یا غلظت زیاد نمک زندگی می‌کنند. این شاخه کمتر از 100 گونه را تشکیل می‌دهد که شامل باکتری‌های هوازی و غیر هوازی هستند که با محیط‌های افراطی سازگار شده‌اند.

این محقق قرمز شدن دریاچه ارومیه را به دلیل افزایش فراوانی این میکروارگانیزم‌ها دانست و توضیح داد: از آنجایی که آرکی‌های نمک دوست، رنگی هستند از این رو با کاهش عمق دریاچه و افزایش شوری آب میزان آرکی‌ها افزایش می‌یابد و رنگ دریاچه قرمز می‌شود.

وی قرمز شدن دریاچه ارومیه را پدیده‌ای عادی دانست که در دریاچه‌های "بحرالمیت" و دریاچه نمک (Great salt lake) آمریکا نیز ایجاد می‌شود، گفت: آنچه در قرمز شدن دریاچه ارومیه مهم است این است که با کم شدن ورودی آب به این دریاچه، میزان شوری آب افزایش می‌یابد که این امر می‌تواند زیستگاه‌های پرنده‌ها و جانورانی که ساکن این منطقه هستند به خطر اندازد ضمن آنکه فعالیت‌های کشاورزی مناطق اطراف دریاچه نیز تهدید می‌شود.

دانشیار دانشگاه تهران با اشاره به تحقیقات انجام شده در این زمینه در بخش بیوتکنولوژی دانشگاه تهران تاکید کرد: پدیده قرمز شدن دریاچه ارومیه برای اولین بار نیست بلکه معمولا همه ساله شاهد تغییر رنگ آن هستیم که با شروع فصل بارندگی به حالت عادی بر می‌گردد. بر این اساس پروژه تحقیقاتی از دو سال قبل در این مرکز تعریف و اجرایی شد.

آموزگار، ارتباط رشد کشند قرمز (Red Tide) و تغییر رنگ در دریاچه را رد و اضافه کرد: چنین موجوداتی با توجه به شوری بسیار بالای دریاچه توان زندگی در آن ندارند.

دکتر علی مخدومی کاخکی محقق پروژه تحقیقاتی میکروارگانیزم های نمک دوست به جزئیات قرمز شدن دریاچه ارومیه اشاره کرد و گفت: ساکنان دریاچه ارومیه شامل جلبک "دونالییلا"، "آرکی"‌ها و باکتری ها هستند که هرگاه شرایط آب به نفع یکی از این میکروارگانیزم‌ها تغییر می‌کند جمعیت سایر میکروارگانیزم‌ها کاهش می‌یابد.

وی با تاکید بر اینکه بر اساس تحقیقات هر چه میزان شوری افزایش می‌یابد، جمعیت "آرکی"‌های نمک دوست افزایش می‌یابد، گفت: در حال حاضر به دلیل افزایش شوری آب جمعیت آرکی‌ها افزایش یافته است. آرکی‌ها دارای پیگمان‌ها (دانه‌های رنگی) هستند که علاوه‌بر آنکه آنها را در برابر نور خورشید محافظ می‌کند، منبعی برای تامین انرژی در آنها است.

مخدومی با بیان اینکه قرمز شدن دریاچه ارومیه به دلیل میزان فراوانی آرکی‌ها است افزود: جلبک‌های "دونالییلا" از نوع ریز جلبک‌ها هستند و در رده عوامل ایجاد کشند قرمز قرار ندارند و از سوی دیگر میکروارگانیزم‌های عامل کشند قرمز در شرایط این دریاچه قادر به رشد نیستند از این رو کشند قرمز عامل تغییر رنگ این دریاچه به شمار نمی‌رود.

آموزگار با اشاره به تهدیدهای زیست محیطی برای این دریاچه خاطرنشان کرد: یکی از مشکلات کشور نبود سیستم کنترلی در زمینه پساب‌ها است که این امر سبب شده تا اکوسیستم مناطق مختلف مورد تهدید قرار گیرد.

این محقق پدیده قرمز شدن دریاچه ارومیه را نتیجه کاهش عمق و نزدیک شدن به مرز انتهایی حیات در این دریاچه دانست و افزود: این پدیده در صورت بی‌توجهی به اکوسیستم آن منجر به ایجاد شوره‌زاری به مساحت 6 هزار کیلومتر می‌شود.