آفتابنیوز : پيش از ايراد اين سخنراني مطالب زيادي درباره آن در رسانهها و مطبوعات جهان منتشر شد كه پيشبينيهاي مختلف و تحليلهاي پيشاپيش درباره آن را ارائه ميكرد. اينبار نه تنها دنيا بلكه در خود آمريكا هم بسياري منتظر شنيدن اين سخنراني بودند چون اين روزها آمريكا با بحثهاي جدي درباره يك موضوع حياتي اقتصادي روبهروست كه اهميت آن براي آمريكاييها از القاعده و 11 سپتامبر كمتر نيست. اين موضوع جنجال برانگيز كه تيتر مقالات و يادداشتهاي همه مطبوعات آمريكاست، امنيت اجتماعي است.
اين عبارت نامي است كه بر روي برنامه تأمين اجتماعي و بازنشستگي دولتي آمريكا گذاشته شده و بودجه آن از طريق ماليات بر حقوق تأمين ميشود. اكنون كه زمان بازنشستگي نسل ازدياد جمعيت آمريكا فرا رسيده اين سيستم هم با بحران روبهرو شده چرا كه تعداد متقاضيان درآمد بازنشستگي بيشتر از ميزان ماليات حقوق بگيران شده است.
پيشبينيها نشان ميدهد اين سيستم در سالهاي آينده با كسري بودجه 7/3 تريليون دلاري روبهرو خواهد شد.
وجود اين مشكل موجب شده تا تحليلگران پيشبيني كنند دولت بوش در دوره دوم بيشتر برروي مسائل داخلي متمركز خواهد شد. به همين دليل 5 روز پيش از سخنراني سالانه بوش در كنگره، او عدهاي از معاونان ارشد خود را به نشستي با اعضاي حزب جمهوريخواه فرستاد تا در اقدامي غيرمعمول از آنها درباره جزئيات سخنرانياش درخصوص تأميناجتماعي مشاوره بگيرد. تا يك روز پيش از اين سخنراني، مشاوران و دستياران بوش در هتل «گرين برير» در واشنگتن همچنان سخت مشغول تنظيم متن سخنراني بودند. بوش پيشنهاد اصلاحات اساسي در اين سيستم را مطرح كرد كه بخشي از اين اصلاحات دادن اين امكان به جوانان براي پسانداز بخشي از ماليات برحقوق خود در يك حساب شخصي است. مخالفان بوش ميگويند: اين طرح جواب نميدهد و رئيس جمهور فقط ميخواهد با اين كار برنامه خصوصيسازي خود را پيش ببرد. آنها ميگويند: اگر اين طرح عملي شود بحران حتمي خواهد بود.
اين طرح حتي درون حزب جمهوريخواه نيز اختلافاتي ايجاد كرده است. انتشار خبر بحثهاي دقيقه آخر درباره متن نطق سالانه بوش، با انتقادات بسياري از سوي رسانههاي آمريكا و جمهوريخواهان روبهرو شده است. اعضاي كنگره به معاونان بوش گفتهاند، رئيس جمهور بايد نگراني عمومي را كه در نتيجه بحران در نظام تأمين اجتماعي ايجاد شده آرام كند.
به همين دليل بخش عمدهاي از سخنراني بوش به بحث تأمين اجتماعي و اختلافات داخلي آمريكا در اينباره اختصاص داشت. بوش براي اطمينان بخشيدن به مردم نگران آمريكا و نمايندگان خشمگين كنگره، سخنانش را اين طور آغاز كرد كه، اقتصاد آمريكا اكنون پرشتابترين نرخ رشد را نسبت به همه كشورهاي صنعتي ديگر جهان دارد. او گفت كه نظام تأمين اجتماعي كه يكي از مهمترين نهادهاي آمريكا و نماد اعتماد ميان نسلهاست، اكنون نياز به اصلاحات مؤثر و خردمندانه دارد و اگر به همين شيوه بهكار خود ادامه دهد فرو خواهد پاشيد.
سخنراني بوش در حالي با محوريت نظام تأمين اجتماعي آمريكا و بحثهاي داخلي در اينباره صورت گرفت كه بسياري از كشورهاي جهان حتي متحدان نزديكي همچون انگليس، در انتظار اين نطق بودند تا شايد منظور كلي و مبهم بوش از سخنراني 15 دقيقهاي مراسم سوگند رياست جمهورياش را دريابند. او در آن سخنراني ضمن چندبار تأكيد بر عباراتي چون «آزاد» و «آزادي» از مأموريت آمريكا براي ريشهكن كردن حكومتهاي مستبد در سراسر دنيا خبر داده بود.
بوش در اين سخنراني با اشاره به دو متحد نزديك واشنگتن در خاورميانه يعني عربستان و مصر با تأكيد براينكه اين دو بايد هرچه سريعتر آغوش خود را به روي دموكراسي بگشايند در حقيقت بخشي از تحليلهاي بعد از سخنراني سوگند رياست جمهورياش را تأييد كرد.
بسياري از تحليلگران بعداز آن سخنراني كه دوهفته قبل صورت گرفت گفتند، منظور بوش متحدان قديمي آمريكا در خاورميانه بوده است. بوش چهارشنبه شب گفت، اصلاحات در كماني از خاورميانه از مراكش تا اردن و بحراين در حال شكلگيري است.
وي در سخناني بيسابقه گفت: دولت عربستان ميتواند با افزايش نقش مردم خود در تعيين سرنوشتشان نقش رهبري اين روند را در منطقه ايفا كند. كشور بزرگ و پرافتخار مصر هم كه در پيشبرد مسير صلح در خاورميانه فعال بوده است اكنون ميتواند در زمينه دموكراسي هم راهگشايي براي خاورميانه باشد.»
اين در حالي است كه چند روز پيش حسني مبارك رئيس جمهور مصر در سخناني آشكارا گفت كه به دنبال دوره شش ساله، پنجم رياست جمهوري است. وي همچنين گفت: شيوه كنوني انتخاب رئيس جمهور توسط پارلمان شيوه خوبي است كه باعث ثبات كشور ميشود.
بوش در ادامه سخنرانياش در كنگره گفت: «آمريكا نه حق دارد و نه ميخواهد و نه قصد دارد كه مدل حكومتي خود را به هيچ كشور ديگري تحميل كند و اين نقطه مهم تمايز ميان ما و دشمنانمان است. هدف ما ايجاد جامعهاي است متشكل از كشورهاي آزاد و مستقل با دولتهايي كه به شهروندانشان پاسخگو باشند.»
بهدليل همين جملات بود كه بعضي، سخنراني ديشب بوش در پارلمان را لحني آشتيجويانه توصيف كردند و ميگويند: سخنان او نسبت به چهارسال گذشته انعطافپذيرتر شده است.
محور سخنان رئيس جمهور آمريكا در بخش سياست خارجي، خاورميانه بود. او انتخابات عراق و افغانستان را ستود و آنها را آغاز راه خواند. اما به ايران و سوريه هشدار داد.
بوش گفت: هنوز دولتهايي هستند كه از تروريستها حمايت كرده و به آنها پناه ميدهند اما تعداد اين دولتها كمتر شده است. هنوز رژيمهايي هستند كه درصدد دستيابي به سلاحهاي كشتار جمعي هستند اما ديگر بيپاسخ گذاشته نخواهند شد.» بوش با اشاره صريح به كشور سوريه گفت: «اين كشور هنوز اجازه ميدهد كه تروريستها از خاك آن و بخشهايي از لبنان استفاده كنند و شانس صلح در منطقه را از بين ببرند. ما از سوريه انتظار داريم كه به اين كار پايان دهد.»
سخنان بوش درباره ايران از اين هم تندتر بود و گفت: «ايران همچنان حامي اول ترور است.» رئيس جمهوري آمريكا در سخناني مداخلهجويانه ادعا كرد كه در كنار مردم ايران براي رسيدن به آزادي خواهد ايستاد.
بوش گفت: «آمريكا با كشورهاي اروپايي همكاري ميكند تا به ايران تصريح كنند بايد برنامه غنيسازي خود را متوقف كند». تحليلگران اين سخنان بوش را در كنار تأكيدش بر مذاكرات ششجانبه براي حل مسأله هستهاي كرهشمالي، نشانهاي از رويكرد ديپلماتيك آمريكا در دوره دوم دولت بوش تحليل كردند.
بوش كه در روزهاي اخير توسط جمهوريخواهان و دموكراتها و مطبوعات آمريكا به ارائه برنامهاي جديد براي عراق بعداز انتخابات فراخوانده شده بود در كنگره گفت: «مرحله جديدي» در عراق آغاز شده و اين اميد وجود دارد كه اقدامات نظامي آمريكا از مقابله با ناآراميها به آموزش نيروهاي عراقي تغيير جهت دهد. با اين حال بوش هيچ جدول زماني براي خروج نيروهاي آمريكايي از عراق ارائه نكرد و تنها گفت: تعهد ما در آمريكا بدون تغيير همچنان ادامه خواهد يافت.
بوش درباره مناقشه فلسطين ضمن تأكيد بر افزايش كمك مستقيم دولت واشنگتن به رهبري فلسطين گفت: هدف موردنظر براي ايجاد دو كشور دموكراتيك اسرائيل و فلسطين و زيستن اين دو در كنار هم در صلح و آرامش، هدفي در دسترس و قابل تحقق است و آمريكا به هر دوي آنها كمك ميكند تا به اين هدف دست يابند. بوش گفت كه آمريكا كمك مستقيم خود به فلسطين براي بازسازي زيرساختها و پرداخت حقوق و دستمزدها و كمك به رهبران ميانهروي فلسطين را به 350 ميليون دلار افزايش دهد. بخش ديگري از اين كمكها، رايزني با اروپاييها براي متقاعد كردن كشورهاي عربي به افزايش كمكهايشان به تشكيلات خودگردان در پرداخت حقوق ماهانه يكصد دلار به خانوادههاي تهيدست فلسطيني و پرداخت مزاياي بيكاري به يك هزار تن از شبه نظاميان فلسطيني است.
مطبوعات آمريكا در نخستين واكنش نسبت به سخنراني بوش آن را در مقايسه با نطقهاي چهارسال گذشته كم تهاجميتر و آرامتر خواندهاند. شايد وجود موضوع محوري همچون بحث تأمين اجتماعي، زهر و تندي سخنراني امسال بوش را گرفته باشد. شايد هم بوش دوره دوم با بوش دوره اول واقعاً متفاوت باشد.