سبحانی: سیاست تهاجمی دولت در برخورد با جهان، هزینه‌های ملی را بالا برده است

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: تنها اعتمادسازی در سطح جهانی است که منافع ایران را محقق می‌کند و هزینه‌های کشور را پایین خواهد آورد. ما در وزارت امور خارجه و در دیپلماسی باید به دنبال کاهش هزینه‌ها و افزایش اعتماد جهانی به ایران باشیم تا بتوانیم از ظرفیت‌های علمی و تکنولوژیکی و سرمایه‌های جهانی در جهت بهبود و رفاه مردم و توسعه ملی و تحکیم امنیت و اقتدار ایران استفاده کنیم. 

محمدعلی سبحانی سفیر پیشین ایران در لبنان و اردن که در دهمین اردوی تشکیلاتی انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران با موضوع موقعیت ایران در فضای بین‌الملل و چالش‌های دستگاه دیپلماسی سخن می‌گفت، با برشمردن مولفه‌های یک سیاست خارجی خوب، اظهار داشت: سیاست خارجه خوب برای یک کشور سیاست خارجه‌ای است که در خدمت اهداف ملی و توسعه همه‌جانبه آن کشور باشد و موجب توسعه بیشتر و افزایش رفاه و تامین امنیت و ارتقای جایگاه و منزلت ایران و ایرانی در سطح بین‌الملل گردد. در گذشته نظام‌های مارکسیستی هدف‌های جهانی و کشورگشایی را پیگیری می‌نمودند. انقلاب اسلامی ایران اما با محوریت مردمسالاری تمام تلاش خود را در جهت منافع ملی به کار بست و در عین حال در راستای حمایت از مظلومین و مستضعفان جهان اندیشه و آرمان های اسلامی را مطر ح نمود.

به گزارش آفتاب به نقل از وب‌سایت این تشکل، کارشناس ارشد وزارت خارجه در ادامه با اشاره به اهمیت و اولویت امنیت ملی برای تحقق‌هدف های ملی افزود: "امام خمینی برای یک جمهوری واقعی که در آن اسلام معنی پیدا کند، تاکید داشتند. با این نگرش سیاست خارجه جمهوری اسلامی ایران شکل گرفت. سیره امام خمینی نشان می‌دهد که حمایت انقلاب اسلامی از مظلومین عالم که بندی از بندهای قانون اساسی نیز هست نمی‌تواند و نباید منافع ملی و یا امنیت ملی را نقض کند." 

وی با ذکر خاطره‌ای از زمینه و شرح نزول شعار راه قدس از کربلا می‌گذرد به تبیین امنیت ملی پرداخت: "در سال 1361 که خرمشهر آزاد شد، اسرائیل به لبنان حمله کرد و لبنان را اشغال نمود. من درآن زمان در حالی که در وزارت خارجه کارمند بودم به عنوان بسیجی در جبهه‌ها حضور داشتم. از من خواسته شد همراه نیروهای اعزامی به لبنان بروم و من این ماموریت را پذیرفتم و به همراه تعداد قابل توجهی از نیروهای رزمی به سوریه رفتم. اما چندی نگذشت که آقای محتشمی سفیر وقت در سوریه و نماینده امام در منطقه به تهران دعوت شدند و امام به ایشان دستور داد تا نیروها را به ایران بازگرداند. امام همان روز در جمع روحانیان و مردم در سخنرانی خود با شجاعت و صداقت فرمودند:ما در قضیه لبنان (منظور اعزام نیرو) یک کمی بازی خوردیم و به مرزهای ایران و عراق اشاره کردند و گفتند راه قدس از کربلا می‌گذرد. مفهوم این شعار این بود که باید مرزها را محکم کنیم تا خطری برای ایران به وجود نیاید. شعار راه قدس از کربلا می‌گذرد. وقتی بدون این مقدمات طرح شود ممکن است به غلط این برداشت القا شود که امام دنبال کشور گشایی بودند. در حالی که امام جنگ با عرق را یک دفاع مقدس می‌دانست و صدور انقلاب در تفکر امام و بیان و تاثیر گذاری ایده‌هاست. امام از جوانان لبنانی خواست خودشان برای آزادی کشورشان اقدام کنند و این پیان را آقای محتشمی به لبنانی‌ها رساند و آنها با الهام از فکر و اندیشه امام مقاومت را خلق نموده و به پیروزی‌های بزرگی رسیدند." 

سبحانی ادامه داد: "برداشت من این است که امام یک ایران مقتدر را که بتواند سرآمد اقتصاد و سیاست و دیپلماسی در منطقه باشد، پشتوانه‌ای برای مظلومان منطقه می‌دانست." 

این کارشناس مسائل سیاست خارجی، سیاست خارجی در سی و یک‌سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی را به 5دوره تقسیم نمود و گفت: "اولین فصل سیاست خارجی دوران انقلاب تا آغاز جنگ تحمیلی بود که شرایط انقلابی روی آن تاثیر داشت. تمام هدف آن دوره این بود که انقلاب در برابر توطئه‌ها به زانو در نیاید. امریکایی‌ها در آن دوره قصد سرنگونی انقلاب را داشتند. هرچند اشکالاتی در نیروهای کم تجربه انقلاب وجود داشت، اما برخوردهای خاص آن دوران که مهمترین آنها تسخیر لانه جاسوسی بود قابل قبول جلوه نمود. فصل دوم در زمان جنگ بود که سیاست خارجی در راستای حمایت از تمامیت ارضی و تقویت نیروهای دفاعی قرار گرفت. پس از جنگ مسیر کلی سیاست خارجی حمایت از توسعه کشور و اصلاح خرابی‌های جنگ بود. برنامه‌های توسعه 5 ساله در همان زمان شروع شد. هر چند مشکلاتی نیز در این دوره وجود داشت، اما نقشه راه اشکالی نداشت. فصل چهارم که دوره شکوفایی دیپلماسی ایران به حساب می‌آید، آغوش جهان به روی ایران باز شد. توسعه فرهنگی و سیاسی و اقتصادی با تداوم برنامه‌های پنج ساله و چشم ‌انداز بیست ساله هدف بود و سیاست خارجی توانست تاثیر خود را در جهت رشد و توسعه اقتصادی وارتقای جایگاه ایران به نمایش بگذارد. تئوری گفت‌و گوی تمدن‌های جناب آقای خاتمی در سازمان ملل به تصویب رسید و سال 2002 توسط بزرگترین سازمان بین‌المللی تاریخ جهان به پیشنهاد ایران اسلامی به سال گفت‌و گوی تمدن‌ها نامیده شد. در دوران اصلاحات پس از 16 سال که انقلاب اسلامی چالش‌هایی را با جهان سپری نموده بود جهان به یک‌باره به ایران لبخند زد و به گرمی ایران را در آغوش گرفت. ظرفیت‌های سیاست خارجی فرصتی را به‌وجود آورد که می‌توانست همه مشکلات ایران با جهان و منطقه را به پایان برساند. 

سبحانی بحث در مورد علل ناکامی در برخی از این زمینه‌ها را به وقت دیگری موکول کرد. 

وی با مقایسه فصول مختلف سیاست خارجی تاکید نمود: "بر مسیر کلی سیاست خارجی جمهوری اسلامی علی رغم فراز و نشیب‌هایی که داشت در طول چهار دوره اول که حدود 25 سال به طول انجامید، مسیر ارتقا و تعالی حاکم است و ما در سال 1384 بهترین روابط را با جهان داشتیم و با کشورهای منطقه در بالاترین سطح روابط بودیم. سرمایه‌گذاری در ایران در حال اوج گیری بود و شاخص‌های اقتصادی جهش فوق العاده‌ای را نشان می‌داد. سبحانی دوره پنجم سیاست خارجی که 5 سال گذشته یعنی دولت‌های نهم و دهم را شامل می‌شود، دورانی دانست که در آن روش‌هایی که دولت‌مردان به کار گرفته اند، وضعیت ایران را به جایی رسانده است که قطع‌نامه‌های تحریم یکی پس از دیگری ایران را در وضعیت خاصی قرار داده است. روابط با کشورهای منطقه و جهان خصوصا کشورهای اثرگذار در بدترین شرایط قرار گرفته است. سیاست تهاجمی یا دیپلماسی تهاجمی دولت، طرح شعارهایی مثل هولوکاست و استفاده از ادبیات تند در برخورد با جهان هزینه‌های ملی را بالا برده است. 

سبحانی افزود: "ایران‌هراسی خواست اسرائیل و امریکاست. در یک سیاست خارجی منطقی مسئولان نباید به گونه‌ای رفتار کنند که امریکا و اسرائیل در تقویت ایران هراسی موفق شوند." 

وی ادامه داد: "در سال 1384 ایران ‌هراسی به‌طور جدی از میان رفته بود و ما در مسیر اعتمادسازی قرار گرفته بودیم." 

وی همچنین تصریح کرد: "تنها اعتمادسازی در سطح جهانی است که منافع ایران را محقق می‌کند و هزینه های کشور را پایین خواهد آورد. ما در وزارت امور خارجه و در دیپلماسی باید به دنبال کاهش هزینه‌ها و افزایش اعتماد جهانی به ایران باشیم تا بتوانیم از ظرفیت‌های علمی و تکنولوژیکی و سرمایه‌های جهانی در جهت بهبود و رفاه مردم و توسعه ملی و تحکیم امنیت و اقتدار ایران استفاده کنیم. ما برای رسیدم به چشم‌انداز بیست ساله که آرزوی همه ایرانیان بود، بخشی از فرصت‌ها را از دست داده‌ایم. چرا که رسیدن به چشم‌انداز با بحران اعتمادی که دولت در سطح منطقه و جهان با آن مواجه است، امکان‌پذیر نیست. 

کارشناس ارشد وزارت خارجه در پایان سخنان خود گفت: "اگر به دنبال راه‌حلی باشیم که امریکا و اسرائیل و نیروهای زورگو موفق نشوند و کشور از مشکلاتی که با آن مواجه است به سلامت عبور کند تنها با حاکم شدن عقلانیت در سیاست خارجی و تحکیم وحدت ملی این امر امکان پذیر است." 

وی افزود:"سیاست خارجی هر کشور حوزره منافع ملی است و نیروهای داخلی هر چند اختلافاتی با هم دارند باید در جهت حفظ منافع ملی و تحکیم تمامیت ارضی کشور به‌ویژه در حوزه سیاست خارجی با یکدیگر همکاری کنند." 

وی از همه نیروهای فعال سیاسی در کشور خواست تا در حوزه سیاست خارجی به دنبال مکانیزمی بگردند تا با هم گفت‌و گو نموده و تعریف واحدی از منافع ملی پیدا کرده و به آن پای‌بند باشند. وی از دانشجویان خواست تا خود با مقایسه شرایط و اهمیت یک سیاست خارجه خوب یا بد به علل پیشرفت و یا عقب‌ماندگی یک کشور در شرایط جاری جهانی پی ببرند. هر چند که باید توجه داشت سیاست خارجی تنها عامل بحران‌های جاری کشور نیست و نباید از سوء مدیریت و رویکرد اشتباه در زمینه‌های اقتصادی و اجتماعی و عدم سازگاری با نظام برنامه ریزی که نتیجه آن عدم پای‌بندی به قانون است غافل بود.