هزینه هر بیکاری؛ سالانه ۱۷ میلیون تومان

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: بیکار شدن هر شاغل، جدای از همه تبعات اقتصادی و اجتماعی که برای او و جامعه دارد، هزینه مالی ای نیز برای واحدها و در نتیجه اقتصاد کشور می‌تواند داشته باشد. 

به گزارش خبرآنلاین، محاسبه این هزینه نیز هرچند کار دشواری است و از چندین فرمول می‌توان به رقمی نزدیک به رقم واقعی آن رسید، اما معمول‌ترین روش، احتساب نسبت تولید ناخالص داخلی بر جمعیت شاغلان کشور است که آن وقت می‌توان گفت اگر هر فرد بیکار نیز به مانند شاغلان در واحدی مشغول به کار می بود، می‌توانست به این اندازه درآمد برای اقتصاد کشور حاصل کند. 

برای این محاسبه میزان تولید ناخالص داخلی کشور در سال جاری را طبق آمار صندوق بین المللی پول، حدود ۳۷۰ هزار میلیارد تومان می توان برآورد کرد و تعداد شاغلان کشور را هم براساس اعلام مرکز آمار حدود ۲۱ میلیون نفر می توان در نظر گرفت. این رقم حاصل تفاوت تعداد جمعیت فعال اقتصادی کشور (معادل ۲۴ میلیون نفر) با تعداد بیکاران کشور در فصل بهار امسال (که بیش از سه میلیون نفر اعلام شده)، است. به هر ترتیب با این اعداد نسبت تولید ناخالص داخلی بر تعداد شاغلان کشور ۱۷ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان می شود که به منزله این است که در صورت مشغول به کار بودن هر فرد بیکار در کشور این میزان درآمد برای کشور حاصل می شد. از نظر روزانه نیز با توجه به ۷۷ روز تعطیلی های رسمی کشور و در نظر گرفتن ۲۸۸ روز کاری، میزان درآمد فرصت از دست رفته بیش از ۶۱ هزار تومان در روز می شود. البته در این محاسبه نباید این نکته را فراموش کرد که در کشورهای وابسته به نفت مانند ایران، تمام تولید ناخالص داخلی کشور با کار کردن شاغل ها به دست نمی آید و این محاسبه تقریبی است.

اما در مورد این روش محاسبه دو دیدگاه وجود دارد که دیدگاهی آن را تایید می کند و دیدگاهی دیگر پایه این محاسبه را به شکلی دیگر می داند. حسن طایی، کارشناس اقتصادی و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با تایید این روش محاسبه، تصریح می کند که این رقم درآمد فرصت از دست رفته است و نشان می دهد اگر شاغلی بیکاری شود این فرصت کسب ۱۷ میلیون تومان در سال را از دست داده است. در کنار این، محمد باقر نوبخت، کارشناس اقتصادی و معاون پژوهشی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت اعتقاد دارد این رقم تنها نشانگر این است که هر فرد شاغل در سال چقدر می تواند ارزش ایجاد کند و به منزله هزینه بیکار شدن هر فرد نیست. روش مورد نظر وی، در نظر گرفتن نسبت مجموعه سرمایه گذاری های جدید و میزان شغل های ایجاد شده طی یک سال است که به زعم او، با این محاسبه میزان هزینه ای که صرف شاغل شدن هر فرد می شود، به دست خواهد آمد.

۲۰ میلیون تومان؛ حداقل هزینه یک شغل

برای در نظر گرفتن این روش شاید مهم ترین مولفه موجود بودن میزان سرمایه گذاری ها و تعداد کل مشاغل ایجاد شده در کشور است که دست یابی به میزان دقیق آن ها امکان پذیر نیست. اما می توان با احتساب بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومانی که صرف بنگاه های زودبازده طی سال های ۸۵ تاکنون شده و بیش از یک میلیون شغل جدیدی که با این اعتبار ایجاد شده، میزان مورد نیاز برای ایجاد هر شغل را محاسبه کرد. براین اساس در طرح بنگاه های زودبازده با در نظر گرفتن آخرین آمار اعلام شده برای ایجاد هر شغل ۲۰ میلیون تومان صرف شده است. این یعنی با از بین رفتن هر شغل ایجاد شده از طریق بنگاه های زوبازده کشور ۲۰ میلیون تومان از بین می رود. با وجود این، آمارهای وزارت تعاون نشان می دهد این میزان هزینه بیش از این است. غلامحسین حسینی‌نیا، معاون پژوهش، آموزش و کار آفرینی وزارت تعاون مدتی قبل در گفت وگو با خبرآنلاین اظهار کرده بود: «به طور متوسط برای هر شغلی بین ۴۰ تا ۵۰ میلیون تومان برای سرمایه گذاری لازم است.» و این هم به منزله آن است که با بیکار شدن هر فردی ۴۰ تا ۵۰ میلیون تومان از بین می رود. بالا بودن این رقم نسبت به رقم ۱۷ میلیون تومانی که از نسبت تولید ناخالص داخلی بر شاغلان محاسبه شده بود، شاید به دلیل این باشد که محاسبه اولی برای هر سال است و محاسبه دومی به صورت کلی برای مشاغل است. جدای از این ارقام ۲۰ میلیون و ۴۰ تا ۵۰ میلیون تومانی که اشاره شد، رقم بزرگ‌تر از این‌ها هم قابل محاسبه است.

به گفته رییس اتاق بازرگانی ایران برای ایجاد سالانه یک میلیون و ۱۰۰ هزار فرصت شغلی در برنامه پنجم توسعه، به سالانه ۲۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز است. این یعنی به ازای هر شغل باید ۱۸۱ هزار دلار معادل ۱۸۱ میلیون تومان در کشور سرمایه گذاری شود که طبعا در صورت از بین رفتن این فرصت شغلی ۱۸۱ میلیون تومان هم از بین خواهد رفت.

از سوی دیگر در کنار این ارقام که شاید محاسبه سالانه ۱۷ میلیون تومان برای درآمد فرصت از دست رفته، پایین‌ترین رقم باشد، مراجعه به سازمان بین المللی کار نیز نشان می دهد هرچند تاکنون به رقم خاصی در این مورد برای کشوری اعلام نشده، اما به صورت کلی آماری وجود دارد که نشان می دهد به ازای هر هزار دلار یک فرصت شغلی در کشور مقصد از بین می‌ رود.

با وجود این، به نظر نمی‌رسد که این رقم بتواند ملاکی برای هزینه از بین رفتن هر شغل باشد، چرا که این رقم مشخص نمی‌کند که شغل با چه میزان سرمایه ممکن است از بین برود که آن‌وقت آن رقم را ملاک قرار دهیم.

همچنین از آنجایی که سرانه تولید ناخالص داخلی ایران در سال ۸۹ طبق برآوردهای واحد اطلاعات اکونومیست و موسسه بیزینس مانیتور به ترتیب ۵۵۱۰ و ۵۶۲۳ دلار است، می توان اشاره کرد که با شاغل شدن هر فرد ایرانی رقمی نزدیک به این میزان ها درآمد کسب خواهد شد، با وجود این، کارشناسانی مانند حسن طایی این چنین رقمی را نیز ملاک هزینه از بین رفتن هرفرصت شغلی نمی‌ دانند.

با همه این محاسبه‌ها، شاید باز هم نتوان به دلایلی مانند اتکای اقتصاد کشور به نفت و دست‌رسی نداشتن به آمارهای دقیق ، به رقم دقیق هزینه هر بیکاری در کشور دست یافت اما به هر ترتیب به نظر می‌رسد عدد ۱۷ میلیون تومانی که به عنوان درآمد فرصت از دست رفته در هر سال محاسبه شده است، نزدیک به شاخص مورد نظر باشد.