نبودن آزادی و نقادی در حوزه، تهمتی بزرگ است

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، یکشنبه شب در دیدار و گفت‌و گو با «اساتید، فضلا و طلاب نخبه» حوزه علمیه قم، «علم» را هویت حقیقی حوزه‌های علمیه خواندند و با اشاره به لوازم پای‌بندی عملی به این بافت علمی، نکات مهمی را در باب ضرورت استقبال حوزه‌ها از سؤال و شبهه، آزاداندیشی و دوری از تحجر، اعتماد به نفس علمی، تکیه بر روش‌های منطقی و عقلانی در برخورد با آرای مخالف، نیاز حوزه‌ها به رشته‌های مختلف، نظام اخلاق و تربیت حوزه و ضرورت دشمن‌شناسی بیان کردند. 

به گزارش آفتاب به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر مقام معظم رهبری، در این دیدار که بیش از 4 ساعت به طول انجامید، مقام معظم هبری «علم» را پایه اصلی حوزه‌های علمیه برشمردند و خاطرنشان کردند: اساس حوزه علمیه، بر علم استوار است و بنابراین حوزه باید به لوازم «علم محوری» پای‌بند باشد. 

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، استقبال از طرح سؤال و شبهه را از جمله لوازم پای‌بندی حوزه‌ها به هویت علمی دانستند و افزودند: علم، پرسش‌زا و پرسش‌آفرین است و «مجموعه‌های علم‌محور» از جمله حوزه، باید با روی باز با سؤال و شبهه و ابهام روبه‌رو شوند. 

مقام معظم رهبری با اشاره به معارضات علمی و بسیار جدی رایج در طول تاریخ حوزه‌ها، خاطرنشان کردند: این سنت ارزشمند باید در رشته‌های مختلف حوزه تقویت شود. 

ایشان، قطع سؤال را منجر به قطع علم و دانش دانستند و افزودند: طرح «سؤال» و بیان «مسأله و شیوه جدید»، هیچ ایرادی ندارد و حتی اگر آنچه مطرح می‌شود غلط باشد باید با شیوه‌های علمی با آن برخورد کرد. 

مقام معظم رهبری آزادفکری و آزاداندیشی را از دیگر سنت‌های رایج در حوزه‌ها دانستند و با تأکید بر تعمیق این سنت حسنه، افزودند: آزاداندیشی خاصیت علمی بودن است و تحجر در میدان علم، اصولاً معنا ندارد. 

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، در عین حال، برخی اظهارنظرها درباره نبودن فضای آزادی و نقادی در حوزه را، تهمتی بزرگ برشمردند و افزودند: آزاداندیشی جاری در حوزه، از قبل نیز بیشتر است اما این آزاداندیشی باید در سطوح مختلف گسترش و تعمیق یابد و اهل فکر، در همه رشته‌ها، همه‌گونه آراء و افکار خود را، آزادانه بیان کنند. 

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای خودباوری و اعتماد به نفس علمی را از دیگر لوازم استمرار هویت علمی حوزه‌ها دانستند و افزودند: در تضارب آرا و اندیشه‌ها، «علم» باید برترین ارزش را در حوزه‌ها داشته باشد البته تقوا و زهد و خشوع ارزش‌های برتر است اما «علم» قابل سنجش و محک زدن است و از این منظر «عالم‌ترین» افراد باید در حوزه‌ها دارای بیشترین ارزش‌ها باشند. 

ایشان، درباب اخلاق علمی حوزه، بر انصاف علمی و جدیت در کارهای علمی تأکید کردند و افزودند: استاد حوزه با مطالعه و تأمل، «فکر نو» تولید کند تا حوزه به آفات نظام جدید آموزش مبتلا نشود. 

مقام معظم رهبری ارتباط فعال با جامعه علمی و ملی و جامعه فراملی را از دیگر ضروریات حفظ بافت علمی حوزه دانستند و افزودند: حوزه قم با دانشگاه‌ها و دیگر حوزه‌های کشور و حوزه‌های جهان اسلام، ارتباط منضبط علمی داشته باشد و استفاده از وسائل نوین ارتباط جمعی، می‌تواند این ارتباطات را تسریع و تسهیل کند. 

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، مخالفت با سرکوب آراء را از دیگر سنت‌های پویا و زیبای حوزه‌ها خواندند و افزودند: در حوزه‌ها برای رد نظر مخالف از روش‌های غیرعلمی استفاده نشود. 

ایشان، استدلال و اقناع عقلی را اساس روش‌های علمی حوزه ها و تکفیر را روشی غیرعلمی خواندند و افزودند: با آرای غلط، با استحکام اما متکی بر استدلال برخورد کنید. 

مقام معظم رهبری، آموزش همراه با تفکر و تحقیق و تدبر را از دیگر لوازم پایبندی حوزه‌ها به ماهیت علمی برشمردند و خاطرنشان کردند: استادان محترم حوزه، از ابتدا، طلاب را متکی بر مطالعه و تفکر و تحقیق تربیت کنند. 

ایشان با اشاره به ضرورت پژوهش محور بودن حوزه، نیاز حوزه‌ها را به رشته‌های مختلف علوم از جمله فلسفه خاطرنشان کردند و افزودند: فقه، ستون فقرات حوزه است اما حوزه‌ها با اولویت‌بندی علوم، در رشته‌های دیگر نظیر تفسیر، فنون تبلیغ و علوم انسانی نیز متخصص تربیت کنند. 

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، استقبال از شیوه‌های نو در آموزش و تولید علم را مورد تأکید قرار دادند و با اشاره به اهمیت نظام اخلاق و تربیت افزودند: حوزه در عرصه‌های برون‌حوزوی به‌ویژه در عرصه بسیار وسیع و تأثیرگذار آموزش و پرورش، تحرک بیشتر و حضور فعال داشته باشد. 

ایشان تحقق این هدف را نیازمند تربیت متخصصانِ «تعلیم و تربیت و اخلاق» دانستند و به مسئولان حوزه توصیه کردند: به این ضرورت، توجه کافی کنند. 

مقام معظم رهبری، با اشاره به بروز عرصه‌ها و وسائل جدید و تأثیرگذار در افکار عمومی داخل و خارج، خاطرنشان کردند: امکان بروز مستمر افکار و شبهات گوناگون، وظایف حوزه را بسیار سنگین‌تر و توجه حوزه به رشته‌های جدید و متنوع را ضروری ساخته است که باید برای این‌کار برنامه‌ریزی شود. 

ایشان، جذب بیشتر افراد مستعد و مشتاق به حوزه‌ها را لازم دانستند و با اشاره به اقدامات مثبت و مهمی که در حوزه علمیه قم انجام شده افزودند: مدیریت متین و قابل قبول کنونی، که تأیید مراجع معظم را نیز داراست در انجام این اقدامات، کاملاً مؤثر بوده است. 

مقام معظم رهبری، با تأکید بر پرهیز از تضعیف شورای عالی و مدیریت حوزه افزودند: همه مراقب باشند که نهادهای عمیق و ریشه‌داری چون جامعه مدرسین تضعیف نشوند. 

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به دشمنی استکبار به‌ویژه امریکا و صهیونیزم با ترویج و تعمیق دین‌داری، افزودند: طرح‌ها و اقداماتی همچون کاریکاتورهای موهن، قرآن‌سوزی و دیگر اقدامات شبکه جهانی صهیونیزم نشان دهنده عمق خباثت دشمنان اسلام است و نباید آنها را دستکم گرفت. 

ایشان افزودند: حوزه علمیه طبعاً در مقابل این دشمنی‌ها نمی‌تواند ساکت باشد و با هوشیاری، در مقابل تحرکات استکبار موضع می‌گیرد. 

مقام معظم رهبری، دشمن‌شناسی و پرهیز کامل از حرکت در مسیر دشمن را ضروری دانستند و افزودند: آحاد ملت از جمله همه حوزویان همیشه مراقب باشند تا حتی یک حرف و یک گام کوچک نیز در مسیر دلخواه دشمن برداشته نشود. 

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در بخش دیگری از سخنان‌شان، معنویت، توسل، تضرع، پرهیزگاری و بی‌رغبتی به امور دنیوی را اساس کار حوزه دانستند و خاطرنشان کردند: اگر همه ساز و کارهای علمی، منطقی و معقول فراهم شود ولی روح و گرایش اخلاقی و معنوی حاکم نباشد، کارها در جهت صحیح پیش نخواهد رفت. 

مقام معظم رهبری، با یادآوری سیره اساتید و علمای بزرگ و روشن ضمیر حوزه از جمله امام خمینی(ره) در نصیحت طلاب و دعوت عملی به اخلاق و معنویت، خاطرنشان کردند: دل جوانان از زمینه مناسبی برای پذیرش نصیحت و حرکت به سمت درجات عالی معنوی برخوردار است و باید از این زمینه مساعد استفاده و طلاب را قولاً و عملاً به تفکر و تأمل در باب آخرت و علم آموزی با نیت خالص الهی دعوت کرد. 

ایشان دیدار و گفت‌و گو با فضلا، اساتید و نخبگان حوزه را به یاد ماندنی، و بسیار «مفید و لذت‌بخش» خواندند و افزودند: همه حرف‌های اساتید و فضلا، خوب، سنجیده، ابتکاری و جالب بود. 

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای افزودند: در طرح‌ها، حتماً به شرایط و واقعیات توجه کافی شود تا امکان تحقق آنها افزایش یابد و سخنان خوب، در حد آرزو باقی نماند. 

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تأیید سخنان برخی اساتید درباره ضرورت تدوین سند چشم انداز حوزه و یا بیانیه مأموریت حوزه و روحانیت خاطرنشان، کردند: این کار دشوار و پیچیده اگر با مقدمات صحیح انجام شود برنامه ریزی درازمدت را نیز ممکن می‌کند اما تا آن موقع، لازم است طرح‌های قابل عمل را مطرح و با جدیت پیگیری کرد. 

مقام معظم رهبری، همچنین با اشاره به سخنان یکی از استادان درباره علوم انسانی، خاطرنشان کردند: علوم انسانی، علومی لازم و ضروری است به شرط اینکه براساس جهان‌بینی اسلامی شکل گرفته باشد. 

مقام معظم رهبری، تأکید کردند: حوزه علمیه با آشنایی با علوم انسانی رایج، علوم انسانی مبتنی بر جهان بینی و تفکرات اسلامی را تدوین کند. 

در ابتدای این دیدار 12 نفر از اساتید حوزه و دانشگاه، فضلا و طلاب حوزه علمیه قم به بیان دیدگاههای خود درباره مسائل مختلف حوزوی – فقهی – علمی – فلسفی – اجتماعی و فرهنگی پرداختند. 

اساتید و فضلا، آقایان:
- عبدالحسین خسروپناه
- محمدرضا زیبایی نژاد
- محمدمهدی شب زنده دار
- هادی صادقی
- علی صبوحی طسوجی
- محمدجعفر علمی
- ابوالقاسم علیدوست
- غلامرضا فیاضی
- محمد فتحعلی خانی
- عباس کعبی
- محمدمهدی مهندسی
- و «احمد مبلغی»
در سخنان خود بر این محورها تأکید کردند:
- ضرورت تدوین نقشه جامع علمی – پژوهشی حوزه علمیه
- توجه کامل به علوم عقلی و مدیریت این علوم در حوزه علمیه
- پیشنهاد تأسیس مدرسه عالی حکمت اسلامی
- ضرورت تأسیس و توسعه فلسفه های مضاف به «علوم و امور» همچون فلسفه فقه و فلسفه علوم انسانی
- اهمیت حفظ و تقویت انگیزه های معنوی و اخلاقی در سطوح مختلف حوزه ها
- لزوم تمرکز بر «تحقیق محوری» در تدریس دروس سطوح عالی حوزه
- بازتعریف جایگاه تخصصی و علمی قرآن و تفسیر در حوزه ها
- اصلاح نگرش به فناوری اطلاعات و آی.تی در حوزه در عین توجه کامل به تولید دانش و علم
- ضرورت اصلاح نظام آموزشی حوزه با تکیه بر سنتهای پویای آموزشی
- توجه کامل به «محوریت عالم» به جای ترویج سیستم های سطح گستر
- ضرورت تقویت، تکثیر و شبکه سازی حلقه های علمی بویژه در شهرستانها حول محور
«قله های علمی حوزه ها»
- تعمیق هرچه بیشتر فضای نقد و مباحثه در حلقه های درون حوزوی
- ضرورت توجه کامل به ظرفیتهای عمیق و فرصت ساز وسائل نوین ارتباط جمعی و فضاهای مجازی به عنوان صنایع فرهنگ ساز
- توجه به «هنر» به مثابه زبان زیبا، گویا و ماندگار در ترویج حقایق ناب دینی
- تدوین سند چشم انداز حوزه علمیه
- تلاش عمیق برای ارائه نظام مندِ پاسخهای راهگشای اسلام به مسائل جدید مطرح شده در جامعه بین المللی از جمله حقوق بشر، محیط زیست و همگرایی
- توجه به اقتضائات زمان و مکان و ساحت های نوپیدا در استنباط های فقهی
- میدان دادن به اساتید جوان، توانا و خوش فکر در عرصه مدیریت
- لزوم کاربردی شدن علوم انسانی در چارچوب مبانی اسلامی و فرهنگ بومی
- ساماندهی تبلیغ در حوزه با تشکیل اتاق عالی فکر و تدوین آیین نامه تبلیغ
- ضرورت ارتباط عمیق و مستمر متخصصان حوزوی با شبکه های نخبگان در کشورهای مختلف بویژه جهان اسلام
- توجه به آینده پژوهی برای تأثیرگذاری بیشتر در روند تعامل و تضارب مکاتب فکری گوناگون جهان
- مهندسی تبلیغ بر پایه تولید و توزیع صحیح پیام و براساس شناخت عمیق نیازهای مخاطب
- ارتقای کیفی نقش استاد در روند تحول در حوزه
- و «جهانی نگری» در ابعاد «رفتاری – روشی و اندیشه‌ای»