ادعای رسانه‌های غربی درباره مذاکرات پنهان ایران و ترکیه

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب(رضادانشمندی، یاسرفاتحی): هنوز چند روزی از برکناری منوچهر متکی از وزارت خارجه نگذشته که رسانه‌های غربی مدعی شدند ایران گفت‌وگو در مورد پیشنهادی را به صورت پنهانی آغاز کرده است. 

مذاکراتی که طبق آن تحریم‌ها در مقابل واگذاری بخش زیادی از ذخیرۀ اورانیوم و تعلیق غنی‌سازی سوخت هسته‌ای، مرتفع خواهد شد.

به گزارش وب‌سایت روزنامۀ انگلیسی «دیلی‌تلگراف» توافقی به ابتکار ترکیه مطرح شده که از ایران می‌خواهد تا حدود یک هزار کیلوگرم از اورانیوم کم-غنی‌شده‌ و همچنین تمام 30 کیلوگرم ذخیرۀ اورانیوم غنی‌شدۀ 20 درصدی خود را به مکان امنی منتقل سازد. در عوض، فرانسه و روسیه میل سوختی حاضر و آماده برای ایزوتوپ دارویی رآکتور را تأمین خواهند کرد.

روز پنجشنبه «دیلی‌تلگراف» به نقل از یک مقام مرتبط با این مذاکرات نوشت: ما فکر می‌کنیم این معامله انجام‌پذیر است. اما هنوز جزئیات بسیاری برای عملی شدن آن وجود دارد.

این روزنامۀ بریتانیایی مدعی شد منابع دیپلماتیک گفته‌اند مذاکره‌کنندگان ایرانی و ترک چندین نوبت برای گفت‌وگو دربارۀ شکل های این معامله با یکدیگر ملاقات کرده‌اند. آن‌ها امیدوارند این پیشنهاد را ماه آینده در نشست 1+5 و ایران در استانبول رو میز بگذارند.

پس از ملاقات وزیر خارجۀ ترکیه و مقامات ایرانی در بحرین، فرانسه، روسیه و آمریکا نیز در حال گفت‌وگو هستند.

این خبر پس از آن منتشر شد که علی اکبر ولایتی مشاور مقام معظم رهبری برای شرکت در مراسم روز عاشورا در استانبول حضور یافت. وزیر خارجه پیشین کشورمان پس از آنکه روز پنجشنبه در اجتماع روز عاشورای استانبول حشور یافت با رجب طیب اردوغان به مدت یک ساعت در دفتر نخست وزیری ترکیه واقع در کاخ دلمه باغچه استانبول و در پشت درهای بسته گفت و گو کرد.

این ملاقات چند روز پیش از سفر این هفته محمود احمدی نژاد به ترکیه انجام شد.

رییس جمهوری اسلامی ایران در هفته جاری برای شرکت در اجلاس اکو به ترکیه سفر خواهد کرد. اولین سفری که علی اکبر صالحی او را همراهی خواهد کرد و بنا به گفته بهمن حسین‌پور سفیر کشورمان در ترکیه سرپرست وزارت امور خارجه‌ کشورمان ملاقاتی با وزیرامور خارجه ترکیه نیز خواهد داشت.

ترکیه یکی از اضلاع مثلث توافق نامه تبادل سوخت در تهران را تشکیل می دهد و این سفر اولین ملاقات رسمی علی اکبر صالحی در قامت مسئول سیاست خارجی ایران با وزیرخارجه ترکیه است.

تا کنون داوود اغلو وزیر خارجه ترکیه درباره صالحی سخنی نگفته اما «کلسو آموریم» وزیر امور خارجۀ برزیل در مصاحبۀ ماه گذشتۀ خود با «پلتیکو» گفته بود که « صالحی مذاکره‌کنندۀ اصلی با رهبران برزیل و ترکیه برای مبادلۀ سوخت هسته‌ای در تهران بود.» آموریم افزوده بود:« سه مذاکره‌کنندۀ اصلی ایران سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملّی، منوچهر متکی و علی اکبر صالحی بودند و صالحی از نظر من آشکارا حرف آخر را می‌زد.»

«دیلی‌تلگراف» برای اثبات گزارش خود گفت و گو با یک کارشناس مسائل هسته‌ای در دانشگاه «بیلکنت» آنکارا را ضمیمه کرده و از قول او نوشت: «ترکیه خواهان تحمیل خود در سطح جهانی نیست. اما در این‌جا سهمی واقعی دارد. دیپلماسی کم‌عمق و تهدیدآمیز راه حل نیست. ایران نیازمند طرف گفت‌وگویی است که به آن اعتماد دارد.»

در آمریکا دو نظر در مورد ابتکار عمل ترکیه وجود دارد. ماه گذشته برخی از سناتورها متنفذ از اوباما خواستند تا هر گونه توافقی را پیش از تعلقی غنی‌سازی از سوی ایران رد کند. اما هیلاری کلینتون اخیراً گفت ایران می‌تواند به صورت مشروط، به غنی‌سازی ادامه دهد.

ایدۀ مبادلۀ سوخت به ژوئیۀ 2009 باز می‌گردد، هنگامی‌که ایران از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مجوز خواست تا برای رآکتور تحقیقاتی تهران سوخت بخرد.

فرانسه، روسیه و آمریکا پیشنهاد کردند در قبال انتقال هزار و 200 کیلوگرم اورانیوم کم-غنی‌شدۀ ایران، میل سوختی در اختیارش قرار دهند. بر سر تحویل میل سوختی قبل یا بعد از انتقال اورانیوم رقیق ایران بحث درگرفت و این پیشنهاد به فرجامی نرسید.

اما در ماه می 2009 ترکیه و برزیل توافقی را با ایران به امضا رساندند که در آن پیش‌بینی شده بود هزار و 200 کیلوگرم از ذخیرۀ اورانیوم کم-غنی‌شدۀ ایران به آنکارا منتقل گردد و در عوض میل سوختی به ایران تحویل شود.

آمریکا با این طرح مخالفت کرد با این بهانه که ایران تا آن مقطع اورانیوم بیشتری (هزار و 500 کیلوگرم) را غنی ساخته است. و پس توافق سه جانبه ایران، ترکیه و برزیل برای تبادل سوخت تحریم های غیرعادلانه و تحمیلی شورای امنیت سازمان ملل با تلاشهای امریکا تصویب شد.

در حالی که «دیلی‌تلگراف» تعاملایت دیپلماتیک تهران-آنکارا که در هفته آخر پائیز و اولین روزهای زمستان 89 را «مذاکرات پنهان ایران و ترکیه» خوانده اما عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس معتقد است: نفس مبادله سوخت را در این حد نمی دانم که به عنوان مثال مقامات عالی رتبه کشورمان در این رابطه سفر کرده یا مذاکرات پنهانی داشته باشند.

حشمت الله فلاحت پیشه عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفت و گو با خبرآنلاین در واکنش به خبر «دیلی تلگراف» مبنی بر ورود ایران به مذاکرات پنهان با وساطت ترکیه برای مبادله سوخت اظهار بی اطلاعی کرد و گفت: اما مبادله سوخت چیز پنهانی ندارد. یعنی حتی اگر خبر این روزنامه انگلیسی موثق باشد برای بنده جای تردید وجود دارد که چرا برای مذاکره سوخت باید پنهانی مذاکره شود.

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در ادامه با تاکید بر اینکه اساسا مبادله سوخت هسته ای احتیاج به مذاکره ندارد گفت: طبق اساسنامه آژانس این ها موظف هستند که به ایران سوخت 20 درصد بدهند. در گذشته نیز در سال 1990 میلادی ایران این کار را انجام داده و دیگر لزومی به شکل گیری مذاکره سیاسی در این خصوص وجود ندارد تا اینکه مذاکره پنهانی انجام شود.

نماینده مردم اسلام آباد در مجلس شورای اسلامی در خصوص ارتباط شکل گیری این شایعات همزمان با سفر دکتر ولایتی به ترکیه گفت: بحث مبادله سوخت بین سه کشور روسیه، آمریکا و فرانسه با ایران است و ترکیه تنها می تواند نقش واسطه را در این رابطه بازی کند ولی اینکه چقدر به سفر آقای ولایتی مربوط می شود بعید می دانم.

وی ادامه داد: بنده نفس مبادله سوخت را در این حد نمی دانم که به عنوان مثال مقامات عالی رتبه کشورمان در این رابطه سفر کرده یا مذاکرات پنهانی داشته باشند. به نظر من صرفا در یک مقطع زمانی خاص طرفین موضوع مبادله سوخت را مطرح کردند چون تنها موضوعی بود که در آن شرایط خاص مانع از قطع مذاکرات می شد به ویژه که دستور کار تداوم مذاکرات وجود نداشت.

فلاحت‌پیشه موضوع تبادل سوخت را امری عادی و فنی دانست که در قالب شرایط حقوقی آژانس قابل تحقق است و گفت: در اینکه کشورهای عضو 1+5 می خواهند روی مبادله سوخت به عنوان یک امتیاز قابل مبادله با ایران حساب باز کنند تردید نیست ولی جمهوری اسلامی ایران روی این امتیاز گیری اعتنای لازم را نکرد و به همین دلیل بود که برنامه تولید سوخت خود را بر اساس پایه 20 درصد قرار داد.

وی افزود: نتیجه‌ای که می‌توان از این سیاست ایران گرفت این است که ایران هر جا که احساس کند تحریم، ممنوعیت یا تحدیدی صورت می‌گیرد به سمت خود اتکایی در آن رابطه پیش می‌رود.

این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی با اظهار بی اطلاعی در خصوص محتوای سفر علی اکبر ولایتی به ترکیه گفت: اعتقاد من این است که مذاکرات اخیر ژنو از سطح مذاکره بر سر تبادل سوخت و حتی از بحث برنامه هسته‌ای ایران نیز فراتر رفت. لذا من معتقدم که نباید زیاد به مسایلی از این نوع مشغول شویم.