دچار خودسانسوری شدید هستیم
آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: برگزیده جایزه ادبی یوسف معتقد است: «نویسندگان در حوزه خاطره‌نویسی باید بدانند که متولی دوران انقلاب و دفاع مقدس نیستند و نباید بترسند که بیان خاطرات خدشه‌ای بر تقدس این دوران وارد می‌کند.»
جواد افهمی، مستندساز و رمان‌نویس جریان خاطره نویسی در کشور را دارای مشکلاتی می‌داند که به‌واسطه وجود آنها در این بخش شاهد وجود خاطرات متضاد و متناقض هستیم و در این باره می‌گوید: «این بیان شاید بر اساس نظر من باشد اما باید بگویم که پس از مطالعه خاطرات متعدد حتی با وجود اینکه خاطرات از یک دوره خاص بودند اما هر کدام به نوعی یک دوران واحد را روایت کرده بودند و مشخص نبود کدام اتفاق در آن برهه از تاریخ رخ داده است. چطور می‌شود که این کتب خاطره که درباره یک نقطه جفرافیایی تالیف می‌شود و اتفاقاتی که در یک مقطع مشخص زمانی رخ داده است را روایت می‌کنند؛ اینقدر با هم فرق داشته باشند؟»
افهمی با ابراز تاسف از اینکه در خاطره‌نویسی هم جانبداری‌های سیاسی دخالت دارند از این عامل به عنوان یکی از مشکلات موجود در مسیر خاطره‌نویسی در کشور یاد می‌کند و معتقد است نویسندگانی که در حوزه خاطره‌نویسی فعالیت می‌کنند باید به این نکته توجه داشته باشند که قدرت و جرات آن را داشته باشند که خاطرات حقیقی خود از آن دوران را روایت کنند.
نویسنده رمان «سوران سرد» تاکید می‌کند: «نویسندگان این حوزه باید این نکته را درنظر داشته باشند که متولی دوران انقلاب و دفاع مقدس نیستند و نباید بترسند که بیان خاطرات حقیقی آنها خدشه‌ای بر تقدس دوران انقلاب و دفاع مقدس وارد می‌کند.»
وی که داوری چند جایزه ادبی را نیز در کارنامه خود دارد، ادامه می‌دهد: «دوران انقلاب و دفاع مقدس دارای چهارچوب و فضای مشخصی است اما کسی که به عنوان نویسنده خاطرات این دوران قلم در دست می‌گیرد باید تنها خاطره و نقل خود را بنویسد در حقیقت اجازه بدهد تا با بیان خاطرات صحیح و حقیقی از این دوران بدون هراس از خدشه‌دار کردن تقدس آن زمان؛ واقعیات آن برهه از تاریخ کشور به شکل درست و حقیقی بازگو شود چرا که فضای آن دوران آنقدر ظرفیت دارد که با ذکر خاطره نویسنده‌ای خدشه‌دار نشود بلکه باعث می‌شود این رویداد بزرگ را بهتر ببینیم و بشناسیم.»
افهمی بر این نکته تاکید می‌کند که در فرایند انقلاب اسلامی کمی متفاوت‌تر از دوران هشت سال دفاع مقدس؛ افراد در طیف متنوع و مختلفی حضور داشتند به طوری که ممکن است افرادی باشند که بعد از انقلاب شخصیتی ضدانقلابی پیدا کردند اما در آن دوران خدمات زیادی را انجام دادند از این رو در ذکر خاطرات باید به آنها نیز توجه کرد اما متاسفانه دیده می‌شود گاهی اجازه چنین کاری وجود ندارد و اینجاست که قلم در روایت خاطرات می‌ماند.»
نویسنده مجموعه داستان «تاکسی سمند» معتقد است که سفارشی‌نویسی تنها مختص به کشور ما نیست و در سایر کشورها نیز وجود دارد اما این سفارش‌نویسی مانند شمشیر دو لبه است. وی ادامه می‌هد: «در سفارشی‌نویسی دو نگاه وجود دارد؛ نگاه اول مربوط به نگاه سفارش‌دهنده آن است. سازمان و نهادی که این اقدام را انجام می‌دهد رسالت و وظیفه‌ای برای خود قائل است و با این استناد که چند درصد از نسل امروز اطلاعات درستی از دوران انقلاب و دفاع مقدس دارند اقدام به سفارش کار به نویسنده‌ای برای نگارش در حوزه‌ای خاص می‌دهد.»
افهمی اضافه می‌کند: «نگاه دوم مربوط به نویسنده است؛ اینکه چقدر متعهد است و تمام حقایق را بازگو می‌کند در کنار اینکه باید فراموش کند متولی قداست آن دوران نیست و قداست آن زمان هم با ذکر خاطره وی از بین نمی‌رود.»
نفر اول سومین دوره جایزه ادبی یوسف با تاکید بر اینکه ما دچار خوسانسوری شدید هستیم، خاطرنشان می‌کند: «اگر نهاد سفارش دهنده هم خط‌کشی‌های زیادی برای نگارش خاطره و در حوزه خاطره‌نویسی ایجاد کند با توجه به آن فضای خودسانسوری که وجود دارد؛ نتیجه درخوری در این بخش به دست نمی‌آید و شاهد همان می‌شویم که امروز هم در عرصه خاطره‌نویسی وجود دارد.»
افهمی که کار تحقیق و مطالعه بر روی رمانی با مضمون و محور انقلاب را در دست دارد درباره آن نیز اینگونه توضیح می‌دهد: «فضای این رمان به زندانیان سیاسی سال‌های 1350 تا پیروزی انقلاب اسلامی اختصاص دارد. همچنین این رمان جریان‌های گروهک‌های چریک فعال در دوران مبارزه با رژیم پهلوی را مورد توجه خود قرار داده است.»
وی ادامه می‌دهد: «مرکز اسناد انقلاب اسلامی برای تحقیق این رمان همکاری خوب و مناسبی با من داشت. هرچند که خاطرات بسیاری از آن دوران به صورت مکتوب وجود دارد اما من ترجیح می‌دهم از کتب با منبع مستند برای تحقیق استفاده کنم.»
جواد افهمی، مستندساز و رمان‌نویس جریان خاطره نویسی در کشور را دارای مشکلاتی می‌داند که به‌واسطه وجود آنها در این بخش شاهد وجود خاطرات متضاد و متناقض هستیم و در این باره می‌گوید: «این بیان شاید بر اساس نظر من باشد اما باید بگویم که پس از مطالعه خاطرات متعدد حتی با وجود اینکه خاطرات از یک دوره خاص بودند اما هر کدام به نوعی یک دوران واحد را روایت کرده بودند و مشخص نبود کدام اتفاق در آن برهه از تاریخ رخ داده است. چطور می‌شود که این کتب خاطره که درباره یک نقطه جفرافیایی تالیف می‌شود و اتفاقاتی که در یک مقطع مشخص زمانی رخ داده است را روایت می‌کنند؛ اینقدر با هم فرق داشته باشند؟»
افهمی با ابراز تاسف از اینکه در خاطره‌نویسی هم جانبداری‌های سیاسی دخالت دارند از این عامل به عنوان یکی از مشکلات موجود در مسیر خاطره‌نویسی در کشور یاد می‌کند و معتقد است نویسندگانی که در حوزه خاطره‌نویسی فعالیت می‌کنند باید به این نکته توجه داشته باشند که قدرت و جرات آن را داشته باشند که خاطرات حقیقی خود از آن دوران را روایت کنند.
نویسنده رمان «سوران سرد» تاکید می‌کند: «نویسندگان این حوزه باید این نکته را درنظر داشته باشند که متولی دوران انقلاب و دفاع مقدس نیستند و نباید بترسند که بیان خاطرات حقیقی آنها خدشه‌ای بر تقدس دوران انقلاب و دفاع مقدس وارد می‌کند.»
وی که داوری چند جایزه ادبی را نیز در کارنامه خود دارد، ادامه می‌دهد: «دوران انقلاب و دفاع مقدس دارای چهارچوب و فضای مشخصی است اما کسی که به عنوان نویسنده خاطرات این دوران قلم در دست می‌گیرد باید تنها خاطره و نقل خود را بنویسد در حقیقت اجازه بدهد تا با بیان خاطرات صحیح و حقیقی از این دوران بدون هراس از خدشه‌دار کردن تقدس آن زمان؛ واقعیات آن برهه از تاریخ کشور به شکل درست و حقیقی بازگو شود چرا که فضای آن دوران آنقدر ظرفیت دارد که با ذکر خاطره نویسنده‌ای خدشه‌دار نشود بلکه باعث می‌شود این رویداد بزرگ را بهتر ببینیم و بشناسیم.»
افهمی بر این نکته تاکید می‌کند که در فرایند انقلاب اسلامی کمی متفاوت‌تر از دوران هشت سال دفاع مقدس؛ افراد در طیف متنوع و مختلفی حضور داشتند به طوری که ممکن است افرادی باشند که بعد از انقلاب شخصیتی ضدانقلابی پیدا کردند اما در آن دوران خدمات زیادی را انجام دادند از این رو در ذکر خاطرات باید به آنها نیز توجه کرد اما متاسفانه دیده می‌شود گاهی اجازه چنین کاری وجود ندارد و اینجاست که قلم در روایت خاطرات می‌ماند.»
نویسنده مجموعه داستان «تاکسی سمند» معتقد است که سفارشی‌نویسی تنها مختص به کشور ما نیست و در سایر کشورها نیز وجود دارد اما این سفارش‌نویسی مانند شمشیر دو لبه است. وی ادامه می‌هد: «در سفارشی‌نویسی دو نگاه وجود دارد؛ نگاه اول مربوط به نگاه سفارش‌دهنده آن است. سازمان و نهادی که این اقدام را انجام می‌دهد رسالت و وظیفه‌ای برای خود قائل است و با این استناد که چند درصد از نسل امروز اطلاعات درستی از دوران انقلاب و دفاع مقدس دارند اقدام به سفارش کار به نویسنده‌ای برای نگارش در حوزه‌ای خاص می‌دهد.»
افهمی اضافه می‌کند: «نگاه دوم مربوط به نویسنده است؛ اینکه چقدر متعهد است و تمام حقایق را بازگو می‌کند در کنار اینکه باید فراموش کند متولی قداست آن دوران نیست و قداست آن زمان هم با ذکر خاطره وی از بین نمی‌رود.»
نفر اول سومین دوره جایزه ادبی یوسف با تاکید بر اینکه ما دچار خوسانسوری شدید هستیم، خاطرنشان می‌کند: «اگر نهاد سفارش دهنده هم خط‌کشی‌های زیادی برای نگارش خاطره و در حوزه خاطره‌نویسی ایجاد کند با توجه به آن فضای خودسانسوری که وجود دارد؛ نتیجه درخوری در این بخش به دست نمی‌آید و شاهد همان می‌شویم که امروز هم در عرصه خاطره‌نویسی وجود دارد.»
افهمی که کار تحقیق و مطالعه بر روی رمانی با مضمون و محور انقلاب را در دست دارد درباره آن نیز اینگونه توضیح می‌دهد: «فضای این رمان به زندانیان سیاسی سال‌های 1350 تا پیروزی انقلاب اسلامی اختصاص دارد. همچنین این رمان جریان‌های گروهک‌های چریک فعال در دوران مبارزه با رژیم پهلوی را مورد توجه خود قرار داده است.»
وی ادامه می‌دهد: «مرکز اسناد انقلاب اسلامی برای تحقیق این رمان همکاری خوب و مناسبی با من داشت. هرچند که خاطرات بسیاری از آن دوران به صورت مکتوب وجود دارد اما من ترجیح می‌دهم از کتب با منبع مستند برای تحقیق استفاده کنم.»
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید