کاهش قیمت تمام شده و یک تجربه جهانی

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب- سرویس اقتصادی: هنری فورد صنعت‌گر مشهور آمریکایی بیش از هر فرد دیگری برای ارائه روش‌های تولید انبوه صنعت نوین نقش داشته است. با به‌کارگیری چنین روش‌هایی، استاندارد زندگی را ابتدا در میان مردم کشور خود و در نهایت در تمام کشورهای جهان به‌طور وسیع افرایش داد. 

فورد که در «دیربورن» میشیگان متولد شده بود هیچ گاه به دبیرستان نرفت. او پس از خاتمه تحصیلات دبستانی به عنوان شاگرد ماشین‌کار در دیترویت به کار پرداخت. سپس تعمیرکار و سرانجام استادکار شد. هنگامی که در سال 1885 «کارل بنز» و «گوتلیب دایملر»، هر کدام مستقل از دیگری، اتومبیل خود را اختراع کرده و روانه بازار کردند، فورد جوانی بیست و دو ساله بود. 

«کالسکه بدون اسب» خیلی زود توجه فورد جوان را به خود جلب کرد. در سال 1896 اولین اتومبیلی را که خود طراحی کرده بود، ساخت. اما علی‌رغم استعدادی که داشت اولین و دومین اقدام او در کسب و کار با شکست مواجه گردید. اگر فورد در چهل‌سالگی مرده بود، اکنون از او تنها به عنوان مردی شکست‌خورده یاد می‌شد. 

اما فورد به آسانی دلسرد نشد. در سال 1903 بار دیگر تلاش کرد و در نتیجه این سومین اقدام، تشکیل کمپانی فورد، بود که به ثروت، شهرت و اهمیتی پایدار دست یافت. موفقیت سریع کمپانی فورد عمدتاً مرهون این برداشت اصلی و اساسی فورد بود که او آن را در یکی از آگاهی‌های اولیه کمپانی خود چنین بیان می‌کند: «ساخت و فروش اتومبیلی که به‌ویژه برای استفاده روزمره شغلی، حرفه‌ای و خانوادگی طراحی شده است... ماشینی که به خاطر فشردگی و جمع و جور بودن به طور یکسان از سوی مردان، زنان و کودکان مورد پسند و تحسین قرار گیرد. سادگی، ایمنی، آسایش همه‌جانبه و بالاتر از همه بهای فوق‌العاده مناسب، آن را در دسترس هزارن نفری قرار می‌دهد که هیچ‌گاه نمی‌توانستند در مورد پرداخت قیمت‌های افسانه‌ای که برای اغلب ماشین‌ها خواسته می‌شود، حتی فکر کنند». 

فورد با مدل‌های اولیه خود، گرچه کاملاً مناسب بودند، نتوانست به آن اهداف بلند دست یابد. اما مدل مشهورT که در سال 1908 روانه بازار شد، به خوبی آن نظریات را تأمین کرد. 

بدون تردید آن مدل نام‌آورترین اتومبیلی بود که تا آن هنگام تولید شده بود و در نهایت بیش از پانزده میلیون دستگاه از آن فروخته شد. 

مدت‌ها قبل از آن فورد دریافته بود در صورتی که هزینه‌های تولید را کاهش دهد، می‌تواند محصولاتش را با قیمت پایین‌تری بفروشد. برای وصول به این هدف مجموعه‌ای از روش‌های بسیار مؤثر تولید را در کارخانه‌های خود پیاده کرد. این روش‌ها عبارت بودند از: 

1 ـ قطعات کاملاً قابل تعویض
2 ـ حد اعلای تقسیم کار
3 ـ خط مونتاژ قطعات 

تمام اینها به‌منظور افزایش کارآیی کارگران صنعتی طراحی شده بود. فورد معتقد بود نباید وقت کارگر با مجبور کردن او برای رفتن به دنبال مواد و ابزار موردنیاز و یا حتی برداشتن آنها از روی زمین، تلف شود. به‌جای آن فورد ترتیبی اتخاذ کرد تا با استفاده از نوار نقاله، سرسره و نقاله‌های متحرک بالای سر، کار را نزد کارگر بیاورد. مواد و ابزار در سطح وسیعی توزیع می‌شد و کارگر می‌توانست وظیفه خود را بسیار سریع‌تر انجام دهد. او براین باور بود که در تلاش دائم برای یافتن تکنیک‌های برتر و کاراتر باید روش‌های تولید به دقت تحلیل گردد. 

کارهای پیچیده و مرکب را باید به کارهای ساده تجزیه نمود. به این ترتیب انجام آن حتی از کارگر غیرماهر، که ممکن است کم‌هوش، بی‌سواد و یا حتی معلول باشد، بدون نیاز به گذراندن دوره‌های طولانی کارآموزی برمی‌آید. 

هیچ یک از این نظریات در اصل متعلق به فورد نبود. «الی ویتنی» بیش از یک قرن قبل، از قطعات قابل تعویض استفاده کرده بود. «فردردیک وینسلو تیلور» کارشناس معروف بهره‌وری تمام این نظریات را در نوشته‌های خود آورده بود و چند کارخانه کوچک‌تر مدتها بود که از خط سوار کردن قطعات استفاده می‌کردند. اما فورد اولین تولیدکننده بزرگ بود که این نظریات را یک‌جا و با تمام وجود به کار گرفت. 

نتایج کار واقعاً خیره‌کننده بود: در سال 1908 ارزان‌ترین مدل T به بهای 825 دلار فروخته شد تا سال 1913 قیمت آن تا 500 دلار پایین آمد و در 1916 به 360 دلار تنزل کرد و بالاخره در سال 1926 قیمت خرده‌‌فروشی آن به 290 دلار رسید. همچنان که قیمت پایین می‌آمد، میزان فروش بالاتر رفت. ایالات متحده به کشور مردم «سوار بر چرخ» بدل شد و فورد ثروتمندترین فرد بخش خصوصی جهان گردید. 

همچنان که کارگران فورد بیشتر تولید می‌کردند، او نیز قادر شد دستمزد بالاتری به آنها بپردازد. در سال 1914 او حداقل دستمزد روزانه را در کارخانه‌هایش تا پنج دلار بالا برد و با این کار دنیای صنعت را شگفت‌زده کرد. این مبلغ برای آن زمان بسیار زیاد و تقریباً دو برابر متوسط دستمزدی بود که پیش از این در همین کارخانه‌ها پرداخت می‌شد. از سطح بالای دستمردی که فورد معمول کرد، به ناچار در سراسر کشور تبعیت شد و درنتیجه کارگران کارخانه‌ها از فقر و تنگدستی بیرون آمده و به طبقه متوسط راه یافتند. 

اما ابدعات فورد اثر مبسوط‌تری نیز داشت. او در مورد روش‌های تولید انبوه خود پنهان‌کاری نمی‌کرد. برعکس بسیار مشتاق بود که آنها را به اطلاع همگان برساند. سایر تولیدکنندگان با مشاهده موفقیت فورد روش‌های تولید او تقلید کردند. نتیجه این کار افزایش چشمگیر تولید در سراسر کشور و در نهایت در تمام جهان بود.

منبع: خبرنامه نهضت ملّی کاهش قیمت تمام شده