توقف پروژه بزرگ‌ترین سد خاکی کشور
آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: بلندترین سد خاکی کشور بعد از ۹ سال عملیات اجرایی سنگین در مراحل پایانی با چالش جدی مواجه شده است. تداوم فعالیت عمرانی سد گتوندعلیا یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های ملی کشور، به دلیل وجود برخی ایرادات مطالعاتی دچار مشکل شده است.
به گزارش روزنامه تهران امروز، گفته می‌شود وجود نمک بسیار زیاد در ساختار سازند گچساران که بخش قابل ملاحظه‌ای از آن درون دریاچه سد گتوندعلیا قرار خواهد گرفت، تاثیرات مخربی روی آب رودخانه کارون در خوزستان خواهد گذاشت به همین دلیل آبگیری از این سد با وضعیت موجود بنابر برآوردهای اولیه حدود ۷۵ درصد محصولات زراعی و ۳۰ درصد محصولات باغی قابل تولید در دشت خوزستان را برای یک دوره حداقل ۱۵ ساله از بین خواهد برد.
این چالش مهم زمانی بروز یافته است که ۹ سال از کار عملیاتی احداث این سد بزرگ گذشته است. گتوندعلیا تا سال گذشته بزرگ‌ترین پروژه عمرانی کشور نامیده می‌شد. این پروژه ویژگی‌های منحصر به‌فردی دارد که در بسیار از آنها رکورددار است. این سد عمیق‌ترین دیوار خاکی آب بند با وسعت ۴۲ هزار متر مربع در جهان را به خود اختصاص داده است.
گفته می‌شود برای این پروژه در حدود یک هزار و ۵۰۰میلیارد تومان هزینه برآورد شده است. شاید اگر پیش از آغاز عملیات اجرایی این سد، کارهای مطالعاتی دقیق‌تری روی این منطقه انجام می‌شد، نامناسب بودن مکان اجرای طرح و کوه‌های نمک در زمین‌های آن نمایان می‌شد و این عملیات با این میزان هزینه تا این مرحله پیش نمی‌رفت.
در شرایطی که فعالان این پروژه به دنبال راه‌کارهایی برای مقابله با مشکل کوه‌های نمکی می‌گردند اخبار ناخوشایندی از وجود برخی فشارها از طرف مقامات و ذی‌نفوذان استانی جهت توقف عملیات جاری و بهره‌برداری سریع‌تر از این طرح به گوش می‌رسد. نگرانی‌های موجود با نزدیک شدن به زمان انتخابات مجلس و نیازهای تبلیغاتی نامزدهای انتخاباتی و برخی شعارهای مطرح شده، تشدید شده و بیم آن می‌رود تا مقامات شرکت منابع آب نیرو با توجه به کمبود بودجه، عطای عملیات جبرانی جاری را به لقایش بخشیده و مقاومت زیادی در برابر فشارهای یادشده از خود نشان ندهند. در این خصوص ابتدا برخی مسئولان وجود قله‌های نمکی در دریاچه سد گتوند را غیرواقعی خواندند و یا اعلام کردند که گنبدهای نمکی تاثیری بر کیفیت آب سدگتوند ندارد، اما چندی پیش مجری طرح گتوند از تاثیرگذاری این قله‌های نمکی بر کیفیت آب دریاچه این سد سخن گفت:«این قله‌های نمکی در تماس با آب، شوری آب دریاچه را افزایش می‌دهد و برای کیفیت آب در پایین دست مشکل ایجاد می‌کند.»
کریم شیبانی با اشاره به اینکه برای کاهش اثرات این رگه‌های نمک و قله‌های موجود در دریاچه سدگتوند تمهیدات زیادی اندیشیده شده است، گفت: احداث دیوار حائل در دریاچه مقابل این رگه‌ها از مهم‌ترین تمهیدات اندیشیده شده است.» این مقام مسئول تاکید کرد: «چاه‌ها و حفره‌های نمکی زیادی در دریاچه سد گتوند وجود دارد که این حفره‌ها و چاه‌ها نیز با گل و خاک در حال پر شدن و فشرده شدن است تا تاثیر آنها بر آب رودخانه کاهش یابد.» پیش از این هم محمدجواد عبداللهی، عضو هیات مدیره سازمان نظام مهندسی استان خوزستان اعلام کرده بود که نزدیکی معدن نمک به محل سد گتوند علیا، در پروژه مطالعاتی این سد در نظر گرفته نشده است.
به گفته این مقام آگاه، وجود این معدن که در فاصله پنج کیلومتری سد واقع شده باعث می‌شود که به هنگام آبگیری و تشکیل دریاچه پشت سد، این معدن عظیم نمک که ذخیره نمک آن صدها میلیون تن برآورد شده است به کلی به زیر آب دریاچه فرو رفته و این امر شوری آب رودخانه کارون را به بالاترین حد ممکن می‌رساند. مدیر مطالعات طرح سد و نیروگاه گتوند علیا نیز پیش از این گفته بود: «با توجه به حجم ۴٫۵ میلیارد متر مکعبی آب در مخزن سد و نحوه تماس سازند گچساران با آب مخزن مقدار نمک موجود در محل در عمل تاثیر دراز مدتی بر کیفیت آب مخزن سد ندارد.»
آرش محجوب افزود: در برآوردهای اولیه، حجم نمک موجود در رگه‌های نمکی واقع در داخل مخزن سد گتوند علیا به میزانی برآورد می‌شد که می‌توانست بر کیفیت آب کارون تاثیرگذار باشد. وی با ناچیز دانستن نمک موجود در ساحل سمت چپ رودخانه کارون گفت: آثار کوتاه مدت این مقدار نیز با مدیریت صحیح در امر آبگیری و بهره‌برداری از مخزن در طول سه تا پنج سال اولیه آبگیری به‌طور کامل برطرف می‌شود. با این وجود کارشناسان محیط زیست و نظام مهندسی اعتقاد دارند نزدیکی معدن نمک به محل سد گتوند علیا، در پروژه مطالعاتی این سد در نظر گرفته نشده است. این معدن در واقع یک گنبد نمکی است که روی تپه‌ای در نزدیکی سد فوران می‌کند و از قسمت غربی رودخانه کارون تا نزدیکی منطقه سردشت دزفول وسعت دارد. عبور رودخانه کارون از وسط معدن، آن را به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم کرده به‌طوری که بخش زیادی از شوری آب رودخانه کارون هم مربوط به این قسمت است.
در این شرایط عملیات جبرانی جهت مدیریت و کاهش اثرات مخرب نمک موجود در دریاچه سد گتوند در جریان است که جای امیدواری بسیار زیادی برای نتیجه‌بخش بودن آن وجود دارد. با وجود عدم تجربه مشابه دیگر در سطح ایران و جهان، طراحان و مهندسان ناچارند تا از شیوه‌های ابداعی خود برای این منظور بهره گیری کنند. درخصوص زمان افتتاح این طرح اما پیش از این وزیر نیرو از آبگیری این سد تا پایان سال ۸۹ سخن گفته بود. این در حالی است که مدیر این پروژه، پایان کار را در شرایط عادی سال ۹۲ عنوان کرده است.
جزئیات پروژه سد گتوند علیا
سد گتوند علیا یکی از بزرگ‌ترین سدهای ایران است که روی رودخانه کارون در جنوب غربی ایران در دست ساخت است. سد گتوند، پس از ساخت، دومین مخزن آبی ایران (پس از کرخه) و بزرگ‌ترین مخزن آبی روی کارون خواهد شد. این سد در بین سدهای ساخته‌شده و در دست ساخت روی کارون، از همه پایین‌دست‌تر قرار دارد. هدف از احداث سد و نیروگاه گتوند، تامین بخشی از برق مورد نیاز کشور، کنترل سیلاب‌های فصلی کارون و نیز تنظیم آب کشاورزی پایین‌دست است. همچنین دریاچه سد، پس از آبگیری می‌تواند به عنوان یک جاذبه گردشگری برای منطقه درآید. سد گتوند علیا بلندترین سد خاکی کشور با ۱۸۲ متر ارتفاع از نوع سنگ ریزه‌ای با هسته رسی دارای حجم کل مخزن ۴٫۵ میلیارد متر مکعب است. این سد عمیق ترین دیوار خاکی آب بند با وسعت ۴۲ هزار متر مربع در جهان را به خود اختصاص داده است. سیستم ترکیبی دیوار آب‌بند سد گتوند علیا منحصر به فرد است.
همچنین طویل‌ترین تونل‌های آبرسان نیروگاه را با طول ۲۷ کیلومتر دارد. ضمن اینکه نیرگاه برق آبی گتوند علیا بیشترین تولید برق در کشور را یعنی سالانه ۴ هزار و ۲۵۰ گیگاوات انرژی برق آبی خواهد داشت.به گفته مسئولان در مراحل ساخت این سد رکودهای جالبی به ثبت رسیده که از آن جمله می‌توان به ۵۱ هزار مترمکعب خاکریزی در یک روز اشاره کرد. از ابتدای پروژه یعنی از سال ۱۳۸۰ تا کنون ۳۶۰ پیمانکار داخلی در احداث ساخت نیروگاه و سد گتوند به فعالیت پرداخته‌اند که در مراحل پایانی عملیات این میزان به کاهش یافته است. شرکت مهندسی سپاه سد که وابسته به قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء است مجری این طرح بزرگ است.
به گزارش روزنامه تهران امروز، گفته می‌شود وجود نمک بسیار زیاد در ساختار سازند گچساران که بخش قابل ملاحظه‌ای از آن درون دریاچه سد گتوندعلیا قرار خواهد گرفت، تاثیرات مخربی روی آب رودخانه کارون در خوزستان خواهد گذاشت به همین دلیل آبگیری از این سد با وضعیت موجود بنابر برآوردهای اولیه حدود ۷۵ درصد محصولات زراعی و ۳۰ درصد محصولات باغی قابل تولید در دشت خوزستان را برای یک دوره حداقل ۱۵ ساله از بین خواهد برد.
این چالش مهم زمانی بروز یافته است که ۹ سال از کار عملیاتی احداث این سد بزرگ گذشته است. گتوندعلیا تا سال گذشته بزرگ‌ترین پروژه عمرانی کشور نامیده می‌شد. این پروژه ویژگی‌های منحصر به‌فردی دارد که در بسیار از آنها رکورددار است. این سد عمیق‌ترین دیوار خاکی آب بند با وسعت ۴۲ هزار متر مربع در جهان را به خود اختصاص داده است.
گفته می‌شود برای این پروژه در حدود یک هزار و ۵۰۰میلیارد تومان هزینه برآورد شده است. شاید اگر پیش از آغاز عملیات اجرایی این سد، کارهای مطالعاتی دقیق‌تری روی این منطقه انجام می‌شد، نامناسب بودن مکان اجرای طرح و کوه‌های نمک در زمین‌های آن نمایان می‌شد و این عملیات با این میزان هزینه تا این مرحله پیش نمی‌رفت.
در شرایطی که فعالان این پروژه به دنبال راه‌کارهایی برای مقابله با مشکل کوه‌های نمکی می‌گردند اخبار ناخوشایندی از وجود برخی فشارها از طرف مقامات و ذی‌نفوذان استانی جهت توقف عملیات جاری و بهره‌برداری سریع‌تر از این طرح به گوش می‌رسد. نگرانی‌های موجود با نزدیک شدن به زمان انتخابات مجلس و نیازهای تبلیغاتی نامزدهای انتخاباتی و برخی شعارهای مطرح شده، تشدید شده و بیم آن می‌رود تا مقامات شرکت منابع آب نیرو با توجه به کمبود بودجه، عطای عملیات جبرانی جاری را به لقایش بخشیده و مقاومت زیادی در برابر فشارهای یادشده از خود نشان ندهند. در این خصوص ابتدا برخی مسئولان وجود قله‌های نمکی در دریاچه سد گتوند را غیرواقعی خواندند و یا اعلام کردند که گنبدهای نمکی تاثیری بر کیفیت آب سدگتوند ندارد، اما چندی پیش مجری طرح گتوند از تاثیرگذاری این قله‌های نمکی بر کیفیت آب دریاچه این سد سخن گفت:«این قله‌های نمکی در تماس با آب، شوری آب دریاچه را افزایش می‌دهد و برای کیفیت آب در پایین دست مشکل ایجاد می‌کند.»
کریم شیبانی با اشاره به اینکه برای کاهش اثرات این رگه‌های نمک و قله‌های موجود در دریاچه سدگتوند تمهیدات زیادی اندیشیده شده است، گفت: احداث دیوار حائل در دریاچه مقابل این رگه‌ها از مهم‌ترین تمهیدات اندیشیده شده است.» این مقام مسئول تاکید کرد: «چاه‌ها و حفره‌های نمکی زیادی در دریاچه سد گتوند وجود دارد که این حفره‌ها و چاه‌ها نیز با گل و خاک در حال پر شدن و فشرده شدن است تا تاثیر آنها بر آب رودخانه کاهش یابد.» پیش از این هم محمدجواد عبداللهی، عضو هیات مدیره سازمان نظام مهندسی استان خوزستان اعلام کرده بود که نزدیکی معدن نمک به محل سد گتوند علیا، در پروژه مطالعاتی این سد در نظر گرفته نشده است.
به گفته این مقام آگاه، وجود این معدن که در فاصله پنج کیلومتری سد واقع شده باعث می‌شود که به هنگام آبگیری و تشکیل دریاچه پشت سد، این معدن عظیم نمک که ذخیره نمک آن صدها میلیون تن برآورد شده است به کلی به زیر آب دریاچه فرو رفته و این امر شوری آب رودخانه کارون را به بالاترین حد ممکن می‌رساند. مدیر مطالعات طرح سد و نیروگاه گتوند علیا نیز پیش از این گفته بود: «با توجه به حجم ۴٫۵ میلیارد متر مکعبی آب در مخزن سد و نحوه تماس سازند گچساران با آب مخزن مقدار نمک موجود در محل در عمل تاثیر دراز مدتی بر کیفیت آب مخزن سد ندارد.»
آرش محجوب افزود: در برآوردهای اولیه، حجم نمک موجود در رگه‌های نمکی واقع در داخل مخزن سد گتوند علیا به میزانی برآورد می‌شد که می‌توانست بر کیفیت آب کارون تاثیرگذار باشد. وی با ناچیز دانستن نمک موجود در ساحل سمت چپ رودخانه کارون گفت: آثار کوتاه مدت این مقدار نیز با مدیریت صحیح در امر آبگیری و بهره‌برداری از مخزن در طول سه تا پنج سال اولیه آبگیری به‌طور کامل برطرف می‌شود. با این وجود کارشناسان محیط زیست و نظام مهندسی اعتقاد دارند نزدیکی معدن نمک به محل سد گتوند علیا، در پروژه مطالعاتی این سد در نظر گرفته نشده است. این معدن در واقع یک گنبد نمکی است که روی تپه‌ای در نزدیکی سد فوران می‌کند و از قسمت غربی رودخانه کارون تا نزدیکی منطقه سردشت دزفول وسعت دارد. عبور رودخانه کارون از وسط معدن، آن را به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم کرده به‌طوری که بخش زیادی از شوری آب رودخانه کارون هم مربوط به این قسمت است.
در این شرایط عملیات جبرانی جهت مدیریت و کاهش اثرات مخرب نمک موجود در دریاچه سد گتوند در جریان است که جای امیدواری بسیار زیادی برای نتیجه‌بخش بودن آن وجود دارد. با وجود عدم تجربه مشابه دیگر در سطح ایران و جهان، طراحان و مهندسان ناچارند تا از شیوه‌های ابداعی خود برای این منظور بهره گیری کنند. درخصوص زمان افتتاح این طرح اما پیش از این وزیر نیرو از آبگیری این سد تا پایان سال ۸۹ سخن گفته بود. این در حالی است که مدیر این پروژه، پایان کار را در شرایط عادی سال ۹۲ عنوان کرده است.
جزئیات پروژه سد گتوند علیا
سد گتوند علیا یکی از بزرگ‌ترین سدهای ایران است که روی رودخانه کارون در جنوب غربی ایران در دست ساخت است. سد گتوند، پس از ساخت، دومین مخزن آبی ایران (پس از کرخه) و بزرگ‌ترین مخزن آبی روی کارون خواهد شد. این سد در بین سدهای ساخته‌شده و در دست ساخت روی کارون، از همه پایین‌دست‌تر قرار دارد. هدف از احداث سد و نیروگاه گتوند، تامین بخشی از برق مورد نیاز کشور، کنترل سیلاب‌های فصلی کارون و نیز تنظیم آب کشاورزی پایین‌دست است. همچنین دریاچه سد، پس از آبگیری می‌تواند به عنوان یک جاذبه گردشگری برای منطقه درآید. سد گتوند علیا بلندترین سد خاکی کشور با ۱۸۲ متر ارتفاع از نوع سنگ ریزه‌ای با هسته رسی دارای حجم کل مخزن ۴٫۵ میلیارد متر مکعب است. این سد عمیق ترین دیوار خاکی آب بند با وسعت ۴۲ هزار متر مربع در جهان را به خود اختصاص داده است. سیستم ترکیبی دیوار آب‌بند سد گتوند علیا منحصر به فرد است.
همچنین طویل‌ترین تونل‌های آبرسان نیروگاه را با طول ۲۷ کیلومتر دارد. ضمن اینکه نیرگاه برق آبی گتوند علیا بیشترین تولید برق در کشور را یعنی سالانه ۴ هزار و ۲۵۰ گیگاوات انرژی برق آبی خواهد داشت.به گفته مسئولان در مراحل ساخت این سد رکودهای جالبی به ثبت رسیده که از آن جمله می‌توان به ۵۱ هزار مترمکعب خاکریزی در یک روز اشاره کرد. از ابتدای پروژه یعنی از سال ۱۳۸۰ تا کنون ۳۶۰ پیمانکار داخلی در احداث ساخت نیروگاه و سد گتوند به فعالیت پرداخته‌اند که در مراحل پایانی عملیات این میزان به کاهش یافته است. شرکت مهندسی سپاه سد که وابسته به قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء است مجری این طرح بزرگ است.
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید