مقایسه‌ وضعیت نظام وظیفه در 200 كشور جهان

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: اخیرا با حذف خدمت سربازی در كشور آلمان
(http://hamshahrionline.ir/news-124825.aspx) و نیز در صربستان و سوئد، وضعیت نظام وظیفه در كشورهای مختلف جهان در كانون توجهات قرار گرفته است. آنچه در ادامه می‌آید مقایسه وضعیت نظام وظیفه در 200 كشور جهان است. لازم به ذكر است كه در مقایسه با آمار ارائه شده از وضعیت سربازی در جهان در سال 1387 در همین سایت (http://www.tabnak.ir/pages/?cid=12078) تعداد كشورهایی كه خدمت سربازی را لغو نموده‌اند از 106 كشور به 123 كشور رسیده است.

كشورهای جهان بر اساس وضعیت نظام وظیفه به 6 دسته تقسیم می‌شوند كه ایران در ششمین و آخرین گروه قرار دارد:

الف- كشورهایی كه سربازی اجباری ندارند.(123 كشور، 61%)
ب- كشورهایی كه سربازی اجباری یک سال و یا كمتر دارند. (24 كشور، 11%)
ج- كشورهایی كه صرفا در امور مدنی یا به‌صورت نظامی غیر مسلح سربازی دارند.(7 كشور، 4%)
د- كشورهای كه سربازی انتخابی دارند.(14 كشور، 7%)
ه- اسامی كشورهایی كه از تركیب نیروهای داوطلب و اجباری استفاده می‌كنند. (15 كشور،8%)
و- كشورهایی كه سربازی اجباری 18ماه و یا بیشتر، غیرانتخابی و همراه با به كار گیری در امور عملیاتی نظامی دارند. (17 كشور،9%)

الف- كشورهایی كه سربازی اجباری ندارند.(123 كشور، 61%)

آرژانتین (در 1999 حذف شد) 2. آفریقای جنوبی (از 1994 حذف شد.) 3. آنتیگوآ و باربودا 4. آندورا 5. اتیوپی(سربازی اجباری صرفا در شرایط اضطراری مجاز است.) 6. اردن (درسال 1999 حذف شد اما در سال 2007 یك دوره آموزشی كوتاه كه اكثرا مشتمل بر مهارتهای شغلی است درنظر گرفته شد.) 7. اروگوئه (در زمان صلح اختیاری است و در زمان جنگ دولت در صورت نیاز می‌تواند اجباری سازد.) 8. افغانستان (در 2005 حذف شد) 9. استرالیا (در 1972 لغو شد.) 10. اسلواكی (از 2006 حذف شد) 11. اسلوونی (از 2003 حذف شد) 12. امارات متحده عربی 13. انگلستان (از 1963 حذف شد.) 14. ایالات متحده آمریكا (از 1986 تاكنون كسی به اجبار به سربازی نرفته است و كسی هم به خاطر عدم معرفی خود مجازات نشده است.) 15. ایسلند 16. باربادوس 17. باهاما 18. بحرین 19. برمه(میانمار) 20. برونئی دارالسلام 21. بلژیك (به حالت تعلیق در آمده است.) 22. بلغارستان (نیروی دریایی و هوایی كاملا حرفه‌ای شده اند و نیروی زمینی نیز در سال 2008 حرفه‌ای شده و سربازی اجباری لغو گردید.) 23. بلیز (در صورت به حد نصاب نرسیدن داوطلبین اجباری می شود اما تا كنون اجباری نشده است و حتی تعداد داوطلبان سه برابر نیاز است.) 24. بنگلادش(سربازی اجباری صرفا در شرایط اضطراری مجاز است ولی تاكنون اجرا نشده است.) 25. بوتان 26. بوتساوانا 27. بوسنی و هرزگوین (از اول ژانویه 2006 حذف شد.) 28. بولیوی (در صورت به حد نصاب نرسیدن داوطلبین اجباری می شود.) 29. پاكستان 30. پالائو 31. پاناما 32. پرتقال (از 2004 حذف شد) 33. پرو 34. تانزانیا 35. ترینیاد و توباگو 36. تونگو 37. تووالو 38. تیمور شرقی 39. جامائیكا (سربازی اجباری تنها با اجازه والدین ممكن است.) 40. جزایر سلیمان 41. جزایر مارشال 42. جمهوری كنگو(كنگو برازاویل) 43. جمهوری دموكراتیك كنگو(زئیر) 44. جیبوتی 45. چك (لغو آن از 2004 آغاز و در 2007 كاملا لغوشد.) 46. دومینیكا (عضو كشورهای مشترك المنافع) 47. سنت مارتن 48. روآندا 49. رومانی (از 2006 حذف شد و سربازان قراردادی 5 ساله جایگزین سربازان اجباری شدند.) 50. زامبیا 51. ژاپن 52. ساموآ 53. سن مورینو 54. سوآزیلند(پادشاهی) 55. سیشیل 56. سیرالئون 57. سریلانكا 58. سورینام 59. سنت كیتس و نویس 60. شیلی (دولت این حق را برای خود محفوظ داشته كه در موقع ضرورت سرباز اجباری به كار بگیرد.) 61. عراق 62. عربستان سعودی 63. عمان 64. غنا 65. فدراتیو میكرونزی 66. فرانسه (از 1996 حذف شد.) 67. فیجی 68. قطر 69. كاستاریكا (از 1948 حذف شده است.) 70. كامرون 71. كانادا (تاكنون در زمان صلح سربازی اجباری نداشته است.) 72. كریباتی(كریباس) 73. كنیا 74. گامبیا 75. گرنادا 76. گویان 77. لسوتو(پادشاهی) 78. لبنان 79. لتونی (از 2007 حذف شد.) 80. لوكزامبورگ (از 1967 حذف شده است) 81. لیبریا(جمهوری) 82. لیختنشتاین 83. مالاوی 84. مالت 85. مالدیو 86. ماداگاسكار 87. مجارستان(در 2004 حذف شد) 88. مراكش (از 2006 حذف شد.) 89. مقدونیه (از 2006 حذف شد) 90. موریس 91. موناكو 92. مونتنگرو (از 2006 حذف شد) 93. نائورو 94. نامیبیا(جمهوری) 95. نپال 96. نیجریه 97. نیكاراگوئه 98. نیوزیلند (از 1972 حذف شد.) 99. واتیكان 100. هائیتی 101. هلند (به طور رسمی سربازی اجباری را لغو نكرده ولی از سال 1996 به بعد از سرباز استفاده نكرده و ارتش كاملا حرفه ای دارد.) 102. هلند آنتلیس 103. هند (هیچ گاه سربازی اجباری نداشته حتی در زمان استعمار انگلیس) 104. هندوراس 105. هنگ كنگ 106. یمن (از 2001 حذف شد) 107. وانوآتو 108. كوراكائو 109-ایتالیا (در 2005 حذف شد) 110. آلبانی (حذف سربازی و حرفه ای شدن ارتش آغاز شده و تا سال 2010 كاملا حرفه ای می گردد.) 111. پاپوآ گینه نو(سربازی داوطلبانه نیز به رضایت والدین نیاز دارد.) 112. اوگاندا 113. ایرلند(دوره سربازی اجباری حذف شده ولی دوره ذخیره هنوز ملغی نشده است.) 114. بروندی 115. كویت(بر اساس قانون امكان سربازگیری اجباری وجود دارد ولی از سال 2001 به حالت تعلیق درامده است)116. كومور (مجمع الجزایر قمر) 117. سوئد (در جولای 2010 لغو گردید. دولت در موارد اضطراری می توان مجددا سربازگیری اجباری نماید.) 118. بوركینافاسو 119. لهستان (از ژانویه 2011 لغو خواهد شد.) 120. لیتوانی (از سپتامبر 2008 لغو شد.) 121. كرواسی (از 2008 حذف شد.) 122- صربستان (از ژانویه 2011 حذف خواهد شد.) 123. آلمان(از سال 2011 حذف خواهد شد.)

ب ـ كشورهایی كه سربازی اجباری یک سال و یا كمتر دارند. (24 كشور، 11%)

1. فنلاند (خدمت در امور نظامی مسلحانه 6ماه، نظامی غیر مسلحانه 11 ماه و غیر نظامی 12 ماه) 2. اتریش (از ابتدای 2007 از 8ماه به 6ماه كاهش یافت) 3. آذربایجان (برای فارغ التحصیلان دانشگاهی 12 ماه و سایرین 18ماه) 4. برزیل (بسته به محل خدمت 12-9ماه) 5. بولیوی (12ماه) 6. دانمارک (بسته به محل خدمت 12-4 ماه وصرفا در امور مدنی یا به صورت نظامی غیر مسلح) 7. اكوادور (سربازی انتخابی است.) 8. السالوادور (11-8 ماه، سربازی انتخابی است.) 9. استونی (بسته به محل خدمت 11-8 ماه وصرفا در امور مدنی و یا به صورت نظامی غیر مسلح در سال 2011 نیز سربازی اجباری لغو می‌شود) 10. اوكراین (بسته به نوع خدمت 18-12ماه، در 2 یا 3 سال آینده ارتش كاملا حرفه‌ای شده و سربازی اجباری ملغی می‌گردد.) 11. تونس (12ماه) 12. ازبكستان (12ماه) 13. قرقیزستان(12ماه، به دنبال شكست سربازان وظیفه از یك گروه كوچك شورشی مرزی، تصمیم به حرفه ای كردن ارتش گرفته است. از ابتدای سال 2009 خرید خدمت قانونی شد كه بر اساس آن هزینه پرداخت شدۀ كسانی كه خدمت را می‌خرند به افراد به خدمت رفته پرداخت می‌شود.) 14. یونان (12 ماه و در آینده به 6ماه كاهش می‌یابد.)15. گوآتمالا (بسته به نوع و محل خدمت 24-12 ماه) 16. مكزیك (12ماه، سربازی انتخابی، نیروهای هوایی و دریایی كاملا حرفه‌ای شده‌اند.) 17. مولداوی (12ماه) 18. مغولستان (12ماه) 19. نروژ (12ماه وصرفا در امور مدنی و یا به صورت نظامی غیر مسلح) 20. پارائوگه (بسته به محل خدمت 24-12ماه، استفاده از تركیب سربازان داوطلب و اجباری.) 21. روسیه (تركیب اجباری و داوطلبانه به كار گرفته شده است. از ابتدای سال 2008، 12ماه شد و برای متاهلان دارای فرزند، معلمان و پزشكان روستایی نیز حذف شد.) 22. سوییس (260 روز) 23. تایوان (12ماه،امكان انتخاب برای مشمولان وجود دارد، هر سال 10% از تعداد سربازان اجباری حذف می شود تا به مرور سربازی اجباری ملغی شود.) 24. تركیه (12 ماه برای امور نظامی و 15 ماه برای امور مدنی)

ج- كشورهایی كه صرفا در امور مدنی یا به صورت نظامی غیرمسلح سربازی دارند.(7 كشور، 4%)

1.آنگولا (24ماه) 2-الجزایر (18ماه: 6ماه آموزش و 12 ماه فعالیت مدنی، ضمنا به زودی شرط انجام خدمت سربازی از شرایط استخدام كارمندی در الجزایر حذف میشود.) 3-روسیه سفید (بلاروس، 18ماه و برای فارغ التحصیلان دانشگاهی 12ماه) 4-قبرس 5-سنت لوسیا 6- سنت وینسنت و گراندین 7-اسپانیا

پنج كشور دیگر نیز از سربازان به‌صورت نظامی غیرمسلح استفاده می‌كنند كه در بخش قبلی ذكر شد.

این كشورها معتقدند ورود به عملیتهای نظامی و مسلحانه مستلزم طی كردن آموزشهای ویژه است كه در مدت كوتاه سربازی یاددادن این مهارتها مقرون به صرفه نیست و عدم آموزش آنها نیز موجب افزایش تلفات می‌گردد. لذا سربازان را در پستهایی كه احتمال درگیری مسلحانه یا نظامی زیاد است؛ وارد نمی‌كنند.

د- كشورهای كه سربازی انتخابی دارند.(14 كشور، 7%)

1.اندونزی(استفاده از تركیب سربازان داوطلب و اجباری.) 2.بنین(از تركیب سربازان داوطلبانه و اجباری استفاده می‌شود.) 3. تایلند(به صورت رندم به تعداد مورد نیاز سرباز استخدام می شود.) 4. توگو(استفاده از تركیب سربازان داوطلب و اجباری.) 5. جمهوری آفریقای مركزی(استفاده از تركیب سربازان داوطلب و اجباری.) 6. چاد 7. چین(تمام افسران، سربازان داوطلب هستند.) 8. مالزی(مشمولین بر اساس قرعه انتخاب می شوند.) 9. سنگال(استفاده از تركیب سربازان داوطلب و اجباری.) 10. نیجر 11. كیپ ورد 12. گینه بیسائو (نیروی هوایی حرفه ای و داوطلبانه شده است.) 13. گینه استوایی (اكوئیتوریال) 14. موزامبیک سربازان در این كشورها از این حق برخوردارند كه برخی از موارد مربوط به سربازی مانند مكان و محل خدمت یا نوع خدمت (هوایی، دریایی و زمینی) را خودشان انتخاب كنند.

ه- اسامی كشورهایی كه از تركیب نیروهای داوطلب و اجباری استفاده می‌كنند. (15 كشور،8% )

1.برمودا(بخش عمده‌ای از نیروهای ارتش، حرفه‌ای بوده و تنها بخش اندكی به صورت اجباری تامین می‌گردد.) 2. رژیم اشغالگر قدس (اسراییل، سربازی برای یهودیان و دروزی ها اجباری و برای مسیحیان و مسلمانان داوطلبانه است.) 3. ساحل عاج 4. سنگاپور 5. سودان 6. فیلیپین 7. كره جنوبی 8. كلمبیا 9. گرجستان 10. گابون 11. مالی 12. موریتانی(نیروی هوایی و دریایی كاملا حرفه‌ای شده‌اند و از سرباز اجباری تنها در نیروی زمینی استفاده می‌شود.) 13. گینه 14. ونزوئلا 15. دومینیكن (جمهوری)

از آنجایی كه تحقق ارتش حرفه‌ای به‌صورت ناگهانی ممكن نیست؛ از روشهای مختلفی استفاده می‌شود. یكی از روش‌ها این است كه سربازی داوطلبانه را همزمان با اجباری آغاز می‌كنند و با افزایش سربازان داوطلب به مرور سربازی اجباری حذف می‌گردد. در ایران استفاده از سرباز پیمانی و داوطلب نیز وجود دارد ولی به قدری میزان سربازان داوطلب نسبت به اجباری كم است كه نمی‌توان ایران را در زمره این كشورها قرار داد.

و- كشورهایی كه سربازی اجباری بیش از یک سال، غیر انتخابی و همراه با به‌كارگیری در امور عملیاتی نظامی دارند. (17 كشور،9%)

1.ارمنستان 2. اریتره (16ماه) 3. ویتنام(18ماه) 4. تاجیكستان 5. تركمنستان 6. زیمباوه 7. سائوتام و پرینسیپ 8. سوریه(21 ماه) 9. سومالی(از سال 2005 از سوی سازمان ملل به عنوان نقض كننده حقوق كودكان و به كارگیرنده آنان در سربازی معرفی شده است.) 10. كامبوج (18ماه) 11. قزاقستان 12. كره شمالی 13. كوبا 14. لائوس (18ماه) 15. لیبی(18ماه) 16. مصر 17. ایران(18 ماه)

متاسفانه نام كشور ایران در ششمین گروه و آخرین گروه قرار گرفته است كه نشان می‌دهد علی رغم برخی بهبودها كه صورت پذیرفته، هنوز تا وضعیت مطلوب فاصله وجود دارد.

برای آشنایی با تفاوت‌های سربازی اجباری و سربازی داوطلبانه (ارتش حرفه‌ای) به اینجا (http://www.tabnak.ir/pages/?cid=36853) مراجعه نمایید.

منابع و مآخذ:
در برخی موارد كه اطلاعات متناقض بوده سعی شده به اطلاعات منابع به روزتر اتكا شود.

•Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights:
(http://www.nationmaster.com/graph/mil_ser_age_and_obl-military-service-age-and-obligation)
The World Factbookcia -- Field Listing - Military service age and obligation:
• (https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2024.html)
• Wikipedia ,Military service:
• (http://en.wikipedia.org/wiki/Military_service)
• http://chartsbin.com/view/tpe
•http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/poland/2505447/Poland
ends-army-conscription.html

• http://en.wikipedia.org/wiki/Lithuania#Military
• http://www.setimes.com/cocoon/setimes/xhtml/en_GB/features/setimes/features/2010/05/13/feature-02
• http://en.wikipedia.org/wiki/Military_of_Croatia