اهانت و آبرو بردن، مثل جنگ با خداست

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: آیت‌الله مظاهری در درس اخلاق هفتگی، به شرح روایتی از امام حسین«سلام‌الله‌علیه» پرداخت. 

در این سخنان آمده است: روایتی از امام پنجم حضرت امام محمد باقر«سلام‌الله‌علیه» نقل شده است و آن حضرت از پدر بزرگوارشان امام سجاد«سلام‌الله‌علیه» و ایشان هم از پدرشان حضرت سیّدالشهداء«سلام ‌الله‌علیه» و آن امام بزرگوار از قول مبارک امیر مؤمنان و مولای متقیان امیرالمؤمنین«سلام‌الله‌علیه» روایت را نقل می‌فرمایند. در این روایت آمده است كه امام حسین و امام سجاد «سلام‌الله‌علیهما» در آخرین لحظات حیات و هنگام شهادت، روایت را وصیّت كرده‌اند. یعنی علاوه بر این‌كه چهار امام معصوم این مطلب را بیان فرموده‌اند، دو امام بزرگوار در حسّاس‌ترین مواقع به ذكر روایت پرداخته‌اند. معلوم می‌شود روایت، بسیار اهمیّت دارد كه این سلسلۀ نورانی و مطهّر آن را نقل فرموده‌اند.

به خصوص حضرت اباعبدالله الحسین«سلام‌الله‌علیه» در روز عاشورا و موقعی كه همۀ اصحاب و یاران به شهادت رسیده بوده‌اند، یعنی در آن موقعیت حساس، كه لازم است مهم‌ترین و حساس‌ترین مطالب بیان شود، آخرین وصیت خود به فرزند برومندشان كه در حقیقت آخرین وصیت ایشان به شیعیان و بلكه بشریت است را چنین بیان می فرمایند:

«یا بُنَیَّ إِیَّاكَ وَ ظُلْمَ مَنْ لَا یَجِدُ عَلَیْكَ نَاصِراً إِلَّا اللَّهَ»
ای فرزندم، از ظلم به كسی كه در برابر تو ، هیچ یاری كننده‌ای به جز خداوند ندارد، بر حذر باش. 

بارزترین مصداق مظلوم، حضرت اباعبداالله الحسین«سلام الله علیه» و یاران با وفای ایشان هستند. افراد شروری به آنان ظلم كردند و ایشان را با آن وضعیت به شهادت رسانیدند و پس از شهادت مردان، زنان و كودكان را به اسارت بردند. یعنی به كسانی كه در آن بیابان و در اوج تشنگی، هیچ یاوری به جز خداوند متعال نداشتند، ظلم كردند. 

ظلم و به خصوص ظلم به افراد بی‌پناه و بی‌یاور، اقسامی دارد كه ذیلاً چند نونه از آن بیان می‌گردد.

ظلم حاكمان 

مرتبه نازل‌تر ظلم به مظلوم بی یاور، ظلم برخی حكومت ها به مردم بی پناه است. افرادی كه بر یک ملّت مسلط می‌شوند و نسبت به آنان ظلم روا می‌دارند و آن ملت در برابر ظلم ظالمان، یاوری جز خداوند برای خویش نمی‌یابند، مصداق روایت شریف هستند. 

این مرتبه از ظلم نیز بسیار مذموم و ناپسند است و بنابر فرمایش پیامبر گرامی «صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم»، تسلّط افراد شرور بر یك ملّت، اثر وضعی كردار آن ملت است: 

«سَیَأْتِی زَمَانٌ عَلَى أُمَّتِی یَفِرُّونَ مِنَ الْعُلَمَاءِ كَمَا یَفِرُّ الْغَنَمُ عَنِ الذِّئْبِ فَإِذَا كَانَ كَذَلِكَ ابْتَلَاهُمُ اللَّهُ تَعَالَى بِثَلَاثَةِ أَشْیَاءَ الْأَوَّلُ یَرْفَعُ الْبَرَكَةَ مِنْ أَمْوَالِهِمْ وَ الثَّانِی سَلَّطَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ سُلْطَاناً جَائِراً وَ الثَّالِثُ یَخْرُجُونَ مِنَ الدُّنْیَا بِلَا إِیمَان‏» 

زمانى بر امّتم خواهد آمد كه از علما فرار مى‏كنند همان‌گونه كه گوسفند از گرگ فرار مى‏كند. هر گاه چنین شد، خداوند آنان را دچار سه بلا مى‏كند: اول: بركت از اموال آنان برمى‏دارد. دوم: زمامدارى ستمگر بر آنان مسلّط مى‏كند. سوم: بى‏ایمان از دنیا مى‏روند. 

ظلم كارفرما به كارگر نیز ظلم بزرگی است. به خصوص هنگامی كه كارگر، مجبور است برای یك كارفرما كار كند و اگر ستم و زورگویی او را نپذیرد، اخراج می‌شود و بی‌كار می‌گردد. در بسیاری از موارد، كارفرما از احتیاج كارگر به كار، سوء استفاده می‌كند و بر وی مسلّط شده و او را استثمار می‌نماید. البته كارگر و افراد زیردست نیز باید كار خود را به نحو احسن انجام دهند و كم كاری، بدكاری و بی‌كاری نداشته باشند كه حقّ النّاس و ظلم است.

ظلم اعضای خانواده نسبت به یكدیگر 

مرتبۀ سوم ظلم به افراد بی‌پناه، ظلمی است كه اعضای خانواده نسبت به هم روا می‌ دارند. ظلم زن و شوهر نسبت به یكدیگر یا آنان نسبت به اولاد و ظلم اولاد نسبت به پدر و مادر، هنگام بی پناهی و بی‌یاوری طرف مقابل، مصداق بحث ما است. 

هنگامی كه زن، پشتیبان ندارد و مجبور است به ظلم شوهر خویش بسوزد و بسازد و همچنین مرد، مجبور است برای حفظ آبرو یا جهات دیگری، ظلم همسر خویش را تحمّل كند. 

سرزنش، زخم زبان، نیش و كنایه به همسری كه پناه‌گاه و پشتیبان و یاوری جز خداوند ندارد، ظلم بزرگی است. گاهی اوقات یک مادر پیر و ناتوان، به جز فرزند خویش هیچ كس دیگری را در این دنیا ندارد و چاره ای جز تحمّل آزار و اذیت او و شنیدن كنایه های نیش دار او ندارد كه انصافاً گناه آن فرزند، گناه بزرگی است.
قرآن كریم در مورد رعایت احترام پدر و مادر، به خصوص وقتی كه آنان زیر دست انسان واقع شوند، تاكید فراوان دارد و وظیفۀ فرزند را در این گونه موارد سنگین و حساس بر می شمرد.

«وَ قَضىَ‏ رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُواْ إِلَّا إِیَّاهُ وَ بِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَنًا إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِندَكَ الْكِبرََ أَحَدُهُمَا أَوْ كِلَاهُمَا فَلَا تَقُل لهَُّمَا أُفٍ‏ّ وَ لَا تَنهَْرْهُمَا وَ قُل لَّهُمَا قَوْلًا كَرِیمًا وَ اخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلّ‏ِ مِنَ الرَّحْمَةِ وَ قُل رَّبّ‏ِ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّیَانىِ صَغِیرًا» 

و پروردگار تو حكم كرد كه جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیكى كنید. اگر یكى از آن دو یا هر دو نزد تو به پیرى رسند پس به آنها «اف»- سخن بیزارى و ناخوشایند- مگو و بر ایشان بانگ مزن- یا: ایشان را از خود مران-، و به ایشان گفتارى نیكو و درخور گرامیداشت بگو. و آن دو را از روى مهربانى بال فروتنى فرود آر، و بگو: پروردگارا، آن دو را به پاس آنكه مرا در خردى بپروردند، ببخشاى. 

نكتۀ ظریف این آیات آن است كه سفارش به رعایت احترام والدین در كنار سفارش به پرستش خدای یگانه واقع شده است. 

ظلم به فرزند نیز مذموم و ناپسند است. دختری كه مقدمات ازدواج او فراهم نشده و تحت تكلّف پدر و مادر است، شرایط حسّاسی دارد و نباید با زورگویی، درشت گویی و یا سرزنش و اهانت پدر و مادر مواجه شود. 

ظلم به دیگران، به واسطۀ اهانت و آبروریزی 

مرتبۀ بعدی ظلم به افراد بی‌یاور، كه پرهیز از آن اهمیّت بسیاری دارد، گناهانی نظیر غیبت، تهمت و شایعه پراكنی است. متأسفانه این مرتبه از ظلم امروزه در جامعه بسیار رایج و شایع است. افراد در مجلس می‌نشینند و پشت سر كسی كه حضور ندارد، غیبت می كنند یا به او تهمت می‌زنند. 

در بسیاری از مجالس، برای كسی كه حضور ندارد، شایعه‌سازی و شایعه‌پراكنی می‌كنند و چون نمی‌تواند از خودش دفاع كند و پاسخ شایعات را بدهد، در آن جلسه یاوری جز خداوند ندارد و مظلوم واقع می‌شود.

تهمت و نسبت ناروا به دیگران دادن، گناه بسیار بزرگی است كه امروزه نقل محافل و مجالس شده است. من تصور می‌كنم كمتر مجلسی بشود یافت كه این گناهان بزرگ و این ظلم‌های عظیم در آن نباشد. به تجربه هم اثبات شده است كه افرادی كه مرتكب چنین گناهانی می شوند، عاقبت به خیر نخواهند شد. 

بردن آبروی دیگران و هتک حرمت و اهانت به شخصیت سایر انسان‌ها، حقّ النّاس است و اگر انسان نتواند جبران حقّ النّاس خویش را بكند، عاقبت سوئی در انتظار او خواهد بود. 

بیش از نود درصد سخنانی كه در محافل و مجالس بیان می‌شود، تهمت است و كسانی كه مورد این ظلم واقع می‌شوند، از آن نسبت‌هایی كه به آنان داده می‌شود، مبرّا هستند. ای كاش لااقل این سخنان غیبت بود. 

من همواره به جوانان می‌گویم: شما را به خدا قسم می‌دهم تهمت نزنید و اگر راجع به كسی تهمت شنیدید، از او دفاع كنید. متأسفانه بسیار اتفاق می‌افتد كه افراد متدیّن در جلسات حضور دارند و در مقابل آنان به دیگران تهمت زده می‌شود ولی یا سكوت می‌كنند و یا آن تهمت را همراهی می كنند كه هر دو بد است.

امام حسین«سلام‌الله‌علیه» در روز عاشورا همۀ ما را از چنین ظلم‌هایی بر حذر داشته‌اند. 

با تأسف باید گفت، بسیاری از رسانه‌های گروهی، روزنامه‌ها و سایت‌های اینترنتی، امروزه تبدیل به تهمت‌نامه، غیبت‌نامه و فحش‌نامه شده‌اند؛ مطلبی منتشر می‌كنند و خودشان هم می‌دانند كه تهمت است، ولی منتظر می‌مانند تا تكذیب شود. اما وقتی آبروی كسی رفت و شخصیّت او در اذهان عمومی خدشه‌دار شد، تكذیب مطلب سودی به حال وی نمی‌بخشد و جبران آبروی رفته را نمی‌نماید.

اهانت به دیگران و بردن آبروی افراد، مثل جنگ با خداوند متعال است. 

«مَنْ أَهَانَ لِی وَلِیّاً فَقَدْ بَارَزَنِی بِالْمُحَارَبَةِ»
گناه كسانی كه تهمت می زنند و اهانت می‌كنند بسیار بزرگ است و افرادی كه آن تهمت و اهانت را می شنوند و از مظلوم دفاع نمی‌كنند نیز گناهكارند. اهمیّت این مطلب به قدری است كه چهار امام بزرگوار آن را بیان فرموده‌اند و نیز در روز عاشورا، آخرین گفت‌وگوی دو انسان كامل، دو امام معصوم، در حساس ترین مواقع، راجع به پرهیز از ظلم به كسی است كه یاوری ندارد. 

روایت امام حسین«ع» همیشه مصداق دارد 

روایت نورانی امام حسین«سلام‌الله‌علیه» صرفاً مربوط به زمان خودشان نیست. این روایت زنده است و همواره مصداق دارد. بنابراین ذهن ما نباید فقط برود روی ظلمی كه شمرابن ذی الجوشن و عمر سعد و ابن زیاد به اهل‌بیت«سلام‌الله‌علیهم» روا داشتند. بلكه باید مراقب باشیم خود ما مصداق سخن و هشدار حضرت سید الشهدا«سلام‌الله‌علیه» واقع نشویم. دفاع از مسلمانان، از اوجب واجبات است و كوتاهی از دفاع كسی كه یاوری ندارد، گناه بزرگی است. 

بعضی اوقات گرفتاری های دنیوی افراد صالح و شایسته، ناشی از عدم دفاع آنان از مظلومین است. یعنی غیبت یا تهمتی شنیده‌اند و نتوانسته‌اند یا نخواسته‌اند، دفاع كنند و ناخودآگاه و ناخواسته، ظالم شده اند. خداوند متعال نیز كه مظهر رحمت و رأفت است و بنا دارد افراد نیكوكار و پرهیزكار را به بهشت ببرد، آنان را گرفتار می كند یا قبل از مرگ به بیماری سختی مبتلا می كند تا پاك شوند و از این دنیا بروند و این لطف از الطاف خفیّه خداست. البته این مطلب كلیّت ندارد و گرفتاری های دنیوی عوامل بسیار دیگری نیز دارد. 

عالم برزخ و قیامت نیز برای افرادی كه به دیگران اهانت كرده‌اند یا تهمت زده‌اند یا غیبت آنان را كرده‌اند و حتی برای كسانی كه شاهد این گناهان بزرگ بوده اند و از مظلوم، دفاع نكرده اند، بسیار مشكل است. بنابر این توبه از این گناهان بزرگ، از اوجب واجبات است و باید یه آن اهمیّت داده شود.

جهنّم، از الطاف خفیّۀ خداوند 

اگر افراد گناه‌كار بدون توبه از دنیا بروند، باید در جهنّم بسوزند تا كدورات گناه آنان برطرف شود، پاك شوند و لیاقت بهشت را پیدا كنند. شدّت رحمت و مغفرت پروردگار متعال به قدری است كه جهنّم نیز از الطاف خفیّه او است و برای زدودن ناپاكی‌ها و ناخالصی‌ها و پاكیزه كردن انسان می‌باشد. 

اگر آدمی ظالم شد، به خصوص اگر به كسانی كه یاوری جز خداوند ندارند، ظلم كرد، جایگاه او جهنّم است و در جهنّم نیز به جای اینكه از الطاف بی‌كران الهی استفاده كند و خود را نجات دهد، حقّه بازی می‌كند و تصور می‌كند همان‌گونه كه در دنیا ظلم می‌كرد و دیگران را فریب می‌داد، در جهنم نیز می‌تواند خداوند را فریب دهد. 

«یَوْمَ یَبْعَثُهُمُ اللَّهُ جَمیعاً فَیَحْلِفُونَ لَهُ كَما یَحْلِفُونَ لَكُمْ وَ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ عَلى‏ شَیْ‏ءٍ أَلا إِنَّهُمْ هُمُ الْكاذِبُونَ» 

در روزى كه خداوند همه آنها را برمى‏انگیزد، پس براى خدا سوگند یاد مى‏كنند آن گونه كه براى شما سوگند یاد مى‏كنند، و گمان مى‏كنند بر پایه چیزى هستند، آگاه باش كه آنها همان دروغگویانند. 

اگر افراد ظالم و مكّار، چند روزی در دنیا به ظاهر موفق می‌شوند، خود آنان و دیگران نباید تصور كنند كه خداوند خیر آنان را می‌خواهد و به آنان نعمت عطا می‌فرماید، بلكه در حقیقت خداوند متعال به این افراد مهلت می‌دهد تا هرچه می‌توانند بر گناه و ظلم خویش بیفزایند.

«وَ لا یَحْسَبَنَّ الَّذینَ كَفَرُوا أَنَّما نُمْلی‏ لَهُمْ خَیْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ إِنَّما نُمْلی‏ لَهُمْ لِیَزْدادُوا إِثْماً وَ لَهُمْ عَذابٌ مُهینٌ» 

و كسانى كه كفر ورزیدند گمان نكنند كه آنچه به آنها مهلت مى‏دهیم به خیر آنهاست، جز این نیست كه مهلت‌شان مى‏دهیم تا بر گناه بیفزایند، و براى آنها عذابى خواركننده است. 

بنابراین باید همه توجه داشته باشند و بنا بر فرمایش امام حسین«سلام‌الله‌علیه»، از ظلم به كسی كه ناصر و یاوری جز خداوند تبارك و تعالی ندارد، بر حذر باشند. 

اگر هم ظلمی از كسی سرزد یا شاهد ظلم دیگران بود و نتوانست از مظلوم دفاع كند، باید فوراً توبه كند و به جبران ظلم واقع شده بپردازد تا خداوند سبحان از قصور و تقصیر او بگذرد و او را بیامرزد.