روزی که غلامحسین بنان درگذشت

آفتاب‌‌نیوز : آفتاب: در هشتم اسفندماه سال 1364 استادغلامحسین بنان درگذشت.
غلامحسین بنان در اردیبهشت سال 1290 شمسی در روستای انگهرود از بخش نور شهرستان آمل به دنیا آمد.

بنان به سال 1315 خورشیدی با سمت بایگان در اداره کل کشاورزی استخدام و بعد از چندی به شرکت ایران بار که مرکز آن در اهواز بود، منتقل شد. پس از چند سال به معاونت آن اداره منصوب شد. در سال 1321 به تهران آمد و بنا به پیشنهاد مرحوم «فرخ» که وزیر خواربار بود، به سمت منشی مخصوص وزیر به کار پرداخت.

بعد از تغییر کابینه، به اداره کل غله و نان منتقل شد و چندی کفالت اداره دفتر و کارگزینی و مدتی هم مسؤولیت تحویل کوپن نان تهران را بر عهده داشت. در سال 1332 به پیشنهاد شادروان خالقی به اداره کل هنرهای زیبای کشور منتقل شد و به سمت استاد آواز هنرستان موسیقی ملی به کار مشغول و در سال 1334 رئیس شورای موسیقی رادیو شد.

بنان در سال 1336 در یک سانحه رانندگی چشم راست خود را از دست داد. در سال 1346 نیز به عنوان اعتراض به ابتذال خوانی در رادیو، خواندن را کنار گذاشت و زمان «قطبی» به طور کلی از رادیو قهر کرد و خانه‌نشین شد.

غلامحسین بنان از ابتدا در برنامه‌های «گل‌های جاویدان» و «گل‌های رنگارنگ» و «برگ سبز» شرکت داشت که رهاورد این همکاری‌ها ده‌ها برنامه گل‌های جاویدان، گل‌های رنگارنگ و برگ سبز است و برنامه‌های متعدد و گوناگون دیگری که از این خواننده بزرگ و هنرمند به یادگار مانده است.

غلامحسین بنان مدت‌ها مبتلا به ناراحتی جهاز‌هاضمه شده بود و از طرف دیگر حنجره اش نیز آمادگی بیان نیازهای درونی‌اش را نداشت و به همین دلیل اندک، اندک از خواندن اجتناب ورزید و از صحنه هنر کناره گرفت و حدود بیست سال آخر عمرش تقریباً فعالیت چشمگیری نداشت و روز به روز ناراحتی جهاز‌هاضمه او را بیشتر رنجور می‌کرد و متاسفانه کوشش‌های پزشکان و به ویژه مراقبت‌ها و از خود گذشتگی‌های «پری بنان» همسر وفادارو مهربانش هم مؤثر نیفتاد و سرانجام درساعت 7 بعدازظهر پنجشنبه 8 اسفند سال 1364 خورشیدی در بیمارستان ایرانمهر قلهک، جهان را بدرود گفت.

گفتنی است، وی در آواز به مکتب علینقی وزیری و روح‌الله خالقی گرایش داشت و یکی از هنر آموزان آواز در هنرستان موسیقی ملی و عضو ارکسترهای مختلف رادیو تهران بود. از جمله آثار او می‌توان به صفحات گرامافون همراه با نوازندگان مختلف و برنامه‌های رادیویی همراه با ارکستر «گل‌ها» و «تکنوازان» آن اشاره کرد.

بهترین آثار او عبارتند از آواز دیلمان «تنها»، ماهور با پیانوی «رضا محجوبی»، همایون با «مرتضی محجوبی» و از دیگر تصانیف و قطعات این هنرمند برجسته می‌توان به کاروان، من از روز ازل، نوای نی، من بی دل، ساقی - آهنگ از «محجوبی»، دیدی‌ای مه - آهنگ از «یاحقی»، مشتاق و پریشان، دیدار یار - آهنگ از «وزیری»، حالا چرا - آهنگ از «خالقی» اشاره کرد.

«احمد ابراهیمی» و «کاوه دیلمی» از شناخته شده‌ترین شاگردان این هنرمند برجسته به حساب می‌آیند.

بنان موسیقی را از «مرتضی نی داوود» و آواز را از «میرزا ضیاء الدین رضایی» فرا گرفت و از آنها نکته‌ها آموخت و از ردیف‌های موسیقی ایرانی آگاهی کامل یافت. بنان اگر چه در مدرسه ثروت مشغول تحصیل بود. اما بیشتر توجه او به موسیقی و آواز بود. بعدها در انجمن موسیقی ملی با کلنل وزیری مشغول کار شد.بنان در این انجمن، سال های سال خواننده بود.

بعدها از کلاسه‌ای «روح الله خالقی»، «ابوالحسن صبا» و «مرتضی محجوبی» و دیگر هنرمندان بهره‌ها برد. بنان خود بارها گفته بود که من پیشرفت خود را در موسیقی مرهون صبا و خالقی می‌دانم. می‌گویند بنان بم‌ترین صدای مردانه را داشت و صدای او در ردیف آواشناسی، صوت متوسط بود. اما لطافت و قدرت صدا از ویژگی‌های آوای او بود.بعدها به صلاحدید «کلنل وزیری» و «خالقی»، صدایش را پایین‌تر هم آورد و چنین بود که صدایش گرم و گیرا و دل انگیز شد. «صبا» می‌گفت: «بعضی تحریر‌ها را هیچ کس به جز بنان نمی‌تواند درست بخواند» تحریر در اصطلاح موسیقی به معنی پیچیدگی در آواز، کشش صدا، غلت دادن آواز و پیراستن آواز از خشونت و زواید است. «فرهاد فخرالدینی» می‌گوید: «بنان به طرز عجیبی بر صدای خود مسلط بود و من هرگز ندیدم نتی را خارج یا کم و زیاد بخواند.» بنان در انتخاب شعر و درست ادا کردن آن، بیش از اندازه دقت می‌کرد و در نتیجه وقتی شعر را می‌خواند آنچنان را آنچنان‌تر می‌کرد.

بنان در انتخاب شعر و موسیقی، بسیار خوش سلیقه بود. «روح الله خالقی» می‌گوید: «صوت بنان لطیف‌ترین صدایی است که من در عمر خود شنیده‌ام» اگر به یکی از تصنیف های بنان گوش بسپاریم، خواهیم دید که در اجرای آواز بنان،شکستن کلمه، نابجا خواندن، درنگ یا شتاب بی‌جا در سرتاسر تصنیف حتی یک بار هم دیده نمی‌شود. اوج، جای خود را دارد و فرود هم.اینجاست که هنر تبلور پیدا می‌کندو بنان را در صدر می‌نشاند. نوع ادای کلمات، جدا از آواز و همراهی موسیقی هماهنگ در بیان بنان، خود شعری جداگانه است. «علی تجویدی» می‌گوید: «مرا عاشقی شیدا» را هیچ خواننده‌ای توان اجرا نداشت جز بنان، که آن را به درستی خواند و اجرا کرد.

بنان علاوه بر شعر‌هایی که از سروده‌های «رهی معیری» بود، از سروده‌های «نواب صفا» نیز استفاده می‌کرد. از کارهای به جا مانده بنان می‌توان به «بوی جوی مولیان» در بیات اصفهان که «روح الله خالقی» آن را ساخته بود اشاره کرد. کار دیگری که نام بنان را بر سر زبانها انداخت و تا امروز هم اعتبار خود را حفظ کرده است تصنیف زیبا و پر مفهوم «من از روز ازل» ساخته استاد مرتضی محجوبی در مایه سه گاه است.