سید محمد خاتمی: تاریخ در مسیر آزادی و رهایی حرکت می‌کند
دانشگاه باید نقش پیشرو به سوی آزادی را داشته باشد
آفتاب‌‌نیوز : 
آفتاب- سرویس سیاسی: سید محمد خاتمی در دیدار با اعضای شورای مرکزی انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران با اشاره به جایگاه انجمن‌های اسلامی در دانشگاهها گفت: «رسالت بزرگی بر عهده همه ما و از جمله نهاد دانشگاه است که در مسیر حرکت تاریخی جامعه برای مردمی که ذی‌حق و دارای خود‌باوری هستند و برای اینکه حقوقشان تأمین شود باید روشنگری کرد باید انتقاد کرد و حاکمانی که از مسیر حق مردم منحرف شوند یا از امکانات سوءاستفاده می‌کنند مورد انتقاد قرار گیرند.»
به گزارش آفتاب، وی همچنین در این دیدار روح زمانه ما را روح آزادی خواهی و روح رهایی انسان عنوان کرد و افزود: «روح پیوستگی و برآمدن قدرت‌ها از اراده مردم است روح آزادی نقد است روح برخورداری جامعه و همه افراد آن از حقوق سیاسی و فرهنگی و اجتماعی است که دارند و باید داشته باشند و اینکه جوامع با حقوق اساسی و قانون اساسی شکل می‌گیرد.»
در این دیدار صمیمانه دانشجویان به بیان شرایط حال حاضر دانشگاهها و نقطه نظرات خود در مورد مسائل روز جامعه پرداختند و از ادامه وضعیت امنیتی در محیط دانشگاه و جامعه ابراز نگرانی و نارضایتی نمودند و شرکت در انتخابات بدون فراهم شدن حداقل شرایط لازم را بی معنی خواندند.
سید محمد خاتمی سخنان خود را با این پرسش آغاز کرد که «وقتی گفته می شود انجمن اسلامی دانشجویان چه به ذهن انسان می رسد؟و چه انتظاری از آنها است و چه نقشی می تواند در جامعه داشته باشد؟»
وی سپس توضیح داد: «حتی در کشورهایی که اسلامی هم نیستند ما شاهد حضور انجمن‌های اسلامی در آنجا هستیم ولی نقش و جایگاه انجمن اسلامی در کشوری که غلبه با اسلام و اکثریت با مسلمان‌هاست متفاوت است و در جایی که نظام و حکومتش هم منتسب به دین باشد باز توقع و انتظار دیگری از انجمن اسلامی هست.»
وی به جایگاه متفاوت انجمن اسلامی دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی اشاره کرده و گفت: «راجع به انجمن‌های اسلامی دانشجویی و دانشگاهی می‌شود صحبت کرد در این میان انجمن اسلامی دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی تهران جایگاه ویژه‌ای دارد و می‌توان بحث کرد که این انجمن چه ماهیت و چه رسالتی دارد و می‌تواند داشته باشد؟ این انجمن به یک معنا مادر همه انجمن های اسلامی دانشگاهها بوده و در همه فراز و نشیب‌ها توانسته است بدون تغییر ماهیت هم روی اصول و هم وظایفی که در مقاطع مختلف داشته پایدار بماند پدیده‌ای است که جداگانه باید به آن پرداخت.»
وی تصریح کرد: «وقتی میگوییم انجمن اسلامی دانشجویان در درجه اول متوجه نهاد دانشگاه و دانشجو می شویم. از درون دانشگاه نیروهایی که گردانندگان چرخ‌های اصلی جامعه هستند بیرون می‌آید و این نقش مهمی است. دانشجو به خاطر هزینه ای که برایش می شود و وظیفه‌ای که دارد باید نهایت استفاده را از آن موقعیت بکند تا دارای دانش و مهارت لازم در رشته‌های مختلف باشد.»
به اعتقاد خاتمی، دانشگاه به عنوان قلب و مغز و نیز چشم و گوش هر جامعه‌ای که هم می‌بیند هم می‌شنود و هم آگاهی دارد باید آن موقعیتی که آگاهی و بصیرت و درک نیازهای جامعه و ارائه راه حل برای رفع نیازهاست داشته باشد.
رئیس‌جمهور سابق کشورمان دانشگاه را در همه جوامع دارای نقش پیشتاز عنوان کرد و گفت: «جامعه موجود ایستای متوقف نیست چون انسان تاریخ دارد و تاریخ در یک مسیر جلو می رود البته تاریخ افت و خیز دارد ولی مسیر تاریخ به سوی تکامل و تأمین هدفی است که برای آن پیامبران آمدند و عبارت است از فرو نهادن بندها از دست و پای جان آدمی و آزاد کردن انسان که البته اوج آزادی در عبودیت خداست.»
خاتمی افزود: «انسان باید سر سپرده جایی باشد اگر سر سپرده خدا نباشد سر سپرده هوس خود یا هوای شیادانی می شود که در جوامع بوده و هستند.»
وی معتقد است که آزادی واقعی در توحید و بندگی خداست. آن گونه بندگی و توحید خالصی که در ادیان الهی و به خصوص در اسلام هست. گرچه گاهی توحید هم پوششی است برای بسط شرک در درون جامعه حالا شرک اعتقادی، عبادی، اجتماعی و روانی و ...
خاتمی همچنین تعریفی از انسان ارائه کرد و گفت: «انسان؛ بنده خدا یعنی سرسپرده علم و حکمت مطلق، تدبیر، رحمت، خلاقیت و قدرت آفرینش مطلق است و آزاد واقعی کسی است که فقط سرسپرده این حقیقت ممتاز باشد که آثارش هم در شخص انسان مشخص می‌شود و انسان از سلطه شیطان و هوا و هوس رها می‌شود و در عرصه اجتماعی از قدرت‌های زورگوی جباری که فقط قدرت دارند و فقط از جامعه اطاعت می طلبد رها می‌شود.»
به اعتقاد رئیس بنیاد باران، تاریخ در مسیر آزادی و رهایی حرکت می‌کند و نقطه مطلوب هم که ما در تاریخ به آن اعتقاد داریم و انتظار آن را می‌کشیم آن عصر مهدوی است که آن انسان کامل الهی می آید و مدار و محور جامعه، آن امام کامل است که بقیه الله است و ان شاء لله در زمان خود خواهد آمد.
وی تصریح کرد: «اگر تاریخ این مسیر را دارد و در حال حرکت است جامعه یک موجود ایستا نیست. پویاست یعنی حرکت می‌کند و یک پیشتاز می‌خواهد. پیشتاز مشخص جامعه ما از جمله باید جامعه دانشگاهی باشد. یعنی نقش پیشرویی جامعه به سوی آزادی؛رهایی،توحید ؛پیشرفت و کرامت داشته باشد. انجمن‌های اسلامی دانشجویان می‌توانند و باید این نقش را داشته باشند.»
وی با مثالی درباره جامعه ایران گفت: «در جوامعی مثل ما که دچار استبداد تاریخی بوده اند و مردم در متن جامعه دارای حق و حرمتی نبودند و حاکمان همه حقوق را داشتند؛ و هیچ تکلیفی را متوجه خود نمی دانستند رسالت بزرگی برای همه ما و از جمله نهاد دانشگاه ایجاد می‌شود که ما در مسیر حرکت تاریخی جامعه مان برای مردمی که ذی حق و دارای خود باوری باشند و حقوقشان تأمین شود و حکومت حدود و مسؤولیت‌هایش مشخص بشود باید روشنگری کرد باید انتقاد کرد و حاکمانی که از مسیر حق مردم منحرف شوند یا از امکانات سوءاستفاده می‌کنند مورد انتقاد قرار گیرند و به هر حال این بهترین کاری است که می‌توان کرد.»
وی افزود: «خود دانشجو به عنوان آن پیشانی پیشروی جامعه باید مظهر اعتقاد و اعتماد به حق و حرمت مردم باشد که تأمین آن مهمترین سبب رستگاری اجتماعی و رفع مشکلات اجتماعی و پیشرفت جامعه خواهد بود ؛ دانشجو و دانشگاه در این زمینه باید پیشرو باشد. در درون دانشگاه باید رعایت حق یکدیگر و تحمل همدیگر را بکنیم و هر کسی مسؤولیتی پیدا کرد باید جوابگوی آن باشد دانشگاه باید این نقش را داشته باشد.»
وی با اشاره به تاریخ دویست سال کشور گفت: در این تاریخ، کشور از سه مساله بسیار وحشتناک رنج می‌برده یکی استبداد و خود کامگی؛ یکی استعمار و وابستگی به بیگانه و دیگر عقب‌افتادگی در همه عرصه‌های اقتصادی علمی اجتماعی؛جنبش و حرکتی که در این سالها بوده است این حرکتی که با همه تفاوت‌هایی که بین بخش‌های مختلف بوده است وجه مشترکش این بوده که خواستار آزادی در مقابل استبداد بوده است. خواستار استقلال در برابر وابستگی و استعمار بوده و نیز خواستار پیشرفت و توسعه در مقابل عقب افتادگی بوده است.»
خاتمی افزود:« این حرکتی است که جامعه ما با همه فراز و نشیب‌ها داشته است و با همه شکست‌هایی که در این مدت خورده؛ شگفت‌انگیز است که این ملت از اهداف خودش دست برنداشته.»
وی اوج این حرکت را در انقلاب اسلامی با محوریت حضرت امام عنوان کرد و گفت: «روح دعوتی که در زمینه عینی انقلاب وجود داشت چیزی جز آزادی‌خواهی؛ استقلال طلبی و پیشرفت طلبی نیست. آزادی، استقلال و جمهوری اسلامی شعار اصلی ماست که هنوز هم شعار اصلی ماست و همواره باید شعار اصلی ما باید باشد.»
به اعتقاد رئیس‌جمهور سابق کشورمان، دانشجو اگر بخواهد الگو و پیشرو باشد باید این خواست تاریخی ملت را در طول تاریخ فراموش نکند. هیچ چیز نباید او را وا دارد از اینکه از این محورهای اصلی غافل شود. جنبش دانشجویی اگر از این خواست تاریخی و حقیقیت تاریخی که رمز و راز رهایی جامعه ما هست و ابعادی که هویت یک جمعیت دانشجویی را تشکیل می‌دهد غافل بماند جایگاه خودش را از دست می‌دهد.
خاتمی تصریح کرد: «ما در جامعه اسلامی به سر می‌بریم منظورم این نیست غیر مسلمانان در جامعه ما نیستند و منظورم این نیست که همه چیز را برای مسلمانان جامعه بخواهیم نظام اسلامی که مورد توجه ماست فقط حقوق و مزایا وحرمت و نیازهای مسلمانان یا شیعیان را برآورده نمی‌کند بلکه در این نظام هر‌کسی در اینجا هست باید حق و حرمت داشته باشد و مورد احترام باشد.»
وی با اعتقاد به این موضوع که دین باید در عرصه اجتماعی دخالت کند گفت: «دین دستور دارد برای جامعه بشری و نیز ناظر به زندگی جامعه بشری است و نسبت به این دنیای مردم هم نظر دارد. دین فقط این نیست که رابطه تو را بر خدا برقرار کند و نتیجه‌اش را در جهان دیگر ببینی که البته این خیلی امر مهمی است. ولی دین اسلام این طور نیست که به امور اجتماعی و دنیایی بی‌تفاوت باشد.»
به اعتقاد خاتمی؛ اگر هدف پیامبران آزاد سازی انسان است و اگر خواست این مردم مسلمان به سوی آزادی؛ استقلال؛ پیشرفت است یقینا دین خدا منافی با آن نیست بلکه موید آن است.
وی پرسش‌هایی را در این زمینه مطرح کرد که قرائت درست از اسلام کدام است؟ اسلامی که می‌گوید حکومت هست ولی مردم هیچ حقی ندارند آیا این متناسب با روح تاریخی و اراده الهی و رسالت پیامبران هست ؟اسلامی که می گوید می تواند در جامعه تبعیض و اختلافات طبقاتی وجود داشته باشد آیا با آن روح تاریخی و اراده الهی و رسالت پیامبران سازگار است؟
خاتمی سپس به این پرسش‌ها پاسخ داد و گفت: «ما میگوییم برداشتمان از اسلام این است که جامعه را به آزادی، عدالت و برخورداری همگان می‌رساند و معتقدیم برداشت درستی است. این بدان معنا نیست بیاییم همه برداشت‌های دیگر را نفی کنیم اتفاقا آن شیوه‌ای که بعضی‌ها دارند و می‌گویند آنچه ما میگوییم همان است و تمام آنچه خلاف آن است باید به هر قیمتی شده است حذف شود مردود و محکوم می‌شناسیم! نه ما میگوییم دیگری هم می‌تواند حرفش را بزند ولی اولا این طرف هم بتواند از اسلامی که میگوییم حرفش را در جامعه بزند ثانیا اینکه مدار و محور نظام اجتماعی آن بینش و منش یا توهماتی که هم معتقدیم مغایر با روح اساسی ادیان الهی و اسلام است و هم مغایر با خواست تاریخی ملت است آن حاکمیت مطلق را نداشته باشد و امکان حذف دیگران را نداشته باشد.»
به اعتقاد رئیس بنیاد باران؛ مردم هم این را می خواهند اصلا پیروزی انقلاب اسلامی هم همین بود مردم ما احساس کردند کسی و جریانی از موضع دین و خدا دارد نسبت به خواست‌های تاریخی آنها حساسیت نشان می‌دهد و انها را به رسمیت می‌شناسد و تلاش برای برآورده شدن آنها را اسلامی می‌داند. در انقلاب، اسلام به گونه‌ای مطرح شد که طرفدار آزادی و استقلال و پیشرفت است و به همین دلیل است که از دل انقلاب اسلامی ،جمهوری اسلامی در می‌آید.
وی اصطلاح جمهوری اسلامی که امام آن را آورد و اجرا کرد را مهم دانست و گفت: «در جمهوری اسلامی مردم صاحب حقند هیچ‌چیزی هیج‌جایی هیچ رکنی جز بر اساس رای و نظر مردم مستقر نمی‌شود.»
وی افزود: «وقتی میگوییم جمهوری اسلامی یعنی اسلام هم این جمهوری را خواسته است این اسلامی که با این جمهوری سازگار است. وقتی میگوییم جمهوری اسلامی یعنی می‌خواهیم الگویی ارائه بدهیم که هم پاسخ دهنده نیازهای تاریخی این جامعه و هم تأمین کننده نیازهای روزگار است و هم با ارزش‌های الهی سازگاری دارد.»
خاتمی روح زمانه ما را روح آزادی‌خواهی و روح رهایی انسان عنوان کرد و افزود: «روح پیوستگی و برآمدن قدرت‌ها از اراده مردم است روح آزادی نقد است روح برخورداری جامعه و همه افراد آن از حقوق سیاسی و فرهنگی و اجتماعی است که دارند و باید داشته باشند و اینکه جوامع با حقوق اساسی و قانون اساسی شکل می‌گیرد.»
وی افزود: «قانون اساسی یعنی در آن؛ حقوق اساسی ملت و حکومت و حدود اساسی ملت وحکومت مشخص باشد یعنی اگر ملت تکالیفی دارد حقوقی هم دارد و اگر حکومت؛ قدرت و امکاناتی دارد حدودی هم دارد!»
به اعتقاد خاتمی؛ در جوامعی مثل ما تکیه بر حقوق اساسی ملت که همواره پایمال شده در طول تاریخ بسیار مهم است. یکی از وجوه اصلاحات این است وقتی میگوییم همه قانون اساسی باید مورد توجه باشد باید ببینیم در طول تاریخ کدام بخش‌هایی که در قانون اساسی آمده بیشتر آسیب دیده است و زمینه‌های استقرارش در جامعه دشوارتر است. از جمله همین اصولی است که مربوط به حقوق ملت می‌شود مورد توجه است یعنی این بخش بسیار مهم است که باید روی آن تکیه کرد.
وی خاطرنشان کرد: «ما دلمان می‌خواهد یک نظام الگو از اسلام در دنیای امروز با همه خصوصیاتش ارائه دهیم. اگر انسان تاریخی است ما در کدام مرحله تاریخی هستیم و انسان امروز چگونه به جهان نگاه می‌کند وچه نیازها و پرسش‌هایی دارد ما اگر بخواهیم پاسخی بدهیم باید پاسخ‌ها متناسب با آن نیازها و پرسش‌ها باشد.»
به گفته خاتمی؛ انسان امروز آزادی، برخورداری، کرامت و حکومت‌هایی می‌خواهد که بر آمده از اراده او و مسؤول در مقابل او باشد.
وی افزود: «نظامی که می‌خواهیم پیاده کنیم نظام الگویی باید باشد که تمام نیازهای به حق و دستاوردهای مهم تاریخ بشری که یکی از آنها رهایی از قدرت‌های استبدادی و جبار در تاریخ بوده و تمام مزایایی که امروز هست مانند آزادی و آزادی اندیشه و بیان و نقد و انتخابات آزاد و ضوابطی که برای یک انسان آزاد است در این نظام داشته باشیم بعلاوه اینکه عدالت که روح دعوت انبیا است در جامعه وجود داشته باشد. عدالت فقط جنبه اقتصادی آن نیست بلکه آزادی مردم و آزادی انتخاب مردم از بارزترین مصداق‌های عدالت است. به علاوه خلاء‌هایی که در دنیای امروز هست بی‌اخلاقی و دنیازدگی و ماده‌گرایی اینها مسائلی است که دنیای امروز گرفتار آن است ما اینها را نمی خواهیم. ما باید چیزهایی که دنیای امروز دارد داشته باشیم و آنچه ندارد و موجب خلاء می‌شود نیز در نظاممان وجود داشته باشد در این صورت است که می‌توانیم الگو بسازیم.»
وی تصریح کرد: «می‌شود جامعه عادلانه باشد اخلاقی هم باشد؛ می‌شود همه آزادانه زندگی کنند اخلاقی و عادلانه هم باشد. می شود ارزش‌های الهی و معنوی و احکام معنوی در ان حاکم باشد و انسا‌ن‌ها هم دارای حرمت باشند. آزادی؛ حق برخورداری؛ احساس شخصیت کردن و کرامت داشتن انسان که با خدا شناسی مخالف نیست.»
وی به رسالت فوق‌العاده سنگین انجمن اسلامی اشاره کرد و گفت: «باید انجمن اسلامی هم آن نقشی را که به عنوان دانشجویی که در اینده اداره کننده کشور است در نظر داشته باشد هم به عنوان پیشرو و پیشتاز جنبش‌های اسلامی در جوامع رسالت سنگینی دارد و هم نسبت به خواست‌های تاریخی ملت باید دغدغه داشته باشد و هم نسبت به اینکه چون جامعه ما اسلامی است نسبت به اسلام حساسیت داشته باشد ؛اسلامی که هم با آن روحی که در همه ادیان الهی است و هد آن رها کردن و آزاد کردن انسان است سازگار باشد و هم با شرایط تاریخی با آزادی استقلال و پیشرفت جامعه سازگار باشد.»
خاتمی تصریح کرد: «انجمن اسلامی دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی تهران در این میان یک خصوصیتی دارد و ان اینکه همیشه جنبه اعتقادی داشته؛ هم دغدغه نسبت به ارزش های اصیل انقلاب واسلام داشته و هم درد مردم و دردهای زمان را می‌خواسته بشناسد و نسبت به انها لااقل در جامعه هوشیاری ایجاد کرده در عین حالی که همواره از نظام اسلامی و انقلاب اسلامی و ارزش ها دفاع کرده هیچگاه عنصر وابسته به قدرت و جریانی خاص نبوده و خودش را مستقل نگاه داشته و نیز با سعه صدر مشکلات و تنگناهایی که برایش ایجاد شده را تحمل کرده است و امروز هم به یاری خدواند باید بر آن راه و رأی و روش پافشاری کند.»
در ابتدای این دیدار حاضرین در جلسه به بیان دیدگاه‌ها و نظرات خویش پرداختند که مهمترین آنها بدین شرح است:
- اظهار تأسف از غلبه فضای امنیتی بر دانشگاهها
- تحلیل شرایط پیش روی انتخابات و اصلاح‌طلبان و دغدغه نسبت به کشور و جمهوری اسلامی
- تا زمانیکه شرایط حداقلی فراهم نشده است شرکت در انتخابات معنا ندارد
- استقبال از مواضع اخیر سید محمد خاتمی که براساس اخلاق سیاسی است و ان‌شاء الله منتج به نتیجه هم خواهد شد.
- خیلی از شرایط را تأیید نمی‌کنیم ولی معتقدیم با وفاداری به اصل نظام و دفاع از آن باید از درون، مشکلات اصلاح شود و به نتیجه برسد
- جریان اصلاحات باید به سمت احیا و بسط گفتمان خود بپردازد
- دعوت به اجرای بدون تنازل و همه جانبه قانون اساسی و تکیه بر اسلام به عنوان دین رحمانی دو بال پیش برنده اصلاحات است
- ابراز نگرانی نسبت به بسته بودن فضای نقد در جامعه و تند شدن فضا
آفتاب- سرویس سیاسی: سید محمد خاتمی در دیدار با اعضای شورای مرکزی انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران با اشاره به جایگاه انجمن‌های اسلامی در دانشگاهها گفت: «رسالت بزرگی بر عهده همه ما و از جمله نهاد دانشگاه است که در مسیر حرکت تاریخی جامعه برای مردمی که ذی‌حق و دارای خود‌باوری هستند و برای اینکه حقوقشان تأمین شود باید روشنگری کرد باید انتقاد کرد و حاکمانی که از مسیر حق مردم منحرف شوند یا از امکانات سوءاستفاده می‌کنند مورد انتقاد قرار گیرند.» به گزارش آفتاب، وی همچنین در این دیدار روح زمانه ما را روح آزادی خواهی و روح رهایی انسان عنوان کرد و افزود: «روح پیوستگی و برآمدن قدرت‌ها از اراده مردم است روح آزادی نقد است روح برخورداری جامعه و همه افراد آن از حقوق سیاسی و فرهنگی و اجتماعی است که دارند و باید داشته باشند و اینکه جوامع با حقوق اساسی و قانون اساسی شکل می‌گیرد.»
در این دیدار صمیمانه دانشجویان به بیان شرایط حال حاضر دانشگاهها و نقطه نظرات خود در مورد مسائل روز جامعه پرداختند و از ادامه وضعیت امنیتی در محیط دانشگاه و جامعه ابراز نگرانی و نارضایتی نمودند و شرکت در انتخابات بدون فراهم شدن حداقل شرایط لازم را بی معنی خواندند.
سید محمد خاتمی سخنان خود را با این پرسش آغاز کرد که «وقتی گفته می شود انجمن اسلامی دانشجویان چه به ذهن انسان می رسد؟و چه انتظاری از آنها است و چه نقشی می تواند در جامعه داشته باشد؟»
وی سپس توضیح داد: «حتی در کشورهایی که اسلامی هم نیستند ما شاهد حضور انجمن‌های اسلامی در آنجا هستیم ولی نقش و جایگاه انجمن اسلامی در کشوری که غلبه با اسلام و اکثریت با مسلمان‌هاست متفاوت است و در جایی که نظام و حکومتش هم منتسب به دین باشد باز توقع و انتظار دیگری از انجمن اسلامی هست.»
وی به جایگاه متفاوت انجمن اسلامی دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی اشاره کرده و گفت: «راجع به انجمن‌های اسلامی دانشجویی و دانشگاهی می‌شود صحبت کرد در این میان انجمن اسلامی دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی تهران جایگاه ویژه‌ای دارد و می‌توان بحث کرد که این انجمن چه ماهیت و چه رسالتی دارد و می‌تواند داشته باشد؟ این انجمن به یک معنا مادر همه انجمن های اسلامی دانشگاهها بوده و در همه فراز و نشیب‌ها توانسته است بدون تغییر ماهیت هم روی اصول و هم وظایفی که در مقاطع مختلف داشته پایدار بماند پدیده‌ای است که جداگانه باید به آن پرداخت.»
وی تصریح کرد: «وقتی میگوییم انجمن اسلامی دانشجویان در درجه اول متوجه نهاد دانشگاه و دانشجو می شویم. از درون دانشگاه نیروهایی که گردانندگان چرخ‌های اصلی جامعه هستند بیرون می‌آید و این نقش مهمی است. دانشجو به خاطر هزینه ای که برایش می شود و وظیفه‌ای که دارد باید نهایت استفاده را از آن موقعیت بکند تا دارای دانش و مهارت لازم در رشته‌های مختلف باشد.»
به اعتقاد خاتمی، دانشگاه به عنوان قلب و مغز و نیز چشم و گوش هر جامعه‌ای که هم می‌بیند هم می‌شنود و هم آگاهی دارد باید آن موقعیتی که آگاهی و بصیرت و درک نیازهای جامعه و ارائه راه حل برای رفع نیازهاست داشته باشد.
رئیس‌جمهور سابق کشورمان دانشگاه را در همه جوامع دارای نقش پیشتاز عنوان کرد و گفت: «جامعه موجود ایستای متوقف نیست چون انسان تاریخ دارد و تاریخ در یک مسیر جلو می رود البته تاریخ افت و خیز دارد ولی مسیر تاریخ به سوی تکامل و تأمین هدفی است که برای آن پیامبران آمدند و عبارت است از فرو نهادن بندها از دست و پای جان آدمی و آزاد کردن انسان که البته اوج آزادی در عبودیت خداست.»
خاتمی افزود: «انسان باید سر سپرده جایی باشد اگر سر سپرده خدا نباشد سر سپرده هوس خود یا هوای شیادانی می شود که در جوامع بوده و هستند.»
وی معتقد است که آزادی واقعی در توحید و بندگی خداست. آن گونه بندگی و توحید خالصی که در ادیان الهی و به خصوص در اسلام هست. گرچه گاهی توحید هم پوششی است برای بسط شرک در درون جامعه حالا شرک اعتقادی، عبادی، اجتماعی و روانی و ...
خاتمی همچنین تعریفی از انسان ارائه کرد و گفت: «انسان؛ بنده خدا یعنی سرسپرده علم و حکمت مطلق، تدبیر، رحمت، خلاقیت و قدرت آفرینش مطلق است و آزاد واقعی کسی است که فقط سرسپرده این حقیقت ممتاز باشد که آثارش هم در شخص انسان مشخص می‌شود و انسان از سلطه شیطان و هوا و هوس رها می‌شود و در عرصه اجتماعی از قدرت‌های زورگوی جباری که فقط قدرت دارند و فقط از جامعه اطاعت می طلبد رها می‌شود.»
به اعتقاد رئیس بنیاد باران، تاریخ در مسیر آزادی و رهایی حرکت می‌کند و نقطه مطلوب هم که ما در تاریخ به آن اعتقاد داریم و انتظار آن را می‌کشیم آن عصر مهدوی است که آن انسان کامل الهی می آید و مدار و محور جامعه، آن امام کامل است که بقیه الله است و ان شاء لله در زمان خود خواهد آمد.
وی تصریح کرد: «اگر تاریخ این مسیر را دارد و در حال حرکت است جامعه یک موجود ایستا نیست. پویاست یعنی حرکت می‌کند و یک پیشتاز می‌خواهد. پیشتاز مشخص جامعه ما از جمله باید جامعه دانشگاهی باشد. یعنی نقش پیشرویی جامعه به سوی آزادی؛رهایی،توحید ؛پیشرفت و کرامت داشته باشد. انجمن‌های اسلامی دانشجویان می‌توانند و باید این نقش را داشته باشند.»
وی با مثالی درباره جامعه ایران گفت: «در جوامعی مثل ما که دچار استبداد تاریخی بوده اند و مردم در متن جامعه دارای حق و حرمتی نبودند و حاکمان همه حقوق را داشتند؛ و هیچ تکلیفی را متوجه خود نمی دانستند رسالت بزرگی برای همه ما و از جمله نهاد دانشگاه ایجاد می‌شود که ما در مسیر حرکت تاریخی جامعه مان برای مردمی که ذی حق و دارای خود باوری باشند و حقوقشان تأمین شود و حکومت حدود و مسؤولیت‌هایش مشخص بشود باید روشنگری کرد باید انتقاد کرد و حاکمانی که از مسیر حق مردم منحرف شوند یا از امکانات سوءاستفاده می‌کنند مورد انتقاد قرار گیرند و به هر حال این بهترین کاری است که می‌توان کرد.»
وی افزود: «خود دانشجو به عنوان آن پیشانی پیشروی جامعه باید مظهر اعتقاد و اعتماد به حق و حرمت مردم باشد که تأمین آن مهمترین سبب رستگاری اجتماعی و رفع مشکلات اجتماعی و پیشرفت جامعه خواهد بود ؛ دانشجو و دانشگاه در این زمینه باید پیشرو باشد. در درون دانشگاه باید رعایت حق یکدیگر و تحمل همدیگر را بکنیم و هر کسی مسؤولیتی پیدا کرد باید جوابگوی آن باشد دانشگاه باید این نقش را داشته باشد.»
وی با اشاره به تاریخ دویست سال کشور گفت: در این تاریخ، کشور از سه مساله بسیار وحشتناک رنج می‌برده یکی استبداد و خود کامگی؛ یکی استعمار و وابستگی به بیگانه و دیگر عقب‌افتادگی در همه عرصه‌های اقتصادی علمی اجتماعی؛جنبش و حرکتی که در این سالها بوده است این حرکتی که با همه تفاوت‌هایی که بین بخش‌های مختلف بوده است وجه مشترکش این بوده که خواستار آزادی در مقابل استبداد بوده است. خواستار استقلال در برابر وابستگی و استعمار بوده و نیز خواستار پیشرفت و توسعه در مقابل عقب افتادگی بوده است.»
خاتمی افزود:« این حرکتی است که جامعه ما با همه فراز و نشیب‌ها داشته است و با همه شکست‌هایی که در این مدت خورده؛ شگفت‌انگیز است که این ملت از اهداف خودش دست برنداشته.»
وی اوج این حرکت را در انقلاب اسلامی با محوریت حضرت امام عنوان کرد و گفت: «روح دعوتی که در زمینه عینی انقلاب وجود داشت چیزی جز آزادی‌خواهی؛ استقلال طلبی و پیشرفت طلبی نیست. آزادی، استقلال و جمهوری اسلامی شعار اصلی ماست که هنوز هم شعار اصلی ماست و همواره باید شعار اصلی ما باید باشد.»
به اعتقاد رئیس‌جمهور سابق کشورمان، دانشجو اگر بخواهد الگو و پیشرو باشد باید این خواست تاریخی ملت را در طول تاریخ فراموش نکند. هیچ چیز نباید او را وا دارد از اینکه از این محورهای اصلی غافل شود. جنبش دانشجویی اگر از این خواست تاریخی و حقیقیت تاریخی که رمز و راز رهایی جامعه ما هست و ابعادی که هویت یک جمعیت دانشجویی را تشکیل می‌دهد غافل بماند جایگاه خودش را از دست می‌دهد.
خاتمی تصریح کرد: «ما در جامعه اسلامی به سر می‌بریم منظورم این نیست غیر مسلمانان در جامعه ما نیستند و منظورم این نیست که همه چیز را برای مسلمانان جامعه بخواهیم نظام اسلامی که مورد توجه ماست فقط حقوق و مزایا وحرمت و نیازهای مسلمانان یا شیعیان را برآورده نمی‌کند بلکه در این نظام هر‌کسی در اینجا هست باید حق و حرمت داشته باشد و مورد احترام باشد.»
وی با اعتقاد به این موضوع که دین باید در عرصه اجتماعی دخالت کند گفت: «دین دستور دارد برای جامعه بشری و نیز ناظر به زندگی جامعه بشری است و نسبت به این دنیای مردم هم نظر دارد. دین فقط این نیست که رابطه تو را بر خدا برقرار کند و نتیجه‌اش را در جهان دیگر ببینی که البته این خیلی امر مهمی است. ولی دین اسلام این طور نیست که به امور اجتماعی و دنیایی بی‌تفاوت باشد.»
به اعتقاد خاتمی؛ اگر هدف پیامبران آزاد سازی انسان است و اگر خواست این مردم مسلمان به سوی آزادی؛ استقلال؛ پیشرفت است یقینا دین خدا منافی با آن نیست بلکه موید آن است.
وی پرسش‌هایی را در این زمینه مطرح کرد که قرائت درست از اسلام کدام است؟ اسلامی که می‌گوید حکومت هست ولی مردم هیچ حقی ندارند آیا این متناسب با روح تاریخی و اراده الهی و رسالت پیامبران هست ؟اسلامی که می گوید می تواند در جامعه تبعیض و اختلافات طبقاتی وجود داشته باشد آیا با آن روح تاریخی و اراده الهی و رسالت پیامبران سازگار است؟
خاتمی سپس به این پرسش‌ها پاسخ داد و گفت: «ما میگوییم برداشتمان از اسلام این است که جامعه را به آزادی، عدالت و برخورداری همگان می‌رساند و معتقدیم برداشت درستی است. این بدان معنا نیست بیاییم همه برداشت‌های دیگر را نفی کنیم اتفاقا آن شیوه‌ای که بعضی‌ها دارند و می‌گویند آنچه ما میگوییم همان است و تمام آنچه خلاف آن است باید به هر قیمتی شده است حذف شود مردود و محکوم می‌شناسیم! نه ما میگوییم دیگری هم می‌تواند حرفش را بزند ولی اولا این طرف هم بتواند از اسلامی که میگوییم حرفش را در جامعه بزند ثانیا اینکه مدار و محور نظام اجتماعی آن بینش و منش یا توهماتی که هم معتقدیم مغایر با روح اساسی ادیان الهی و اسلام است و هم مغایر با خواست تاریخی ملت است آن حاکمیت مطلق را نداشته باشد و امکان حذف دیگران را نداشته باشد.»
به اعتقاد رئیس بنیاد باران؛ مردم هم این را می خواهند اصلا پیروزی انقلاب اسلامی هم همین بود مردم ما احساس کردند کسی و جریانی از موضع دین و خدا دارد نسبت به خواست‌های تاریخی آنها حساسیت نشان می‌دهد و انها را به رسمیت می‌شناسد و تلاش برای برآورده شدن آنها را اسلامی می‌داند. در انقلاب، اسلام به گونه‌ای مطرح شد که طرفدار آزادی و استقلال و پیشرفت است و به همین دلیل است که از دل انقلاب اسلامی ،جمهوری اسلامی در می‌آید.
وی اصطلاح جمهوری اسلامی که امام آن را آورد و اجرا کرد را مهم دانست و گفت: «در جمهوری اسلامی مردم صاحب حقند هیچ‌چیزی هیج‌جایی هیچ رکنی جز بر اساس رای و نظر مردم مستقر نمی‌شود.»
وی افزود: «وقتی میگوییم جمهوری اسلامی یعنی اسلام هم این جمهوری را خواسته است این اسلامی که با این جمهوری سازگار است. وقتی میگوییم جمهوری اسلامی یعنی می‌خواهیم الگویی ارائه بدهیم که هم پاسخ دهنده نیازهای تاریخی این جامعه و هم تأمین کننده نیازهای روزگار است و هم با ارزش‌های الهی سازگاری دارد.»
خاتمی روح زمانه ما را روح آزادی‌خواهی و روح رهایی انسان عنوان کرد و افزود: «روح پیوستگی و برآمدن قدرت‌ها از اراده مردم است روح آزادی نقد است روح برخورداری جامعه و همه افراد آن از حقوق سیاسی و فرهنگی و اجتماعی است که دارند و باید داشته باشند و اینکه جوامع با حقوق اساسی و قانون اساسی شکل می‌گیرد.»
وی افزود: «قانون اساسی یعنی در آن؛ حقوق اساسی ملت و حکومت و حدود اساسی ملت وحکومت مشخص باشد یعنی اگر ملت تکالیفی دارد حقوقی هم دارد و اگر حکومت؛ قدرت و امکاناتی دارد حدودی هم دارد!»
به اعتقاد خاتمی؛ در جوامعی مثل ما تکیه بر حقوق اساسی ملت که همواره پایمال شده در طول تاریخ بسیار مهم است. یکی از وجوه اصلاحات این است وقتی میگوییم همه قانون اساسی باید مورد توجه باشد باید ببینیم در طول تاریخ کدام بخش‌هایی که در قانون اساسی آمده بیشتر آسیب دیده است و زمینه‌های استقرارش در جامعه دشوارتر است. از جمله همین اصولی است که مربوط به حقوق ملت می‌شود مورد توجه است یعنی این بخش بسیار مهم است که باید روی آن تکیه کرد.
وی خاطرنشان کرد: «ما دلمان می‌خواهد یک نظام الگو از اسلام در دنیای امروز با همه خصوصیاتش ارائه دهیم. اگر انسان تاریخی است ما در کدام مرحله تاریخی هستیم و انسان امروز چگونه به جهان نگاه می‌کند وچه نیازها و پرسش‌هایی دارد ما اگر بخواهیم پاسخی بدهیم باید پاسخ‌ها متناسب با آن نیازها و پرسش‌ها باشد.»
به گفته خاتمی؛ انسان امروز آزادی، برخورداری، کرامت و حکومت‌هایی می‌خواهد که بر آمده از اراده او و مسؤول در مقابل او باشد.
وی افزود: «نظامی که می‌خواهیم پیاده کنیم نظام الگویی باید باشد که تمام نیازهای به حق و دستاوردهای مهم تاریخ بشری که یکی از آنها رهایی از قدرت‌های استبدادی و جبار در تاریخ بوده و تمام مزایایی که امروز هست مانند آزادی و آزادی اندیشه و بیان و نقد و انتخابات آزاد و ضوابطی که برای یک انسان آزاد است در این نظام داشته باشیم بعلاوه اینکه عدالت که روح دعوت انبیا است در جامعه وجود داشته باشد. عدالت فقط جنبه اقتصادی آن نیست بلکه آزادی مردم و آزادی انتخاب مردم از بارزترین مصداق‌های عدالت است. به علاوه خلاء‌هایی که در دنیای امروز هست بی‌اخلاقی و دنیازدگی و ماده‌گرایی اینها مسائلی است که دنیای امروز گرفتار آن است ما اینها را نمی خواهیم. ما باید چیزهایی که دنیای امروز دارد داشته باشیم و آنچه ندارد و موجب خلاء می‌شود نیز در نظاممان وجود داشته باشد در این صورت است که می‌توانیم الگو بسازیم.»
وی تصریح کرد: «می‌شود جامعه عادلانه باشد اخلاقی هم باشد؛ می‌شود همه آزادانه زندگی کنند اخلاقی و عادلانه هم باشد. می شود ارزش‌های الهی و معنوی و احکام معنوی در ان حاکم باشد و انسا‌ن‌ها هم دارای حرمت باشند. آزادی؛ حق برخورداری؛ احساس شخصیت کردن و کرامت داشتن انسان که با خدا شناسی مخالف نیست.»
وی به رسالت فوق‌العاده سنگین انجمن اسلامی اشاره کرد و گفت: «باید انجمن اسلامی هم آن نقشی را که به عنوان دانشجویی که در اینده اداره کننده کشور است در نظر داشته باشد هم به عنوان پیشرو و پیشتاز جنبش‌های اسلامی در جوامع رسالت سنگینی دارد و هم نسبت به خواست‌های تاریخی ملت باید دغدغه داشته باشد و هم نسبت به اینکه چون جامعه ما اسلامی است نسبت به اسلام حساسیت داشته باشد ؛اسلامی که هم با آن روحی که در همه ادیان الهی است و هد آن رها کردن و آزاد کردن انسان است سازگار باشد و هم با شرایط تاریخی با آزادی استقلال و پیشرفت جامعه سازگار باشد.»
خاتمی تصریح کرد: «انجمن اسلامی دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی تهران در این میان یک خصوصیتی دارد و ان اینکه همیشه جنبه اعتقادی داشته؛ هم دغدغه نسبت به ارزش های اصیل انقلاب واسلام داشته و هم درد مردم و دردهای زمان را می‌خواسته بشناسد و نسبت به انها لااقل در جامعه هوشیاری ایجاد کرده در عین حالی که همواره از نظام اسلامی و انقلاب اسلامی و ارزش ها دفاع کرده هیچگاه عنصر وابسته به قدرت و جریانی خاص نبوده و خودش را مستقل نگاه داشته و نیز با سعه صدر مشکلات و تنگناهایی که برایش ایجاد شده را تحمل کرده است و امروز هم به یاری خدواند باید بر آن راه و رأی و روش پافشاری کند.»
در ابتدای این دیدار حاضرین در جلسه به بیان دیدگاه‌ها و نظرات خویش پرداختند که مهمترین آنها بدین شرح است:
- اظهار تأسف از غلبه فضای امنیتی بر دانشگاهها
- تحلیل شرایط پیش روی انتخابات و اصلاح‌طلبان و دغدغه نسبت به کشور و جمهوری اسلامی
- تا زمانیکه شرایط حداقلی فراهم نشده است شرکت در انتخابات معنا ندارد
- استقبال از مواضع اخیر سید محمد خاتمی که براساس اخلاق سیاسی است و ان‌شاء الله منتج به نتیجه هم خواهد شد.
- خیلی از شرایط را تأیید نمی‌کنیم ولی معتقدیم با وفاداری به اصل نظام و دفاع از آن باید از درون، مشکلات اصلاح شود و به نتیجه برسد
- جریان اصلاحات باید به سمت احیا و بسط گفتمان خود بپردازد
- دعوت به اجرای بدون تنازل و همه جانبه قانون اساسی و تکیه بر اسلام به عنوان دین رحمانی دو بال پیش برنده اصلاحات است
- ابراز نگرانی نسبت به بسته بودن فضای نقد در جامعه و تند شدن فضا
گزارش خطا
ارسال به دوستان
نسخه چاپی
ذخیره عضویت در خبرنامه 
پربحث ترین عناوین
پرطرفدار ترین عناوین
لینک های مفید