آفتابنیوز : آفتاب: سرویس اقتصادی- "مهندس فرهاد سحرخیز" عضو هیئت مدیره صندوق توسعه صادرات زعفران و مدیرعامل شرکت کشاورزی تولیدی زعفران سحرخیز در گفتوگویی با خبرنگار تقریب، از دغدغههای تولیدكنندگان زعفران ایرانی، مشكلات داخلی و بینالمللی پیش روی زعفران ایرانی و تأثیرات مسائل سیاسی بر عرصههای اقتصادی سخن گفت.
زعفران، اشتغالزايی هفت تا ۷۰ ساله دارد
وی با بیان اینكه "زعفران یكی از كالاهای اصلی و مهم در صادرات غیرنفتی ماست كه سهم بسیار زیادی را در ایجاد اشتغال در دو استان خراسان رضوی و جنوبی دارد" اظهار داشت: تقریبا طبق برآوردی كه ما داشتهایم، در دو خراسان، ۶۵هزار هكتار مزرعه زیر كشت زعفران است كه میزان اشتغالی كه این سطح ایجاد كرده با میزان اشتغالزایی ۲۰۰ كارخانه قند برابری میكند.
مهندس سحرخیز با اشاره به اینكه "هر ساله، ۷۵ درصد زعفران ایران صادر میشود و تقریبا ۲۵ درصد آن مصرف داخلی دارد"، اضافه كرد: همه كشاورزان زعفران، به صورت خانوادگی در مزارع زعفران كار میكنند و از این جهت، زعفران اشتغالزایی از هفت تا ۷۰ ساله دارد؛ یعنی تمام اعضای خانواده در فصل برداشت زعفران، صبح قبل از طلوع آفتاب به مزرعه میروند، گلها را میچینند و تا شب كلالههای سه شاخه همه گلها را استخراج و بعد خشك میكنند. در واقع كار برداشت زعفران یك فرایند ۲۴ ساعته طی مدت یك ماه است كه اشتغال بالایی را ایجاد میكند.
وی درباره جایگاه زعفران در اقتصاد كشور نیز با بیان اینكه "ایران نزدیك به ۹۵ درصد زعفران دنیا را تولید میكند"، خاطرنشان كرد: تقریبا از حدود چهار، پنج سال پیش كه قیمت زعفران در سطح بینالمللی افزایش پیدا كرد كشت آن در خیلی از كشورها توجیه پیدا كرد و به این شكل، بازار آینده زعفران، یك بازار كاملا رقابتی خواهد بود.
وی در تشریح دلایل این افزایش قیمت، آن را به خشكسالیهای پیانپی خراسان و سرمازدگی سالهای ۸۶ و ۸۷ مرتبط دانست و در عین حال، از اثرگذاری اجرای نادرست سیاستهای خرید توافقی به عنوان یكی دیگر از عوامل یاد كرد.
افغانستان رقيب جدی آينده/ ديگر در بازار جهانی زعفران، يكهتاز نيستيم
سحرخیز ادامه داد: شاید زعفران تا زمانی كه كیلویی ۲۰۰ دلار بود خیلی كشت آن توجیهپذیر نبود ولی امروز با كیلویی ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ هزار دلار، كشت و تولید آن در بسیاری از كشورها توجیهپذیر شده و خیلی از كشورها راغب هستند كه به این عرصه وارد شوند.
وی با بیان اینكه "افغانستان جدیترین كشوری است كه به این حوزه قدم گذاشته، گفت: اقلیم افغانستان خیلی به اقلیم خراسان نزدیك است و سالها كارگران افغانی در مزارع ایرانی كار كردهاند، ضمن اینكه پیاز زعفران نیز چه از مبادی رسمی و چه از راه قاچاق، به این كشور رفته و امروز ذخیره ژنتیكی كشورمان، در كشوری دیگر در حال رشد است.
سحرخیز همچنین از حمایتهای خارجی از زعفران افغان سخن گفت و افزود: كشت زعفران در افغانستان به شدت توسط شركتهای بزرگ بازاریابی و كشاورزی آمریكایی و فرانسوی حمایت میشود.
وی ادامه داد: امسال افغانها سال سوم یا چهارمشان است كه محصول برداشت كرده و صادر میكنند، خیلی خوب هم كار میكنند. سند توسعه صنعت زعفران افغانستان، استراتژیای است كه توسط آمریكاییها و فرانسویها نوشته شده است.
سحرخیز، "حسن كار افغانها را در این دانست كه با یك برند ملی كار میكنند" و گفت: افغانها در سند توسعه صنعت زعفرانشان صراحتا قید كردهاند كه ما اشتباه ایرانیها را در حوزه زعفران تكرار نمیكنیم و با یك برند ملی به عنوان "زعفران افغان" كار میكنند.
وی با اشاره به دیگر كشورهایی كه در آینده به رقبای ما در زمینه صادرات زعفران تبدیل خواهند شد، گفت: تقریبا اگر خطی دور كره زمین بكشید، روی ارتفاعی كه خراسان نیز در آن ارتفاع قرار دارد، پتانسیل كشت زعفران هست. در شمال آفریقا، در مراكش و تونس مقداری زعفران كشت میشود. اسپانیا نیز كه دیرینهترین رقیب ما در تولید و تجارت زعفران است. در كشمیر هندوستان و در یونان نیز زعفران كشت میشود و الگوی افغانها همین شركت یونانی است كه یك شركت تعاونی بزرگ از تولید، فراوری و صادرات زعفران است.
سحرخیز بر این اساس تأكید كرد: ما دیگر در بازار آینده تنها نخواهیم بود و دیگر یكهتاز بازار زعفران دنیا نیستیم. از این رو باید قدری نگاهمان را رقابتیتر كنیم و استراتژی روشنی داشته باشیم.
بازار رقابتی اصولی دارد كه بايد بر مدار آن حركت كرد عضو هیئت مدیره صندوق توسعه صادرات زعفران با تأكید بر مؤلفههای حركت رقابتی در بازار جهانی گفت: در حركت رقابتی باید دو حوزه را مورد توجه قرار داد؛ یكی كاری كه ما باید به عنوان بخش خصوصی انجام دهیم و دوم بخشی كه قانونگذار و دولت به عنوان مجری باید انجام دهد.
وی با تأكید بر این كه "بخش خصوصی باید بر ارزش افزوده صادرات زعفران برای كشور اصرار داشته باشد و با خامفروشی مخالف باشد"، گفت: در عین حال، باید از صادرات زعفران به گونهای حمایت شود كه صادركننده میل و رغبت داشته باشد كه زعفران را در بستهبندیهای كوچك صادر كند.
سحرخیز با اشاره به برخی سیاستهای خوب اجرا شده در سالهای اخیر در این زمینه، گفت: خوشبختانه از حدود دو، سه سال پیش قانونی گذاشته شد كه هركس بخواهد زعفران را در بستههای بیش از ۳۰ گرمی صادر كند باید ۵ درصد عوارض پرداخت كند. این اقدام باعث شد میزان زعفران صادر شده از ایران به شكل بستهبندیهای ریز تقریبا تا ۵ درصد افزایش یابد.
وی تأكید كرد: انتظار این است كه این سیاست خوب دنبال شود. آن حداقل وزن ۳۰ گرم بسیار خوب بود ولی صرفا برای شروع؛ الان جای آن دارد كه در عوارضی كه برای صادرات وضع میشود، حجم بیشتر از ۱۰ گرم، فلهای تلقی شود.
تقلب بزرگ زعفران در امارات به نام زعفران ايرانی تمام میشود
سحرخیز، حاصل فروش فلهای زعفران را بلایی خواند كه در توقفگاهی به نام دبی در كشور امارات بر سر زعفران ایرانی میآید و در این زمینه تصریح كرد: این بسیار دردناك است و باعث و بانی آن نیز خود ما ایرانیها هستیم كه زعفرانمان را بدون هیچ نام و نشانی به دست دیگران میدهیم و به آنها اجازه میدهیم محصول ناب ما را با هر چیزی مخلوط كنند و سودهای كلان ببرند.
وی در توضیح تقلب بزرگی كه در دبی در بستهبندی زعفران ایرانی انجام میشود، گفت: حجم صادرات مجدد دبی به كل دنیا، دو برابر زعفرانی است كه از ایران وارد میكند. ۵۰ تن زعفران از ایران وارد میكند و ۱۰۰ تن زعفران از دبی به دنیا فروخته میشود. یعنی درست معادل وزن زعفرانی كه از ایران میخرد، ناخالصی مخلوطش میكند. نقطه تأسفبار هم این است كه به اسم زعفران ایران فروخته میشود.
سحرخیز با بیان اینكه "این كار امارات، زعفران ایرانی را بدنام میكند"، گفت: از سوی دیگر، محصول درجه یك ایرانی كه در داخل كشور بستهبندی میشود، چون قیمتش بالاتر از قیمت تقلبی اماراتیهاست امكان رقابت با آن را ندارد.
سحرخیز با اشاره به اینكه "زعفرانی كه به صورت باز از كشور به امارات صادر میشود، كاملا از مسیر رسمی است و زعفران ۱۰۰درصد سالم است" اضافه كرد: جای تأسف است كه صادركننده این زعفران سالم فلهای، در داخل جایزه هم دریافت میكند. حال آنكه سؤال ما این است كه "جایزه برای چه؟"
وی تصریح كرد: صادرات زعفران از ایران به دبی، مثل گذاشتن یك كیسه زعفران بالای سرسره است كه خودش قل میخورد و به دبی میرود. این كار كه جایزه و كمك نمیخواهد. شما زعفران را رها كنید خودش به دبی میرود. اما صادركنندهای كه در بازار برزیل میجنگد كمك و جایزه لازم دارد.
رقبای جهانی ما، تجارت زعفران را نيز به مسائل سياسی آغشته كردهاند
سحرخیز همچنین به تأثیر تبلیغات و مسائل سیاسی بر صادرات زعفران كشور اشاره كرد و گفت: متأسفانه، تجارت زعفران هم آغشته به مسائل سیاسی شده است. دائم در اتحادیه اروپا مسائلی وضع میشود و ما را تحت تأثیر قرار میدهد. ما توانستهایم با محصولاتمان بازار زعفران اسپانیاییها و فرانسویها را تحت تأثیر قرار دهیم و این برای آنها غیرقابل تحمل است؛ از این جهت مرتب فشار میآورند كه از زعفران بستهبندی ایرانی جلوگیری كنند و مرتب توی سر زعفران بستهبندی ما میزنند تا باز محصول فله بخرند و خودشان كار را ادامه دهند.
وی این عرصه را "یك جنگ اقتصادی تمام عیار" دانست.
كشورهای عربی علاقه تاريخی و سنتی به محصولات ايرانی و به ويژه زعفران ايرانی دارند
سحرخیز با بیان اینكه "اعراب و كشورهای اسلامی در بازار هدف زعفران ایران، جایگاه مهم و تاریخی دارند"، در تشریح این جایگاه گفت: به لحاظ تاریخی، زعفران از طریق جاده ابریشم توسط تجار عربی به غرب شناسانده شد. به همین جهت در اسپانیا زعفران "آزافران" نامیده میشود كه در حقیقت اسپانیایی شده "الزعفران" است.
وی افزود: اعراب در انتقال و معرفی زعفران ایرانی به غرب خیلی به ایران كمك كردند. خودشان هم در حقیقت از نظر حجمی بزرگترین بازار مصرف زعفران ایرانی هستند. خوشبختانه اشتراكات دینی، اشتراكات سنتی و اشتراكات در الگوهای غذایی نیز به این جریان كمك كرده است. ضمن اینكه اعراب اعتماد خاصی به كالاهای ایرانی دارند علیالخصوص كشورهایی مثل بحرین، كویت، قطر و جدیدا عراق كه یك علاقه سنتی و قلبی به محصولات و تولیدات ایرانی دارند.
مدیرعامل شرکت کشاورزی تولیدی زعفران سحرخیز ادامه داد: كشورهای عربی فوقالعاده بازار خوبی هستند. اعراب از قدیم مصرفكننده زعفران بودهاند. ما سه هزار سال است زعفران میكاریم و حداقل هزار سال است كه اعراب زعفران ما را مصرف میكنند.
زعفران ایرانی از كالاهایی است كه اعراب همواره هدیه دادهاند و هدیه گرفتهاند. ضمن این باید بگویم، بازار كشورهای عربی از آن دست بازارهایی است كه ما با هزینه خیلی كم میتوانیم بزرگش كنیم. اعراب خودشان به صورت بالقوه مصرفكننده زعفران ما هستند و فقط باید با بازاریابی خوب یك جایگاه بهتری ایجاد كرد.
مهندس سحرخیز، رقیب اصلی زعفران ایرانی را در بازار كشورهای عربی، "اسپانیا" دانست و گفت: عملكرد بد ما و جفایی كه خود ما در حق زعفران كردهایم، باعث شده كه بازار تاریخی خود را به دست دیگران بدهیم. متأسفانه صادرات زعفران ۱۵ سال است كه حرفهای شده است. تا ۱۵ سال پیش زعفران ما در كارتن سیگار تیر صادر میشد و مثلا وسط یك كیلو زعفران كه به یك مشتری عرب داده میشد، یك سنگ ۲۵۰ گرمی میگذاشتند.
وی ضمن تشریح راهكارهای مختلفی كه برای بزرگ كردن بازار زعفران ایرانی در كشورهای عربی وجود دارد، به برگزاری نمایشگاههای دائمی و حمایت از صادركننده زعفران و ایجاد انگیزه اشاره كرد.
هر تحول سياسی كه كشورهای عربی را به ما نزدیكتر كند، به نفع كالاهای استراتژیك ما تمام خواهد شد سحرخیز، خرید كالاهای یكدیگر را یكی از راههای احترام و همدلی میان ملتهای مسلمان دانست و گفت: نهایت حمایتی كه برادران مسلمان میتوانند از یكدیگر داشته باشند این است كه كالای یكدیگر را خریداری كنند.
وی در این زمینه به نگاه برخی كشورها بحرین، كویت، قطر و عراق به كالاهای ایرانی اشاره كرد و گفت: ما در بحرین با صحنههای بسیار جالبی در فروش كالایمان روبهرو میشویم كه واقعا باور كردنی نیست. حال آنكه وقتی به كشورهای اروپایی میرویم، برخوردهای سرد و نگاههای از بالا واقعا قلبمان را درد میآورد.
سحرخیز تأكید كرد كه مردم بحرین، قطر، كویت، عراق و بسیاری از كشورهای عربی اسلامی، اعتماد خاصی به كالاهای ایرانی دارند و از این فرصت میتوان بهترین استفاده را كرد.
وی همچنین از تأثیرات فرهنگی تبادل كالاهای استراتژیك سخن گفت و اظهار داشت: خوب است كه از صادركنندگان كشورهای عربی اسلامی نیز دعوت كنیم كه به ایران سفر كنند، به زیارت امام رضا مشرف شوند و نمایشگاههای موقت یا دائمی برای آنها برگزار كنیم؛ اینها بهانهای میشود برای سرمایهگذاری و تبادل كالا.
سحرخیز با تأكید بر اینكه "مراودات اقتصادی، انس و الفت را میان مسلمانان تقویت میكند"، به تحولات سیاسی اخیر در كشورهای عربی اشاره كرد و گفت: مسلما هر اتفاقی كه كشورهای عربی و اسلامی را به ما نزدیكتر كند و سدهای سیاسی را بشكند میتواند به نفع كالاهای استراتژیك ما تمام شود.
وی در پایان با بیان اینكه "هر اتفاقی كه باعث شود ما به كشورهای مختلف نزدیك شویم، مسلما در اقتصاد نیز اثر مثبت خواهد داشت" اضافه كرد: تا پیش از این، صادركنندگان زعفران ناب ایرانی، خیلی روی بازار مصر حسابی باز نمیكردند ولی امروز با رفتن دیكتاتور، فضای جدیدی باز شده است. تجارت بینالمللی یك زمینه مساعد سیاسی هم میخواهد. ما نمیتوانیم از نظر سیاسی ارتباط نداشته باشیم و بعد دنبال روابط اقتصادی باشیم.